Grammatica zinsdelen: hoofdstuk 4 (foutieve beknopte bijzin)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Grammatica zinsdelen

Hoofdstuk 4: foutieve beknopte bijzin

Doel en planning

Doel: aan het einde van deze les weet je wat een foutieve beknopte bijzin is, kun je deze herkennen en ken je twee manieren om de foutieve beknopte bijzin te verbeteren.

Planning: je blikt terug op de beknopte bijzin. Je krijgt theorie over de foutieve beknopte bijzin en je maakt opdrachten hierover. 

Wat is een beknopte bijzin?

Beknopte bijzin

Een beknopte bijzin is een bijzin waarbij het onderwerp en de persoonsvorm niet zichtbaar zijn. We noemen dit ook wel het verzwegen onderwerp en de verzwegen persoonsvorm

Er zijn drie soorten beknopte bijzinnen:

met te + infinitief vb.:
Na het gat te hebben ontdekt, waarschuwde hij de dijkbewaking.

met een voltooid deelwoord 

vb.: Uit de wind gehouden kon hij de  eindstreep halen.

 met een onvoltooid deelwoord

vb.: Dromend van zijn vriendin liep hij tegen een lantaarnpaal.

Vind de beknopte bijzin met het voltooid deelwoord.

1. Na te zijn beroofd deden de toeristen aangifte.
2. De dag waarop hij was verdwenen, belden zijn ouders de politie.
3. Gearriveerd op Schiphol, zocht zij een hotel.

Vind de beknopte bijzin met het onvoltooid deelwoord.

1. Dromend over zijn toekomst viel hij in slaap.
2. Na te hebben gegeten ruimde zij de tafel af.
3. Al meerdere keren gewaarschuwd, reed hij toch weer te hard.

Vind de beknopte bijzin met ‘te + infinitief’

1. De stemming goed aanvoelend sloot Elsbeth de vergadering.
2. Na te zijn opgenomen in het hospitaal ontving zij kaartjes.
3. De portemonnee, gevonden op straat, bleek leeg te zijn.

Bekijk de volgende beknopte bijzin. Waarom is deze fout? "Na het probleem te hebben besproken, kwam de tram aanrijden."

Theorie foutieve beknopte bijzin

Je kunt met een beknopte bijzin gemakkelijk een fout maken, wanneer je het verzwegen onderwerp uit het oog verliest.

Na het probleem te hebben besproken, kwam de tram aanrijden. 

Uit de hoofdzin blijkt dat de tram het onderwerp is. Dat moet ook het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin zijn. En dat is in de eerste zin niet het geval: een tram bespreekt geen problemen. Die zin is dus grammaticaal fout.

Theorie foutieve beknopte bijzin

Het onderwerp van de beknopte bijzin moet dus hetzelfde zijn als de hoofdzin. 

Aangekomen op het vakantieadres meldde mijn vader zich aan de balie.

Deze zin klopt, want het onderwerp van de beknopte bijzin is 'mijn vader' en dat is hetzelfde onderwerp als de hoofdzin. 

Liggend op zijn badmat las Achmad zijn dagblad.

1. goede beknopte bijzin
2. foutieve beknopte bijzin

Bij school aangekomen, bleken zijn boeken nog thuis te liggen.

1. Beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Dromend van zijn vriendin liep hij tegen een lantaarnpaal.

1. beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Kijkend uit het raam, viel plotseling een dakpan naar beneden.

1. foutieve beknopte bijzin
2. beknopte bijzin

Op onze vakantiebestemming aangekomen, vielen de mussen van het dak.

1. Beknopte bijzin
2. Foutieve beknopte bijzin

Hoe verbeter je een foutieve beknopte bijzin?

1. Verander de beknopte bijzin in een gewone bijzin met een persoonsvorm en een onderwerp.
   
   
2. Verander de hoofdzin en vul daar het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin in.

Verbeter de foutieve beknopte bijzin door deze in een gewone bijzin te veranderen (manier 1).
"Staand op de vuurtoren bood het strand een prachtige aanblik."

Verbeter de foutieve beknopte bijzin door de hoofdzin te veranderen (manier 2).
"Staand op de vuurtoren bood het strand een prachtige aanblik."

Huiswerk vrijdag 5 februari

• Maak opdr. 2, 3 en 4 blz. 169 - 170