Les 4: Verzuiling en ontzuiling van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5,6

Nederland na 1945: cultuur en mentaliteit

Verzuiling en ontzuiling van Nederland

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen:

• Welke zuilen er in NL waren
• Wat waren de oorzaken van de ontzuiling en waarom bleef die bestaan na WOII

Verzuiling

• De verdeling van de Nederlandse samenleving in 4 groepen (zuilen): protestanten, katholieken, liberalen, socialisten
• Eigenlijk werd het van je verwacht dat je alleen omging met mensen binnen je eigen zuil
• Er was veel sociale controle: familie, vrienden en de buurt controleerden of je je wel aan de 'regels' van de zuil hield.

Verzuiling 

In 1946 werd de PVDA opgericht als een samenvoeging van SDAP en linkse liberalen. 

Doel: een doorbraak van de zuilen.

Resultaat: voorlopig bleef iedereen nog op hun eigen zuil stemmen

In de politiek

- De leiders van de zuilen hadden wel contact met elkaar, vooral in de politiek.

In de oorlog werkte alle zuilen samen tegen de Duitsers, dit hoopten ze voort te zetten na WOII ( Doorbraakgedachten)

- Toch bleven mensen tot ver in de jaren 60 trouw aan hun zuil.

2 geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen

Pieter Jelles Troelstra (SDAP)

Ferdinand Domela Nieuwenhuis (SDB)

Herman Schaepman (Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen)

Abraham Kuyper (ARP)

Johan Rudolf Thorbecke (Liberalen)

Waarom ontstaan politieke partijen?

• Katholieken voelen zich achtergesteld. Zij strijden voor emancipatie: gelijke rechten als protestanten
  

• Socialisten willen de sociaal zwakkeren helpen.

• Tegen de ideeën van de Liberalen en/of de van de Franse Revolutie (vooral protestanten)

SDAP (Sociaal Democratische Arbeiders Partij)

ARP (Anti-Revolutionaire Partij)

RKSP (Rooms-Katholieke Staatspartij)

Vrijheidsbond

verzuiling en ontzuiling van Nederland.

]

De verzuiling van Nederland

Aan het einde van de 19e eeuw richtten protestanten eigen krnanten, universiteiten, politieke partijen etc op.

--> meer invloed in de samenleving

--> ook de andere groepen volgden het voorbeeld.

Zo ontstond de verzuiling van Nederland.

2e WERELDOORLOG

Zuilen door de Duitsers verboden
Zuilen werken wel samen in het verzet
 Wens tot opheffen verzuiling = DOORBRAAK
Oprichting PVDA (socialisten, liberalen, protestanten, katholieken)
MISLUKKING: Mensen blijven trouw aan eigen zuil!

Terugkoppeling

Welke zuilen er in NL waren

Wat waren de oorzaken van de ontzuiling 

Huiswerk voor de volgende les:

Nederland na 1945: cultuur en mentaliteit

6. Verzuiling en ontzuiling van Nederland

Les 2

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen:

• Wat de oorzaken waren an de ontzuiling
• Hoe is Nederland na de ontzuiling veranderd.

Agenda

Mededelingen
Wat weet je nog of al?
Theorie / Instructie
Oefenen
Zelfstandig werken
Herhalen
Evalueren & Afsluiten

Wat gaan we vandaag doen?

• Terugkoppeling vorige les
• Uitleg ontzuiling
• Filmpje
• Opdrachten maken
• Afsluiten

Samen werken aan de wederopbouw

• Rooms-Rode coalities: katholieken en socialisten (aangevuld met protestanten) 
• vanaf eind jaren 50: stijgende welvaart, beter onderwijs en opbouw van de verzorgingsstaat zorgden ervoor dat de zuilen minder belangrijk werden. 
  

Ontzuiling 

Er waren 3 oorzaken waardoor de ontzuiling plaats kon vinden:

1) Groeiende welvaart

2) Beter onderwijs

3) Zorg door de overheid

ONTZUILING

ONTZUILING

JONGEREN:

• Hogere opleiding
• Ontkerkelijking
• Doen hun "eigen ding"
• Meer geld
• Meer ontspanning

De televisie!

Nog niet iedereen had in de jaren zestig een televisie. Er werd maar een paar uur per dag uitgezonden (zwart-wit). Gevolg is dat iedereen naar alle programma's kijkt en niet alleen naar de programma's van de eigen zuil. 

In de tweede helft van de jaren zestig werd de televisie een massamedium.

Bron: Begin jaren zestig had nog niet iedereen televisie, dus kwam de hele buurt bij jou kijken. 

uitleg 'De Dappere Dodo'

De dappere dodo was een kinderprogramma van de KRO uit de jaren zestig. (Werd uitgezonden tussen 1955 en 1964. Het ging om een jongen 'Dappere Dodo' die met vrienden Kees, Ome Harrekie, de Kapiteit, Opa Buiswater en Juffrouw Vulpen allerlei avonturen beleefde.

uitleg 'Pension Hommeles'

Pension Hommeles werd uitgezonden door de VARA tussen 1957 en 1959. Het gaat over een pension waar alles mis gaat tussen bewoners. Het is geschreven door Annie M.G. Schmidt.

Leerlingen laten nadenken over de vraag: hoeveel tv kijk jij? Hebben jullie een televisie in huis?

Leg uit dat de televisie in de jaren zestig voor een grote verandering zorgde.

1. Mensen keken ook naar programma's van andere zuilen (dus niet alleen de eigen zuil).

2. De televisie bereikte een hele grote groep mensen en werd daardoor een massamedium.

Ontzuiling vanaf jaren '60

• Ontzuilde partijen (D66)
• Samenwerking katholiek en protestant (CDA)
• Ontzuilde kranten 
• Ontzuilde omroepen (RTL)

• Ontzuilde docenten in christelijk onderwijs
• Ontzuilde vakbond (FNV)
• Ontzuilde werkgeversorgaisaties (VNO-NCW)

Maar zuilen blijven bestaan...

• Nog steeds verzuilde partijen (VVD, SGP, SP, CU, PvdA)
• Nog steeds verzuilde omroepen (KRO, VPRO, EO)
• Opkomst islamitische zuil
• Nog steeds bijzonder onderwijs (Katholiek, protestant, islamitsch)

Filmpje

Hoe ging de katholieke kerk om met minder invloed?