Vogel - DG31

• Dierverzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Vogels

Aan het eind weten jullie...

• Wat de kenmerken van vogels zijn
• Welke snavelvormen er zijn en wat het verband is met soorten voedsel 
• Wat de verschillende soorten gedragingen van vogels zijn
• Hoe vogels gehuisvest kunnen worden
• Hoe je vogels hanteert
• Hoe je een geslachtsbepaling bij vogels uitvoert
• Hoe je een body condition score bij vogels uitvoert
• Wat leewieken en kortwieken is
• Wat veel voorkomende vogelziektes zijn en welke meldingsplicht daarbij hoort
• Wat de identificatie en registratie en CITES inhoudt

Oranje gemarkeerd: met deze onderdelen ga je zélf aan de slag d.m.v. dia's in de LessonUp en de Verwerkingsopdracht vogel.

Wat weet je al over vogels?

Kenmerken van vogels

• Veren
  
• Vleugels
• Snavel
• Eieren
• Groepsdieren
• Zeer sociaal!
• 10.000 soorten, 500 in NL

Afbeelding 1: blauwe hyacint ara

Soorten vogels

• Vogels kunnen worden verdeeld in meerdere soorten. Denk aan parkieten, papegaaien, uilen, duiven, etc.
• Iedere soort heeft zijn eigen kenmerken. Hierbij kan worden gekeken naar de snavel, foerageergedrag of bijvoorbeeld de vliegafstand.

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Papegaaiachtigen

• Korte, vierkante staart
  
• Opvallende kleuren
• Luidruchtig
• Kromsnavel 
• Voedsel; voornamelijk zaden en noten 

o.a. dwergpapegaaien, lories, kaketoes

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Zangvogels

• Soortenrijkste groep vogels
• Onderscheiden zich op muzikaal gebied, door de ver
  ontwikkelde syrinx (spraakorgaan)

Afbeelding dia 4; blauwe hyacint ara

Is dit een parkiet of papegaai?

1. Parkiet
2. Papegaai

Foerageren

Vogels in de natuur zijn gemiddeld 8 uur per dag aan het zoeken naar voedsel! Het dieet van vogels in de natuur is dan ook heel gevarieerd.

Onderzoeken hebben aangetoond dat vogels in gevangenschap gemiddeld 15-30 minuten aan het foerageren zijn. 

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Soorten zaden

Kanariezaad

Sierduivenvoer

Parkietenzaad

Papegaaienzaad

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Zeefsnavel

Pincetsnavel

Kegelsnavel

Priemsnavel

Haaksnavel

Grit en maagkiezel

Vogels hebben 2 magen: kliermaag en spiermaag.
Kliermaag: chemische vertering
Spiermaag: met behulp van maagkiezels

Maagkiezel

• Hele, scherpe steentjes
• Zorgt voor fijn-maling van het voer in de spiermaag

Grit

• Bestaat voornamelijk uit kalk
• Maken van de eischaal en algemene groei!

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Krop

De krop is een holte in de keel van vogels waar voedsel tijdelijk wordt opgeslagen

Wat is hier het nut van?

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Wat is dit?

1. Maagkiezel
2. Grit

Gedragingen

• Foerageergedrag
• Territoriaal gedrag
• Exploratiegedrag
• Baltsgedrag

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Baltsgedrag

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Huisvestingsvormen 

Sierkooi

Kamervolière &
buitenvolière 

Vitrinekooi

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Waar houdt je rekening mee m.b.t. huisvesting?

• Samenlevingsvorm
• Nooit in de volle zon
• Niet op een te donkere plek
• Nooit in de (buurt van de) keuken
• Nachthok
• Nestkast
• Meerdere zitstokken
• Speelmateriaal
• Badjes

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Een parkiet wil graag een kooi met..

1. Verticale spijlen
2. Horizontale spijlen

Hanteren

Bij het hanteren let je erop dat je het borstbeen van de vogel áltijd vrij laat

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Body Condition Score (BCS)

• De conditie van een vogel bepalen is lastig,
  de veren laten moeilijk zien hoe mager of dik een vogel is 

• De conditie bepaal je door te voelen aan het borstbeen
  - Voel je een duidelijk of scherp puntje -> te mager
  - Voel je het borstbeen een beetje -> goed
  - Voel je het borstbeen niet -> te dik

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Gezondheid bepalen

Gezonde vogel

• Actief en alert
• Aaneengesloten verendek
• Goede eetlust
• Stevige ontlasting

Zieke vogel

• Veren staan bol
• Minder actief en alert
• Eetlust neemt af
• Dunne ontlasting

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Vliegen verhinderen

Kortwieken versus leewieken (verboden)

Meerdere keren per jaar herhalen -> rui

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Vliegen verhinderen

Niet gekortwiekt, wel gekortwiekt

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Geslachtsbepaling vogels 

• Verschil in kleuren
• Gedrag
• Grootte
• Details (bijv. wel of geen wangvlek)
• DNA-onderzoek (veren) of endoscopie

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Grasparkiet 

• Verschil neusdoppen
• Mannetje -> blauw
• Pop -> bruin met soms blauwachtige waas

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Kanarie

• Stand van de cloaca
• Man: cloaca staat omhoog
• Pop: cloaca wijst richting staartveren  

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Zebravink

• Verschil in kleur en tekening; 
  Man heeft gekleurde wangen, bruine flanken met witte
  stippen en een diep rode snavel. Daarnaast kan de man
  zingen.
  De pop heeft een oranje snavel en kan niet zingen. 
  
  
  

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Geslachtsbepaling: endoscopie

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Het geslacht van deze vogel kun je bepalen a.d.h.v. de kleur neusdoppen

1. Papegaai
2. Kanarie
3. Grasparkiet
4. Zebravink

Ziekten

Vogelgriep/vogelpest
Papegaaienziekte

Bloedmijt

Kalkpoot
Bumblefoot

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Vogelgriep/vogelpest

• Zeer besmettelijke virusziekte die voorkomt bij pluimvee 
• Vogels worden na infectie snel ziek, vaak al binnen enkele uren. 
• Symptomen: sloomheid, geen geluid meer maken, ademhalingsproblemen, diarree, sterfte
• Behandeling -> alleen symptomen verlichten 

In zeldzame gevallen kunnen vogelgriepvirussen overgaan van dier naar mens (zoönose). 

Preventieve maatregelen?

Vogelgriep is meldingsplichtig. Pluimveehouders zijn verplicht om vogelgriep
te melden bij het Landelijk meldpunt dierziekten. 

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Papegaaienziekte

• Komt voornamelijk voor bij papegaaiachtigen en duiven
• Symptomen: heel wisselend; soms geen symtpomen, maar soms ook gebrek aan eetlust en diarree
  
• Behandeling -> antibiotica
• Zoönose 

Papegaaienziekte  is meldingsplichtig. Pluimveehouders zijn verplicht om papegaaienziekte te melden bij het Landelijk meldpunt dierziekten. 

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Bloedmijt/bloedluis

• Is een 1 mm kleine parasiet. Kan zich razendsnel voortplanten en voedt zich met bloed. 
• Duidelijk herkenbaar door kleine rode puntjes
• Symptomen: bloedarmoede, verminderde conditie
  
• Behandeling -> verblijf behandelen en zo maken dat bloedluis niet kan nestelen, goede algemene hygiëne 

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Kalkpoot

• Wordt veroorzaakt door mijten  (parasieten). Deze graaft zich in tussen de schubben van de poten
• Bijna niet zichtbaar voor menselijk oog
• Symptomen: opgezette schubben op de poten, vergroeiingen aan de poten, moeilijk lopen
  
• Behandeling -> verblijf reinigen en ontsmetten en dieren individueel behandelen (medicatie dierenarts)

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Bumblefoot

• Gewrichtsontsteking die vaak ontstaat door kleine wondjes op de poten die geïnfecteerd raken
• Symptomen: dikke opgezwollen poten, mank lopen, minder lopen, poot opgetrokken houden
• Preventie -> belangrijk dat er altijd een zachte en droge ondergrond is, verschillende soorten zitstokken 
• Behandeling -> antibiotica (dierenarts)

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Identificatie en registratie

CITES wetgeving

• Internationale overeenkomst tussen landen ->  afspraken over handel in bedreigde dier- en plantensoorten
• Doel: handel in beschermde soorten regelen

Houders van CITES soorten moeten een boekhouding bijhouden waarin o.a. staat:

• Soort, geboortedatum, geslachtsbepaling (als deze is uitgevoerd), naam van de aanvrager (kweker), nummer van het CITES-document, datum van aankoop, bijlage waar het dier onder valt

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Identificatie en registratie

Citespapieren ->
Vergelijkbaar met een paspoort 

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Identificatie en registratie

Beschermde inheemse en uitheemse vogels moeten een pootring hebben (deze vogels staan op de CITES lijst). Vogels worden geringd met een officiële voetring van een erkende vogelvereniging

De ringmaat is afhankelijk van de soort vogel.  

Ringen zijn er in verschillende soorten materialen: 

staal, aluminium, kunststof

In Nederland mogen alleen gediplomeerde ringers ringen. 

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Ringen van vogels

Op de ring moeten de volgende gegevens staan:

De letters NL

De binnendiameter van de ring.

De laatste 2 cijfers van het jaartal waarin de vogel de ring kreeg.

Voor elke ringmaat een uniek nummer. Dit nummer bestaat uit de
bondscode van de uitgevende organisatie, een kweeknummer en een
volgnummer.

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Bondsringen

Bondsringen: ringen van een vogelvereniging ofwel vogelbond. Dit zijn geen ringen verband houden met de CITES wetgeving. Wanneer men mee wil doen aan een wedstrijd is een bondsring vaak verplicht. 

Afbeelding: blauwe hyacint ara

Welke gegevens moeten er op een pootring staan?

Noem minimaal 2 dingen die je vandaag geleerd hebt over vogels

Aan de slag

• Ga zelfstanding aan de gang met het verwerken van de informatie (zie de verwerkingsopdracht in Teams). Is jouw opdracht klaar, dan kun je deze laten controleren door TLU.
  
  De link word met jullie gedeeld zodat je deze presentatie ten alle tijden terug kan lezen

Succes!