Aantekeningen H4

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 4

Aantekeningen die je kunt leren voor de toets

Paragraaf 4.1

Het ontstaan van steden

Tijdvak 3: Monniken en ridders

500 - 1000

Tijd van landbouw

Tijdvak 4: Steden en staten

1000 - 1500 

Tijd van opkomende handel, steden en staten

Verbetering in de landbouw: Ploeg!

Van platteland naar stad

1. De ploeg wordt verbeterd, waardoor de mest beter verspreid wordt en de grond vruchtbaarder is

2. Door de vruchtbare grond is er steeds meer voedsel

3. Doordat er meer voedsel is worden de gezinnen steeds groter, tussen 1000 en 1300 verdubbeld de bevolking

4. Niet iedereen hoeft op het land te werken, dus mensen gaan het voedsel   wat ze overhebben verkopen op een markt.

  5. Rondom de markten ontstaan steden.

Ambachten: werk waarbij je iets met je handen maakt.

Handel

ambacht

Schout/burgemeester en schepenen 

Door de stadsrechten kreeg een stad een eigen bestuur. 

Het bestuur maakte regels waar iedereen zich aan moest houden. 

Schout; Soort burgemeester en politiebaas. Hij liet misdadigers opsporen en klaagde ze aan bij de schepenen.

Schepenen; bestuurders van de stad; bepalen ook de straf voor een misdaad

Paragraaf 4.2

De macht van koningen

Centralisatie (1)

Voor het besturen van een land is het handig als:

• iedereen dezelfde taal spreekt
  
• iedereen dezelfde regels moet volgen
• iedereen met dezelfde maten rekent (liter, meter)
• overal hetzelfde geld is

Centralisatie (2)

• In de Middeleeuwen is reizen moeilijker dan nu
  
• Daarom is het voor een koning handig om op één plek te kunnen wonen
• Vanuit die plek doet de koning zijn werk voortaan
• Mensen die iets nodig hebben, komen naar hem toe

• Alles vanuit 1 plek besturen en zo veel mogelijk op dezelfde manier noem je centralisatie
  
• Waar het bestuur is gaan meer mensen wonen
  

De macht van koningen

• Koningen werden steeds beter in belastinggeld ophalen
• Daardoor werden koningen steeds rijker en machtiger en konden ze 

1. Grote legers betalen
2. Alles in hun eentje beslissen
3. Grote paleizen bouwen

Inspraak

• De burgers betaalden de meeste belasting, maar hadden niets te zeggen
  
• Zij wilden mee praten over hoe het bestuur van het land geregeld werd.
• De meeste koningen vonden dit goed
• Dit is geen democratie zoals wij nu kennen: alleen de rijkste mannen mochten mee praten

Burgers willen inspraak

• Burgers moesten belasting betalen.
    Daarom wilden ze ook meepraten over
    belangrijke besluiten.
  
• De koning vond dit goed en gaf de burgers
    inspraak.

Welke drie groepen zijn in vergadering?

• adel
• geestelijken
• burgerij

In Frankrijk heette dit de Staten-Generaal.

De Franse koning Filips VI krijgt advies (1332)

De machtige kerk

• Mensen gingen vaak naar de kerk, iedereen was erg gelovig.
• In de kerk werd verteld hoe je goed moest leven
• Koningen waren ook erg gelovig:

1. Iedereen in hun land moest hetzelfde geloof hebben als de koning
   
2. Koningen kregen hulp van de kerk

De machtige kerk

• Volgde je de regels van de kerk niet?
  

1. Je kreeg straf zoals bijvoorbeeld de brandstapel
   
2. Na je dood ging je naar de hel

• Iedereen moest geld betalen aan de kerk
  
• De kerk werd daardoor steeds rijker en machtiger
  

Kruistochten

• In het gebied waar Jeruzalem ligt zijn Arabieren aan de macht
  
• De paus wil dat Jeruzalem christelijk wordt
  
• Hij roept de christenen in Europa op om Jeruzalem te veroveren
  
• Meedoen betekent een plekje in de hemel krijgen
• Deze veroveringstochten noemen we de Kruistochten
  
• Er zijn veel Kruistochten en veel geweld, uiteindelijk winnen de Arabieren

Paragraaf 4.3

Steden in de wereld

Urbanisatie

Steden groeien doordat mensen erheen verhuizen of kinderen geboren worden. Dit noemen we urbanisatie.

Megastad, wereldstad of hoofdstad?

Megastad

Wereldstad

Hoofdstad

Een stad met meer dan tien miljoen inwoners.

Een stad waar meestal de regering van een land zit.

Een stad met veel inwoners en veel invloed op de wereld.

Zakencentrum, voorsteden of krottenwijken?

Zakencentrum

Krottenwijk

Voorsteden

Centrum van de stad met kantoren en dure winkels. 

Woonstad rond de grote stad met laagbouw. 

Wijk met zelfgebouwde huizen, vaak zonder waterleiding/elektriciteit.

Vier belangrijkste steden die bij elkaar horen: Randstad

Groene Hart

Paragraaf 4.4

Steden in de wereld

Stad en leefbaarheid

Sommige wijken hebben problemen zoals:

• werkloosheid
• drugsoverlast
• criminaliteit

Als bewoners zich niet meer veilig voelen, gaat het slecht met de leefbaarheid.

Welke maatregelen worden er dan genomen?

• hulp met het vinden van werk
• meer politietoezicht
• renovatie van woningen

Opbouw Nederlandse stad

1. De binnenstad (vaak oud, winkeltjes, kerk, restaurantjes)
2. De 19e -eeuwse wijken (veel kleine woningen dicht op elkaar, geen voortuin)
   
3. Hoogbouw (veel flats) 
4. Laagbouw (woonerven, rijtjeshuizen met voortuin) 
5. Vinex-wijken (mix van villa's en huurhuizen, veel groen)
   
6. Bedrijventerrein (aan de rand van de stad, grote (woon)winkels en loodsen)

Stad en leefbaarheid

Sommige wijken hebben problemen zoals:

• werkloosheid
• drugsoverlast
• criminaliteit

Als bewoners zich niet meer veilig voelen, gaat het slecht met de leefbaarheid.

Stad en leefbaarheid

Welke maatregelen worden er dan genomen?

• hulp met het vinden van werk
• meer politietoezicht
• renovatie van woningen