10.1 Blokvorming in de wereld en in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we na de les
• De telefoon blijft in de tas, broekzak
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

de NSDAP (Partij Hitler) is fascistisch, maar met een 'racistische' toevoeging. Wat is deze toevoeging?

1. Alle joden moeten verdreven worden
2. Duitsland is alleen voor Arische mensen
3. De wereld moet ontdaan worden van al het Joodse
4. De communisten en Joden moet vernietigt worden

Bekijk de grafiek hiernaast. Bedenk na welke gebeurtenis de partij van Hitler pas echt succesvol werd

1. Het tekenen van het Verdrag van Versailles
2. Het invoeren van het Dawesplan (leningen van Amerika aan Duitsland)
3. De economische crisis van Amerika
4. De Tweede Wereldoorlog breekt uit

Nadat Hitler de absolute macht had liet hij weer een leger maken en nam zelfs Oostenrijk in. Dit mocht niet volgens het verdrag van Versailles.

Waarom grepen Engeland en Frankrijk niet in?

1. Zij wilden een oorlog voorkomen
2. Ze wisten dat ze Duitsland niet aan konden
3. Het interesseerde ze niet heel erg wat Hitler deed
4. Zij waren nog niet klaar om te vechten

1939

1945

Inval in Polen; Polen wordt verdeeld tussen Rusland en Duitsland in het 'Molotov-Ribbentrop pact'

1940

1941

1942

1943

1944

(lucht) gevechten boven Engeland.

Duitse aanval op Rusland. Ruim een miljoen Duitse soldaten worden naar Rusland gestuurd.

Japanse aanval op de Amerikaanse marinebasis op Hawaii

Duitsland wordt verslagen bij de stad Stalingrad

Amerikaanse, Britse en Canadese invasie van Normandië (FR)

Plaats de volgende gebeurtenissen op de goede plek op de tijdbalk:

D-day

Operatie Barbarossa

Battle for Britain

Pearl Harbor

De aanval op Pearl Harbor wordt gezien als een 'keerpunt' in de oorlog

1. Waar
2. Niet waar

Wat was de reden dat de Amerikanen besloten de 'atoombom' in te zetten?

1. Ze wilden het wapen op mensen testen
2. Ze wilden de wereld laten zien hoe machtig ze waren
3. Ze wilden niet nog meer Amerikaanse levens op het spel zetten
4. Ze wilden voorkomen dat Rusland Japan zou overnemen

1. Vrijheid van het individu
2. Vrije verkiezingen op basis van democratie
3. Iedereen mag produceren, kopen  en verkopen  zonder belemmering.
4. Leger dient als bescherming van deze rechten.
   

1. Niet het individu maar het collectief is het belangrijkste
2. Bestuur op basis van communistische dictatuur  (sinds Lenin)
3. Fabrieken zijn staatseigendom.
4. Leger (geheime politie) dient als middel om plichten te forceren.
   

Communisme: politieke stroming die gelooft dat armoede kan worden opgelost door het privébezit af te schaffen. Alle bezittingen worden gemeenschappelijk bezit.

Kapitalisme: economisch systeem waarin ondernemers zo veel mogelijk winst proberen te maken. De grond, de bedrijven en het kapitaal zijn in het bezit van de ondernemers.

Kapitalisme

Communisme

Plaats de woorden bij de juiste kolom

Vrije verkiezingen

Dictatuur

Fabrieken staatseigendom

Recht op privé bezit

Democratie

Leger als drukmiddel

Collectief belangrijkste

Na WO2

• Geallieerde leiders komen twee keer bijeen: Potsdam  en in Jalta. Wat te doen met Europa/Duitsland na WO2.

• Amerika/Engeland willen een sterk Duitsland, om mee te kunnen handelen.
• Soviet-Unie wil wraak voor de schade en wil Duitsland zo zwak mogelijk houden.

• Tijdens de conferentie van Jalta wordt het volgende afgesproken:

1) Duitsland zou worden ontwapend

2) Duitsland en Berlijn worden verdeeld in invloedssferen.

3) In Duitsland en andere Oost-Europese landen zouden democratische verkiezingen gehouden worden.

Stalin gaat akkoord met deze voorwaarden. Zou hij zich aan de afspraken hebben gehouden?

1. Ja
2. Ja
3. Ja
4. Nee

Trumandoctrine / Marshallhulp

• Oost-Europese landen worden ingelijfd als satellietstaten van de Sovjet-Unie.

• Uit angst voor het dreigende communisme komt Amerika met een beleidslijn (Trumandoctrine); elk land dat zich bedreigd voelde door het communisme kon rekenen op hulp van Amerika.

• Arme landen zouden vooral vatbaar zijn voor het communisme (communisme = gelijkheid), daarom kwam Amerika met het Marshallplan; economisch steunpakket voor de wederopbouw.

• De Soviet-Unie dwong de Oost-Europese landen de hulp te weigeren. De relatie tussen Oost en West verslechterde hierdoor.
  

Volgens de Amerikanen zouden arme landen zich sneller aangetrokken voelen tot het communisme. Waarom?

1. Omdat het communisme van nature meer mensgericht is dan het kapitalisme
2. Omdat het communisme van nature welvarender is dan het kapitalisme
3. Omdat communisme zich richt op het collectief en kapitalisme op het individu
4. Omdat binnen het communisme arme mensen meer inspraak hebben dan bij het kapitalisme

'Het Marshallplan was een anti-communistische maatregel'

1. Waar
2. Niet waar

Blokvorming

• Oost-Europa werd een totalitaire staat; bedrijven werden staatseigendom, pers werd gecensureerd, burgers in de gaten gehouden door de geheime politie.
  

•  Oost-Europa nam de welvaart had af.

• West-Europa werd een democratie; vrije verkiezingen, vrijheid om een onderneming te starten, oprichting van de NAVO voor de bescherming van deze rechten.

• West-Europa nam de welvaart hard toe.

• Veel mensen uit Oost-Europa vluchten naar West-Europa. Stalin wil dit voorkomen met het ijzeren gordijn.
  

Bekijk de afbeelding. Het ijzeren gordijn loopt van zee tot zee, zonder opening of doorgang. Stel jij woont in Oost-Duitsland en je wil naar het Westen vluchten. Wat is de makkelijkste manier?

Blokkade van Berlijn

• Stalin laat de elektriciteit, water- en gasleidingen  naar West-Berlijn afsluiten in de hoop dat Amerika, Frankrijk en Engeland hun claim op West-Berlijn opzeggen (blokkade van Berlijn).

• Dit weigeren de landen en zetten een luchtbrug op om West-Berlijn te bevoorraden.

• Als reactie laat Stalin een muur om Berlijn heen bouwen (Berlijnse muur)
  

Waarom zou Stalin niet simpel weg de vliegtuigen uit de lucht schieten?

1. Dan zouden de vliegtuigen op communistisch grondgebied kunnen storten
2. Omdat Stalin ook gebruik maakte van de de spullen uit de luchtbrug
3. Omdat de wapens van de communisten hier niet goed genoeg voor waren
4. Dit zou er voor zorgen dat het een gewapend conflict zou worden

(west) BRD

BondsRepubliek Duitsland

leider: Konrad Adenauer

(oost) DDR

Duitse Democratische Republiek

• Kapitalistisch
• Democratisch
  

• Parlementaire democratie
  
• Grondwet
  
• NAVO
  
• Marshallhulp

(Door de snelle wederopbouw sprake van Wirtshaftwunder wederopbouwwonder)

• Communistisch
• Dictatuur
• Eén partij staat 
• Propaganda, indoctrinatie en censuur
• Terreur en geheime dienst
• Warschaupact
• (Wel gratis gezondheidszorg en onderwijs)
  

Wat is het doel van de Navo (tijdens de Koude Oorlog)?

1. Een organisatie die zich richt op vrede en wederopbouw
2. Bescherming bieden tegen een eventuele aanval van de Sovjet-Unie
3. Russisch grondgebied veroveren, om zo de Sovjet-Unie uit te schakelen

Ondanks (mondelinge) afspraken zijn veel landen toch toegetreden tot de NAVO. Waarom?

1. Omdat de dreiging van Rusland nooit is afgenomen
2. Omdat de NAVO actief deze landen heeft benaderd om terrein te winnen
3. Omdat elk land mag toetreden tot de NAVO, elke aanvraag wordt in behandeling genomen
4. Omdat de NAVO ook zorgt voor financiële steun voor landen

Oorlogen van Rusland

Sinds de val 1989

1. Oorlog Tsjetsjenië
2. Oorlog Georgië
3. Oorlog Syrië
4. Annexatie Krim
5. Oorlog Oekraïne 

Sinds de oorlog in Oekraïne zijn Finland en Zweden toegetreden tot de NAVO. Oekraïne wil graag bij de NAVO, maar wordt tot nu toe niet toegelaten. Waarom niet?

1. Omdat Oekraïne niet voldoet aan de eisen van de NAVO
2. Omdat Oekraïne niet beschouwd wordt als een Europees land
3. Omdat de NAVO niet in een gewapend conflict wil komen met Rusland

Stelling: "Europa zit op dit moment in een Koude oorlog"

Leven in de BRD

Leven in de DDR

•  Snelle wederopbouw zorgt voor veel welvaart

• Kapitalisme zorgt dat alle bekende merken terug te vinden zijn in de BRD: Coca Cola, MacDonalds, etc. etc.

• Mensen hebben rechten, vrijheden, toekomst

•  Na WO2 is Oost Duitsland leeggeroofd, de DDR blijft een arm land.

• Veel hoogopgeleide burgers vluchten naar de BRD > bouw Berlijnse muur

• Het leven wordt gecontroleerd door de stasi (geheime dienst)

Leven in de DDR

• Mensen wonen in kleine appartementen in grote flatgebouwen.

• Elk gebouw wonen een paar leden van de stasi (spionnen), alleen zij hadden een telefoon.

• Wachttijden voor een auto waren 20 jaar

• Geen luxeproducten;