1.2 Stoffen scheiden 3Tech

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

1.2 Stoffen scheiden

Deze les

• Herhalen scheidingsmethoden
• Lezen 1.2


• Maken vragen 20 t/m 23, 26, 29, 30
• Afsluitende quizvragen

Doelen

• Je leert 5 scheidingsmethoden kennen:

• Je leert hoe je een mengsel van zand en zout kunt scheiden.

• Bezinken en afschenken
• Filtreren/zeven
• Centrifugeren
• Extraheren
• Indampen

Scheidingsmethoden

• De meeste stoffen die we kennen zijn mengsels.
• Mengsels kun je scheiden, zodat je de zuivere stoffen apart krijgt.
• Hiervoor zijn verschillende scheidingsmethoden.
• Scheidingsmethoden maken gebruik van de verschillende stofeigenschappen van de zuivere stoffen in mengsels.

Bezinken en afschenken

• Scheiden van vaste stof uit vloeistof (suspensie)
• Scheiden op basis van dichtheid
• Voorbeeld: theeblaadjes uit thee
• Nadeel: het duurt vrij lang. Soms is 

filtreren of centrifugeren sneller. 

Filtreren 

• Scheiden van suspensies
• Scheiden op basis van deeltjesgrootte
• Voorbeeld: zand uit slootwater 

Centrifugeren

• Scheiden van suspensies of emulsies
• Scheiden op basis van dichtheid
• Voorbeeld: bloedmonsters 

Extraheren

• Scheiden van mengsels van vaste stoffen
• Scheiden op basis van oplosbaarheid: sommige stoffen lossen op, andere stoffen niet
• Voorbeeld: koffie/thee zetten (kleur-, 

smaak-, geurstoffen lossen op, drap niet)

• Het oplosmiddel noem je het extractiemiddel.
• De stof die oplost noem je het extract.
• Stoffen die achterblijven noem je het residu.

Indampen

• Scheiden van opgeloste stof uit oplosmiddel
• Scheiden op basis van kookpunt: 1 stof verdampt veel eerder.
• Voorbeeld: zout uit zeewater

Suiker uit de suikerbiet

1. Stukjes suikerbiet extraheren met heet water: suiker lost op.
   
2. Met filtreren wordt de suikeroplossing gescheiden van de rest van de suikerbiet.
   
3. De suikeroplossing wordt ingedampt: het water verdampt en de suiker blijft achter.

Zelfde principe als steenzout (zand+zout)

zuiveren.

Aan de slag

• Lezen 1.2
  
• Maken vragen 20 t/m 23, 26, 29, 30*
• Afsluitende quizvragen

* Vraag 30 is een belangrijke tabel om te leren!

De scheidingsmethode 'bezinken en afschenken' maakt gebruik van de stofeigenschap:

1. Deeltjesgrootte
2. Dichtheid
3. Oplosbaarheid
4. Kookpunt

De scheidingsmethode extraheren maakt gebruik van de stofeigenschap:

1. Deeltjesgrootte
2. Dichtheid
3. Oplosbaarheid
4. Kookpunt

Wat voor mengsel kun je scheiden met filtreren?

1. Oplossing
2. Suspensie
3. Emulsie
4. Legering

Wat voor mengsel kun je scheiden met indampen?

1. Oplossing
2. Suspensie
3. Emulsie
4. Legering

Hoe noem je de vloeistof die door het filter gaat bij filtreren?

1. Filtraat
2. Residu
3. Substraat
4. Extract

Sleep naar de juiste plek (niet alles wordt gebruikt)

Verdampen

Condenseren

Smelten

Stollen

Destillaat

Residu

Welke scheidingsmethode is het meest geschikt voor een oplossing van een vaste stof?

1. Indampen
2. Destilleren
3. Bezinken + afgieten
4. Filtreren

Soms gebruik je wasbenzine om een vetvlek uit kleding te halen.
Wat is het extractiemiddel?

1. Wasbenzine
2. Vetvlek
3. Kleding
4. Water