4.1 Pruikentijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

§4.1 De pruikentijd

Planning

Uitleg 4.1

Opdrachten maken

In deze paragraaf leer je:

• Hoe het ging met de Nederlandse economie.
  
• Welke sociale verhoudingen er waren in Frankrijk.
  
• Hoe de verlichting zorgde voor een andere manier van denken.
  
• Welke kritiek er was op de samenleving.
  

De Nederlandse economie

In de 18de eeuw ging de Nederlandse economie achteruit:

• Afname textielnijverheid
  
• Afname handel
  
• Verliezen VOC
  
• Groeien werkeloosheid en armoede in steden

Alleen de banken onder leiding van rijke regentenfamilies doen het goed: zij lenen -tegen rente- geld uit

Door middel van pruiken kon men laten zien dat men rijk was; hoe hoger de pruik, hoe rijker!

De Nederlandse economie

Nederland verloor haar economische voorsprong aan:

• England en Schotland
  
• Frankrijk
  

Hoewel Frankrijk door handel en nijverheid erg rijk was, was er veel armoede onder de arbeiders en boeren

De standenmaatschappij

Geestelijkheid

Adel

Rest van de bevolking:

• Bourgeoisie
  
• Burgers
• Boeren

De standenmaatschappij

De standenmaatschappij was oneerlijk. Eerste twee standen hadden privileges (voorrechten).

De derde stand: 

• Had geen privileges
  
• Moest pacht betalen
  
• Moest (indirecte) belasting betalen

De standenmaatschappij

Verlichting

In West-Europa en Noord-Amerika ontstond in de 18de eeuw het idee dat door middel van het verstand (de rede) men alles kon begrijpen en verklaren: de Verlichting.

Door rationeel denken zou de wereld beter en gelukkiger worden

Ideeën van de Verlichting:

Armoede en ellende waren het gevolg van domheid en onwetendheid
.  -->                                                                                                                         Diderot: Encyclopédie

Rampen zijn het gevolg van menselijk handelen en natuurwetten

• Dus geen straf van God;
  
• God had de aarde geschapen, maar zich er daarna niet mee bemoeid (Voltaire);
  
• Atheïsten geloofden in geen enkele god
  

Verlichting

Volgens verlichte denkers waren alle mensen van nature gelijk

Daarom moesten er mensenrechten komen

En een rechtstaat

Rechten die voor alle mensen golden, zoals vrijheid van godsdienst en meningsuiting

Staat waarin iedereen zich aan de wet moet houden

John Locke

Een koning krijgt zijn macht niet van god, maar van het volk

Als de koning zijn macht misbruikt mag het volk hem afzetten

Montesquieu

Absolutisme leidt tot onderdrukking

Het gezag moet gescheiden zijn over drie machten (driemachtenleer)

- Wetgevende macht (parlement)

- Uitvoerende macht  (regering)

- Rechterlijke macht   (rechters)

A. Wie is de man op de rechter afbeelding?

B. Wat heeft de linker afbeelding met de rechter afbeelding te maken?

D. Wat voor soort macht heeft de persoon rechts?

E. Het volk heeft veel/weinig te vertellen want….

Horen de uitspraken van absolute vorsten of verlichte denkers?

Absolute vorsten

Verlichte denkers

Als bestuurders slecht besturen, moeten ze vervangen worden

Elke staat moet een grondwet hebben

De macht moet verdeeld zijn tussen de regering, het parlement en de rechters

Een koning hoeft zijn besluiten niet uit te leggen

Iedereen moet zich aan de wet houden

Mensen hebben mensenrechten

Koningen hebben hun macht van het volk gekregen

Koningen hebben hun macht van God gekregen

Mensen kregen andere ideeën over godsdienst

1. Oorzaak van de verlichting
2. Gevolg van de verlichting

Aan de slag!

Maak opdracht 1 t/m 10 van 4.1

Zet de uitspraken in de juiste kolom

Een idee vóór de verlichting

Een idee van de verlichte denkers

Alle gebeurtenissen in het leven kun je logisch uitleggen

In Frankrijk moet iedereen een katholiek zijn

God regelt alles wat in het leven van mensen gebeurt

In Frankrijk moeten mensen zelf bepalen wat ze geloven

Waren de verlichters hier voor of tegen?

Verlichters zijn voor

Verlichters zijn tegen

Vrijheid van meningsuiting

Gelijke rechten voor iedereen

Vrijheid van godssdienst

Ongelijkheid

Mensen hadden veel wetenschappelijke ontdekkingen en uitvindingen gedaan

1. Oorzaak van de verlichting
2. Gevolg van de verlichting

Horen de uitspraken van absolute vorsten of verlichte denkers?

Absolute vorsten

Verlichte denkers

Als bestuurders slecht besturen, moeten ze vervangen worden

Elke staat moet een grondwet hebben

De macht moet verdeeld zijn tussen de regering, het parlement en de rechters

Een koning hoeft zijn besluiten niet uit te leggen

Iedereen moet zich aan de wet houden

Mensen hebben mensenrechten

Koningen hebben hun macht van het volk gekregen

Koningen hebben hun macht van God gekregen