H21 immunologie samenvatting

• Biologie
• HBO
• Studiejaar 1

Immuunsysteem H21 samenvatting

Programma

• vormen van aspecifiek en specifiek afweersysteem
• humorale en cellulaire immuunrespons, inclusief allergie
  
• Vaccinatie, geheugenvorming, tolerantie.
• bloedtransfusie en bloedgroepen, transplantatie

Gewervelden: beide

Ongewervelden: aangeboren

Ongewervelden

Barrier defense (chitine skelet)

Fagocytose

Lysozyme

Anti-microbiële eiwitten

• activatie
   complementEW
• hierdoor
   chemotaxis
   leukocyten
• fagoytose via
   opsonisatie bact.
• lysis via
   perforerende cEW

BINAS 84J3

bloedvaten (Covid19)

=Gewervelden

Huid anatomie

Opperhuid:

-Hoornlaag: Dode cellen die afslijten

-Kiemlaag: Snel delende de cellen voor opperhuid. + Pigmentcellen 

Lederhuid:

Haarvaten, zweetklieren, talgklieren, haarzakjes, zenuwuiteinden.

Onderhuids bindweefsel:

Ook haarvaten+ vetweefsel voor isolatie en energiereserves

Functies huid

• Bescherming tegen beschadigingen
• Bescherming tegen uitdroging. Talgklieren helpen ook mee
• Bescherming UV-straling door melanine --> pigment
• Aanmaak vitamine D
• Lichaamswarmte behouden
• Tast (communicatie)

De mens: Aangeboren én verworven afweersysteem

Aangeboren: Algemene afweer tegen ziekteverwekkers. Ook wel a-specifieke afweer genoemd.

1e en 2e afweerlinies zijn a-specifiek.

Verworven: Soortgerichte afweer tegen één type ziekteverwekker. Ook wel specifieke afweer genoemd.

De 3e afweerlinie is specifiek.

Eerste afweerlinie (a-specifiek)

• Huid en slijmvliezen: A-specifieke afweer.
• Doel: Barrière vormen om ziekteverwekkers buiten het       
    lichaam houden.
• Huid: Hoornlaag
• Slijmvliezen: Bedekt alle openingen van het lichaam die in contact staan met de buitenwereld. (Spijsverteringskanaal, ademhalingsstelsel, voortplantingssysteem, urinewegen).

Slijmvlies

• Cellen liggen dicht op elkaar, zodat er geen ziekteverwekkers tussendoor kunnen glippen.
• Productie slijm/speeksel als extra bescherming. Trilhaarcellen voeren het af.

Tweede afweerlinie (a-specifiek)

• Fagocyten
• Complementsysteem
• Ontstekingsreactie
• NK-cellen  

Ziekteverwekkers: Prokaryoten, virussen en eukaryoten

Barrier defenses (chitine skelet)

Fagocytose

Lysozyme

Anti-microbiele peptiden

Virussen

• Virussen (Binas 77) maken gebruik van gastheer cellen om zich te
    vermeerderen. 
• Een virusdeeltje bestaat uit erfelijk materiaal (DNA of RNA) met
    daaromheen een eiwitjas (capside) en soms nog een membraan met
    eiwitten afkomstig van de gastheer en het virus, een virusenvelop. 
• De eiwitten van dergelijke virussen hechten aan receptormoleculen op
    het celmembraan van een gastheercel (Binas 77D). 
• Eenmaal gehecht passeert het virus het membraan of gaat via 
    endocytose ("pacman"de gastheercel in 

antigenen

Om de afweertaak goed te kunnen uitvoeren, is je afweersysteem in staat onderscheid te maken tussen lichaamseigen en lichaamsvreemd. Al je lichaamscellen zetten moleculen aan de buitenkant van het celmembraan. Deze moleculen zijn afbraakproducten van oude eiwitten die de cel zelf heeft gemaakt. Het zijn antigenen: (antibody generator) moleculen die het afweersysteem kunnen activeren.

Derde afweerlinie (specifiek)

• T-lymfocyten: Th-cellen en Cytotoxische T cellen=
   Cellulaire Afweer
• Deze cellen rijpen in de thymus

• B-lymfocyten: B-cellen -> plasmacellen =
   Humorale Afweer
• Deze cellen rijpen in de het beenmerg

Lymfeknopen, zoals keel- en neusamandelen en milt.

                     Beenmerg

B-lymfocyten       T-lymfocyten

lymfeknopen         thymus

                                  lymfeknopen

Rol van de thymus

De thymus ofwel zwezerik is een orgaan dat actief is tot in de puberteit. In de thymus wordt bepaald welke T-lymfocyten mogen blijven bestaan en welke niet.

De lymfocyten die lichaamseigen cellen aanvallen, worden gedood.

De cellen die dat niet doen, blijven leven.

Na de puberteit ontstaan normaal gesproken geen afwijkende lymfocyten meer. Het arsenaal aan verschillende lymfocyten is dan compleet.

Specifieke/Verworven afweer

Stamcellen uit rode beenmerg ontwikkelen in beenmerg --> B-lymfocyt

Stamcellen uit rode beenmerg naar thymus --> T-lymfocyt

macrofaag of dendritische cel

plasmacellen

humorale 

afweer

cellulaire afweer

MHC=major histocompatibility complex

MHC-1: op alle kernhoudende cellen
speelt rol bij herkenning endogene en exogene (lichaamsvreemde) eiwitten

MHC-2: op macrofagen, B-cellen, dendritische cellen speelt rol bij verwijderen van ziekteverwekkers (antigenen) 

HLA/MHC

Ieder mens bezit op chromosoom 6 meer dan 200 genen voor de MHC-eiwitten. Door een grote variatie in allelen zijn bijvoorbeeld de MHC-I-eiwitten op jouw lichaamscellen waarschijnlijk heel anders dan de MHC-I-eiwitten op de cellen van een ander. Dit maakt een transplantatie, het overzetten van een orgaan of weefsel van een donor naar een ander, tot een risico. Bij de acceptor, de ontvanger van het orgaan, gaat het mis. Het lichaam accepteert het nieuwe orgaan niet: er treedt afstoting op (bron 25).

Orgaantransplantaties

HLA = Human Leucocyte Antigene (MHC-I en MHC-II)

Immunoglobulinen

Omdat er verschillende antigenen zijn, zijn er ook verschillende antistoffen ofwel immunoglobulinen (Ig’s) nodig. Dit is mogelijk doordat immunoglobulinen een plaats op hun molecuul bezitten waarvan de bouw kan variëren. De plaats waar de verschillen optreden, heet de variabele regio. Er zijn negen verschillende typen Ig’s:

• 4 van het type IgG
  
• 2 van het type IgA
  
• IgM
  
• IgE
  
• IgD

Elk type bestaat uit meerdere varianten met een eigen antigeenherkenning.

De verschillende immunoglobulinen werken zelfstandig of samen bij het onschadelijk maken van antigenen.

BINAS 84L1

MHC1=

alle cellen met kern

MHC2=

i.t.t. het MHC-I-eiwit, is het MHC-II-eiwit alleen op witte bloedcellen te vinden: B-cellen, dendritische cellen en macrofagen

Bacteriofagen

Als antibiotica niet meer werken, kunnen bacteriofagen soms helpen: een bacteriofaag is een virus dat DNA in bacteriën spuit, zie filmpje volgende slide 

ALLERGIE

allergische reactie op een allergeen

anafylactische shock = allergische shock

allergie

eerste contact: allergeen laat rijpe B-cellen (plasmacellen) IgE antistoffen maken, deze koppelen aan de mestcel => geactiveerd

tweede contact: allergeen koppelt meteen aan geactiveerde mestcel => exocytose van blaasjes histamine => allergische reactie (slijm, jeuk, niezen etc.)

symptomen allergie

• vasodilatatie (verwijding bloedvaten), daardoor o.a. rode
   huid
• benauwdheid door slijmproductie en vernauwing
   luchtwegen
• verder: niezen, misselijk, bewustzijnsverlies/coma, diarree,
    tranende ogen etc. 
  

Bekendste bloedgroepsysteem is ABO en Rhesus

Naast het ABO-bloedgroepsysteem en Rhesus-bloedgroepsysteem bestaan er meer dan 30 systemen met bij elkaar ongeveer 350 verschillende bloedgroepen. Het gros van die structuren is bij vrijwel iedereen aanwezig, maar een klein deel 

daarvan komt bij vrijwel niemand voor. 

Gemiddeld heeft ieder persoon ongeveer 150 verschillende structuren. Deze worden gevormd door de verschillende

soorten eiwitten en suikers die aan de 

buitenkant van de rode bloedcellen zitten. 

Bloedtransfusies

Donorbloed bevat alleen rode bloedcellen

Ontvanger bevat natuurlijk wel bloedplasma met daarin eventueel antistoffen

Resusbaby

Resusantagonisme

Door scheurtjes placenta of tijdens de bevalling

Let op!! antistoffen zijn IgG en passen dus door de placenta!

Probleem pas bij 2e zwangerschap van WEER een resus-pos kind.

Eind zwangerschap weer bloedcontact:

- dan via geheugencellen

   snelle aanmaak van IgG

- door placenta naar kind 

- afbraak rode bloedcellen

Behandeling resusantagonisme gericht op voorkoming

• bij D- vrouw en D+ kind
• bij 1e zwangerschap krijgt vrouw injectie met anti-D
• gelijk afbraak foetale rode bloedcellen zonder dat vrouw zelf antistoffen (en geheugencellen) gaat maken.
• Na de bevalling nog extra injectie met anti-D
• Herhaling bij 2e kind indien dit weer D+ is