Herhaling thema 3 en 6

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

Herhaling thema 3 en 6

Thema 3: erfelijkheid en evolutie

Thema 6: ecologie

Wat is een fenotype

1. Alle erfelijke eigenschappen van een organisme
2. Informatie voor alle erfelijke eigenschappen

Wat is een gen?

1. De informatie voor alle erfelijke eigenschappen
2. Alle zichtbare eigenschappen
3. Een deel van een chromosoom met informatie voor één eigenschap.
4. Een chromosoom in de celkern met erfelijke informatie.

Wat is een allel?

1. Een stukje DNA
2. Een stuk van een chromosoom
3. Een variant van een gen
4. Een variant van een chromosoom

Wat is een genotype

1. Alle erfelijke eigenschappen van een organisme
2. Informatie voor alle erfelijke eigenschappen

A

a

AA

aa

Aa

Dominant

recessief

homozygoot recessief

heterozygoot

homozygoot dominant

2 gelijke allelen (genen) voor een eigenschap noemen we:

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Dominant
4. Recessief

Hoe noemen we de variant van een gen dat altijd tot uiting komt in het uiterlijk als het aanwezig is?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot
3. Recessief
4. Dominant

Wie zijn mannen in deze stamboom?

1. Alle personen weergegeven met een vierkant
2. Alle personen weergegeven met een rondje

Het gen voor taaislijmziekte is ...

1. Dominant
2. Recessief
3. Kan ik niet uit deze stamboom halen
4. Nog nooit van die woorden gehoord

Persoon nummer 4 heeft als enige blauwe ogen (genotype is bb). De rest heeft bruine ogen. Van welke personen in deze stamboom kun je met zekerheid zeggen dat ze het genotype Bb hebben?

1. 1 en 2
2. 1 en 3
3. 2 en 3
4. 2 en 5

Hoeveel generaties zijn afgebeeld in deze stamboom?

1. 1
2. 3
3. 2
4. 4

Zie deze stamboom, kun je afleiden welke eigenschap dominant is?

1. Ja, zwart
2. Ja, wit
3. Nee, niet af te leiden

Een recessieve eigenschap is een:

1. Eigenschap die snel tot uiting komt
2. Eigenschap die tot uiting komt als hij homozygoot voorkomt
3. Eigenschap die tot uiting komt als hij heterozygoot voorkomt

De ontwikkeling van vissen tot amfibieën is een voorbeeld van evolutie.

1. juist
2. onjuist

Wat is een fossiel?

1. aardlagen van verschillende jaren
2. botten van een door dier
3. rest of afdruk van een organisme dat bewaard is gebleven ingesteente
4. gesteente in lagen

Zijn alle soorten waarvan fossielen worden gevonden uitgestorven?

1. Ja
2. Nee

Stamboom slangen.
Welk soort is als eerste ontstaan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 7

Beren

Meest verwant

Minder verwant

Minste verwant

Zeehond

Hond

Wasbeer

Kijk naar de positie van de beer in deze stamboom: 

Wie is er het meest verwant? 

Wie minder? 

Wie het minst? 

Hoe krijg je variatie in genotype

1. Celdeling
2. Evolutie
3. Geslachtelijke voorplanting
4. Natuurlijke selectie

Wat is evolutie?

1. het veranderen van gedaante bij een organisme
2. ontwikkeling die een organisme tijdens zijn leven doormaakt
3. het ontstaan, veranderen en/of verdwijnen van soorten
4. het groter worden van een populatie

ecologie

Ecologie

• Het onderzoeken van de relatie tussen dieren en hun milieu: Ecologie
• In de natuur hebben we biotische en abiotische factoren:

Wat is ecologie?

Niveaus 

van 

ecologie

voedselketen/web

Een voedselweb zijn

meerdere voedsel-

ketens die met el-

kaar samenhangen.

Voedselrelaties zichtbaar maken in een ecosysteem

voedselketen

<------

voedselweb

------>

voedselweb: alle voedselrelaties in een ecosysteem

voedselketen: slechts 1 keten uit het voedsel web

noem de verschillende ordes in een voedsel web.

verschillende lagen

• Producenten: Zijn alle organismen die van anorganische stoffen organische stoffen kunnen maken.  meestal onderaan de keten en waar het web begint.
• Consumenten: dieren die leven van organische stoffen die andere organisme hebben gemaakt. 
• Reducenten: Dat zijn de organisme die organische stoffen uit dode planten en dieren afbreken tot anorganische stoffen.

Piramide van aantallen:

Heeft een niet altijd een echte  piramide vorm

Piramide van biomassa: 

Heeft een echte piramide vorm

Kringloop

Stikstofkringloop

Koolstofkringloop

de poten van vogels

de poot van een vogel is aangepast op waar je de vogel vind. zo hebben vogels die veel zwemmen zwemvliezen.

de snavels

1. een snavel voor zaden/nootjes
2. een snavel voor insecten
3. een snavel voor vlees
4. een snavel voor bodemdieren
5. een snavel voor waterbeestjes

zoals je ziet is er veel aangepast aan de snavel

Voortbewegen

• zoolgangers
  
• teengangers
• topgangers (hoefgangers)

Dit zijn aanpassing op de ondergrond.

Waterdieren

• leven in het water
• hebben vinnen om te sturen, lichaamsvorm
  
• zijn gestroomlijnd: kop, lijf & staart lopen in elkaar over daardoor glijden ze snel door het water

Verdediging bij dieren

       Tegen vijanden:

• stekels of gifstekels
• schutkleur -> onzichtbaar
• schild 
  Tegen de omgeving:
• vacht tegen kou
  

Aanpassing bij planten

Verdediging bij planten

• Stekels
• Brandharen
• Maken van gifstof
  

Genoeg water?

• Aanpassingen tegen uitdroging
• kleine dikke / grote dunne bladeren
• veel / weinig wortels 
• Grote bladeren veel fotosynthese

Veel water 

Weinig water