Financiele Levensloop Hoofdstuk 8

• Bedrijfseconomie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Financiele Levensloop Hoofdstuk 8

week 23 les 2 

Huiswerk:

Meenemen lesbrief Financiële levensloop

Les:

Introductie H8 Beleggen

Beleggen in aandelen

Tijdens de les maken 8.1, 8.3 en 8.4

Leerdoel:

Je kunt de vermogenstitels waarin belegd kan worden noemen en de verschillen in risico en rendement tussen de vermogenstitels analyseren

Beleggen

Beleggen

= investeren van geld in obligaties, aandelen, onroerend goed, goud, opties, voetbalplaatjes, whisky, grondstoffen, valuta, etc. met als doel om je vermogen te vergroten

T.o.v. een spaarrekening meer risico, wat gecompenseerd wordt door een hoger verwacht rendement (= opbrengst van je geïnvesteerde vermogen)

Vuistregel: hoger risico = hoger verwacht rendement

Beleggen

In hoofdstuk 8 richten we ons op het beleggen in vermogenstitels (effecten), een verzamelnaam voor verschillende verhandelbare waardepapieren:

- aandelen

- obligaties

- opties

Deze waardepapieren worden verhandeld op de effectenbeurs

AEX

Dow Jones

Nikkei

Tadawul (Saudi-Arabië)

Shanghai Stock Exchange

DAX

hoog

hoog

laag

risico

rendement

aandeel Unilever

obligatie bedrijf

obligatie overheid

sparen

aandeel
Startup

Beleggen in aandelen

aandeel = eigendomsbewijs in een onderneming

aandelen worden in eerste instantie uitgegeven door de NV (emissie) met als doel om vermogen aan te trekken.

vervolgens worden de aandelen verhandeld op de beurs; door vraag en aanbod schommelt de waarde van het aandeel.

beursgang Ajax 1998: opbrengst 54,4 miljoen euro

competitie wordt stil gelegd door Corona crisis

veel onzekerheid

Ajax verliest van Atalanta en is uitgeschakeld in de CL

vraag en aanbod naar aandeel schommelt als gevolg van nieuwe informatie die beschikbaar komt

Beleggen in aandelen

een aandeel heeft drie verschillende waardes:

nominale waarde: staat op het aandeel, verandert niet

emissiewaarde: komt tot stand op het moment van uitgifte

beurskoers: komt tot stand op de beurs

rendement op aandelen voor belegger:

dividend

koerswinst

nu maken 8,1, 8.3, 8.4

Aandelen

Obligaties

Eigen vermogen 

Vreemd vermogen

Vaste rente 

Dividend

Zeggenschap

Renteontwikkeling

Winstontwikkeling

Obligatielening 

• Stukje van een "grote" lening: waardepapier
• Uitgegeven door overheden en bedrijven 
• Vergoeding is couponrente: vast rentepercentage over de nominale waarde van de obligatie. 
• Tijdens de looptijd kunnen obligaties vrij verhandeld worden
• Einde van de looptijd: lening wordt afgelost tegen nominale waarde

Je hebt voor het aankomende jaar € 100.000 te beleggen en twijfelt tussen de volgende mogelijkheden. Welke keuze heeft het hoogste verwachte rendement?
Werk je berekening uit!

1. spaarrekening 4% rente per jaar
2. aandeel nominaal € 100 aankoop € 160 verkoop € 155 12% dividenduitkering
3. obligatie € 1.000 nominaal aankoop € 800 verkoop € 810 couponrente 2%
4. in een oude sok op zolder verstoppen

Je hebt voor het aankomende jaar € 100.000 te beleggen en twijfelt tussen de volgende mogelijkheden. Welke keuze heeft het hoogste verwachte rendement?

spaarrekening 4% rente per jaar

100.000 x 0,04 = 4.000

rendement = 4.000 / 100.000 x 100 = 4%

aandeel nominaal € 100, aankoop € 160 verkoop € 155, 12% dividenduitkering

100.000 / 160 = 625 aandelen

koersverlies = 625 x 5 = 3125

dividend 625 x 100 x 12% = 7500

opbrengst = -3125 + 7500 = 4375

rendement = 4375 / 100.000 x 100 = 4,4%

Een belegger heeft voor het aankomende jaar € 100.000 te beleggen en twijfelt tussen de volgende mogelijkheden. Welke keuze heeft het hoogste verwachte rendement?

spaarrekening 4% rente per jaar

rendement = 4.000 / 100.000 x 100 = 4%

aandeel nominaal € 100, aankoop € 160 verkoop € 155, 12% dividenduitkering

rendement = 4375 / 100.000 x 100 = 4,4%

obligatie € 1.000 nominaal, aankoop € 800 verkoop € 810, couponrente 2%

100.000 / 800 = 125 obligaties

couponrente = 125 x 1000 x 2% = 2.500

koerswinst = 125 x 10 = 1250                                         opbrengst = 2.500 + 1250 = 3750

rendement = 3750 / 100.000 x 100 = 3,8%

vorige vraag: rendement op spaarrekening (4%) en aandeel (4,4%) is hoger dan obligatie (3,8%). Wat zal er gebeuren met de koers en het rendement van de obligatie? Leg uit!

vorige vraag: rendement op spaarrekening (4%) en aandeel (4,4%) is hoger dan obligatie (3,8%). Wat zal er gebeuren met de koers en het rendement van de obligatie? Leg uit!

De vraag naar deze obligatie zal dalen

Het aanbod van deze obligatie zal stijgen 

Minder vraag dan aanbod dus de koers van de obligatie zal dalen

rendement = opbrengst van het geïnvesteerde vermogen

geïnvesteerde vermogen per obligatie daalt (lagere koers obligatie)

opbrengst per obligatie blijft gelijk (vaste couponrente als % nominale waarde)

verwacht rendement zal dus stijgen

(net zolang totdat het verwachte rendement gelijk is aan vergelijkbare waardepapieren)

Rente en obligatiekoers 

De obligatie geeft een vaste rentevergoeding. Is deze vergoeding hoger dan de huidige marktrente dan is deze obligatie ................ aantrekkelijk. 

De vraag naar de obligatie ................, de koers van de obligatie ......

Rente en obligatiekoers 

De obligatie geeft een vaste rentevergoeding. Is deze vergoeding hoger dan de huidige marktrente dan is deze obligatie aantrekkelijk. 

De vraag naar de obligatie stijgt, de koers van de obligatie stijgt

Andersom gaat dit ook op!

De beurskoers van een obligatie

Is uitgedrukt in een percentage van de nominale waarde. 

Voorbeeld: nominale waarde van een obligatie is € 250. Op de beurs is de obligatie te koop voor € 265. 

De beurskoers is 265/250 x 100% = 106%

Leg uit!

als vraag > aanbod zal de koers stijgen

beleggers willen compensatie voor koopkrachtdaling vermogen

zijn dus minder bereid te betalen voor een obligatie

bij hogere inflatie dus lagere koers

lage kredietrating = meer risico om vermogen kwijt te raken

dus beleggers willen minder geld betalen voor een obligatie

bij hogere rente levert een veilige spaarrekening meer op

minder vraag naar obligaties dus de koers zal dalen

bij vervaldatum zal nominale waarde worden terugbetaald

koers zal dus bewegen richting nominale waarde

Noem twee oorzaken van deze ontwikkeling?

nu maken 8.5 t/m 8.9

week 23 les 2

Huiswerk:

Opdracht 8.8 t/m 8.15

Les:

Call en put opties (1 van 2)

Tijdens de les maken 8.22

Oefenen met D toets vragen opties

Leerdoel:

Je begrijpt de werking van call opties en je kunt verschillende berekeningen maken met call opties

8.8 aandelen en dividend

8.15 obligaties en rente

Dit is belegger Bas. Om verschillende redenen verwacht Bas dat het aandeel Flucti in de komende maand in koers zal stijgen. Hij wil hier zoveel mogelijk voordeel uit halen door heeft helaas maar € 1.005 tot zijn beschikking om te beleggen. 

Op dit moment is de beurskoers van een aandeel Flucti € 335

Bereken het rendement als percentage van
het geïnvesteerde vermogen (€ 1.005) als Bas nu
aandelen koopt tegen de huidige koers van € 335
en na een maand weer verkoopt tegen een koers
van € 341. (antwoord format: 3,4%)

Bereken het rendement als percentage van het geïnvesteerde vermogen (€ 1.005) als Bas nu aandelen koopt tegen de huidige koers van € 335 en na een maand weer verkoopt tegen een koers van € 341.

Bas kan 1.005 / 335 = 3 aandelen Flucti kopen

Na een maand heeft hij dus per aandeel (341-335) = 6 euro verdient

rendement = 18 / 1.005 x 100 = 1,8%

nadeel

te weinig vermogen om veel aandelen te kopen en kan dus weinig rendement halen

risico

waarde aandeel kan ook dalen, mogelijk verlies per aandeel € 335!

Bas hoopt meer geld te verdienen dan de verwachte € 18 en zoekt op in zijn bedrijfseconomie lesbrief of hij nog meer mogelijkheden heeft. Hij komt erachter dat hij zijn geld ook zou kunnen beleggen in call-opties, dit is de informatie die hij hierover vindt:

"Een call-optie is een contract dat de koper het recht geeft om gedurende een bepaalde periode (bijvoorbeeld een maand) aandelen te kopen tegen een vooraf ingestelde prijs: de uitoefenprijs. 

In ruil voor dit recht betaalt de koper een optiepremie aan de optie-verkoper ('schrijver')

1 call-optie geeft recht op de aankoop van 100 onderliggende aandelen

Als de optie-houder gebruik maakt van zijn uitoefenrecht wordt de  schrijver automatisch verplicht om de aandelen tegen de uitoefenprijs te leveren.

De optie-houder kan er ook voor kiezen om geen gebruik te maken van het recht, bijvoorbeeld als blijkt dat de beurskoers van het onderliggende aandeel  lager is dan de uitoefenprijs."

Bas besluit om 3 call-opties Flucti te kopen voor een optiepremie
van € 3 per onderliggend aandeel en een vastgestelde uitoefenprijs
van € 335. Na een maand is de beurskoers van het aandeel
gestegen naar € 341 en besluit hij zijn optie uit te oefenen.
Bereken het rendement voor Bas. (format antwoord 3,4%)

Bas besluit om 3 call-opties Flucti te kopen voor een optiepremie van € 3 per onderliggend aandeel en een vastgestelde uitoefenprijs van € 335. Na een maand is de beurskoers van het aandeel gestegen naar € 341 en besluit hij zijn optie uit te oefenen. Bereken het rendement voor Bas. (format antwoord 3,4%)

Bas heeft het recht om 300 aandelen te kopen voor € 335

(en kan deze op de beurs direct verkopen voor € 341)

Hij maakt dus € 3 (koerswinst 6 - optiepremie 3) winst per aandeel

Dit zorgt voor een rendement van € 900 / € 900 x 100 = 100,0%!

in de praktijk betaalt de schrijver direct het verschil tussen beurskoers en uitoefenprijs

voordeel

hoog rendement met kleine investering

risico

maximaal verlies € 3 per aandeel

1 optie = 100 aandelen

nu maken 8.24 en 8.28

(eerst even 8.8.1 vanaf blz. 85 lezen)

week 24 les 1

Huiswerk:

Opdracht 8.24, 8.28

Les:

Call en put opties (2 van 2)

Tijdens de les maken 8.32 en 8.33

Oefenen met D toets vragen opties

Leerdoel:

Je begrijpt de werking van put opties en je kunt verschillende berekeningen maken met put opties

Bereken de winst die Suzanne behaalt
als ze nu haar opties verkoopt.
(antwoord zonder € teken of puntjes,
bijvoorbeeld 16000)

Suzanne verkoopt haar opties nog niet en wacht
tot het aandeel DSM gestegen is naar 65,60.
Dan maakt zij gebruik van haar uitoefenrecht
Bereken de winst voor Suzanne
(bijvoorbeeld 14000)

Bereken het verlies van de schrijver van de
opties als Suzanne gebruik maakt van haar
uitoefenrecht bij een prijs van 65,60.
(bijvoorbeeld 14000)

En daar is belegger Bas weer. Hij heeft nog steeds weinig vermogen om mee te beleggen, en heeft inmiddels door dat hij met opties in korte tijd een aardig rendement kan halen. Dit keer voelt hij alleen weinig voor een call-optie, omdat hij geen waarde stijgingen van aandelen verwacht.

Wel denkt hij dat de koers van het aandeel Down in de komende maand sterk zal dalen.

In zo'n geval moet hij volgens zijn bedrijfseconomie boek put-opties kopen:

put optie

"Een put-optie is een contract dat de koper het recht geeft om gedurende een bepaalde periode (bijvoorbeeld een maand) aandelen te verkopen tegen een vooraf ingestelde prijs: de uitoefenprijs. 

In ruil voor dit recht betaalt de koper een optiepremie aan de optie-verkoper ('schrijver')

1 put-optie geeft recht op de verkoop van 100 onderliggende aandelen

Als de optie-houder gebruik maakt van zijn uitoefenrecht wordt de  schrijver automatisch verplicht om de aandelen tegen de uitoefenprijs af te nemen.

De optie-houder kan er ook voor kiezen om geen gebruik te maken van het recht, bijvoorbeeld als blijkt dat de beurskoers van het onderliggende aandeel hoger is dan de uitoefenprijs."

Bas besluit om 3 put-opties Down te kopen voor een optiepremie
van € 3 per onderliggend aandeel en een vastgestelde uitoefenprijs
van € 335. Na een maand is de beurskoers van het aandeel
gedaald naar € 329 en besluit hij zijn optie uit te oefenen.
Bereken het rendement voor Bas. (format antwoord 3,4%)

Opties, put en call

Een optie is een contract dat de eigenaar het recht geeft om iets te kopen of te verkopen tegen een bepaalde prijs die men van tevoren afspreekt.

_{In - at - out of the money}

Opdracht 8.24

nu maken 8.34, 8.37

week 24 les 2

Huiswerk:

Opdracht 7.12

Les:

De effectenbeurs

Tijdens de les maken 7.17, 7.18

Leerdoel:

Je begrijpt de werking van put opties en je kunt verschillende berekeningen maken met put opties

week 24 les 2

uitloop / herhaling