Eukaryoten V4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Eukaryoten

H4 

thema evolutie

Na deze les kun je:

• prokaryoten en eukaryoten uit elkaar houden
• wat kenmerken van eukaryoten zijn
• benoemen welke groepen eukaryoten er zijn

Prokaryoten

Eukaryoten

Bacteriën

Archaea

Eencelligen

Schimmels

Planten

Dieren

gisten

cyanobacterien

Eukaryoten

Bestaan uit o.a.:
celkern, andere organellen (bijv mitochondrieën, golgi-appartaat en soms chloroplasten)

• schimmels
• planten
• dieren

Eukaryoten

• rijken:  schimmels, planten, dieren, eencellige eukaryoten
• wel een celkern en organellen
• met een celwand: schimmels en planten
• zonder celwand: dieren en eencellige eukaryoten
• autotroof of heterotroof

Schimmels

• heterotroof
• geen chlorofyl 
• afbraak organische stoffen
• Soorten:
  - gisten (eencellig)
  - meercellige schimmels (meestal met schimmeldraden (hyfen)) en sporen (soms bijv. in paddestoelen))
• Positief; bereiding van voedsel (kaas, sojasaus, bier etc, brooddeeg, penicilli etc.)
• Negatief; Voedselbedref, zwemmerseczeem etc.

Gisten (schimmels)

Schimmels

Schimmel

Sporen

2

sporen zijn cellen waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan

3

penicilline

Van de penseelschimmel wordt het medicijn penicilline gemaakt. 

Dat wordt gebruikt om bacteriën te bestrijden. Penicilline is een antibiotica.

Schimmeldraad

De schimmeldraden groeien naar boven.

4

voortplanting

Een schimmel plant zich voort door sporen.

Deze ontstaan aan het einde van de schimmeldraad.

1

100 x vergroot

uitleg:

sporen zijn cellen waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan

Meercellige schimmels

Meercellige schimmels bestaan uit draden, de hyfen. Deze vormen een groot netwerk, het mycelium. 

Ontdekking penicilline

Alexander Flemings ontdekking van penicilline is één voorbeeld van een toevallige ontdekking.

Die vond in 1928 plaats toen hij een petrischaaltje met  bacteriën en een beetje schimmel op zijn laboratoriumtafel liet staan terwijl hij twee weken met vakantie ging. 

Hij kwam thuis en zag dat dáár waar de schimmel zat, de bacteriën dood waren. De schimmel (de penseelschimmel / Penicillinium)  gaf een stofje af dat de bacteriën doodde.  

Flemming gaf dat stofje de naam penicilinne. 

Hij had een antibioticum ontdekt!

In de vorige eeuw stierven veel mensen doordat ze ontstekingen hadden die door bacteriën veroorzaakt werden. 

Doordat Fleming de penicilline ontdekte, kunnen nu veel ziekten die door bacteriën worden veroorzaakt, worden genezen

Nuttige schimmels

Speciale soorten schimmels spelen een rol bij het maken van voedingsmiddelen.

Champignons en cantharellen zijn schimmels die we kunnen eten.

Schimmelkaas

1

Gist is een eencellige schimmel.

Gebruikt voor het rijzen van deeg

2

Schimmel speelt een rol bij maken van bier / wijn

3

cantharellen en champignons

4

planten

• autotroof (chloroplasten)
• cellulose
• Indeling groepen op basis van:
  - aantal cellen
  - voortplanting
  - intern transport

Dieren

• geen celwand
• heterotroof (geen chlorofyl) 
• (bijna) allemaal diploïd
• criteria indeling gebeurd op basis van:
  - een of meercelligheid
  - symmetrie
  - soort skelet
  - resultaten moleculair onderzoek

1. Eencelligen
2. Sponzen
3. Holtedieren
4. Platwormen
5.  Rondwormen
6. Ringwormen
7. Weekdieren
8. Geleedpotigen
9. Stekelhuidigen
10. Gewervelden

eencelligen

eencelligen bestaan maar uit 1 cel.

Deze neemt direct uit de omgeving zuurstof op.

Amoebe

Amoebe

Een amoebe heeft een celmembraan en een celkern. Hij is een soort eencellig dier.

De amoebe beweegt door het cytoplasma te verplaatsen in zijn schijnvoetje. 

Geleedpotigen

Een uitwendig skelet (pantser).

Wesp: 6 poten

Spinnen: 8 poten

Garnalen

exoskelet in de natuur

gemaakt van chitine of calcium

Wie hebben geen celwand?

1. schimmels
2. alle eukaryoten
3. alle prokaryoten
4. dieren

Wat onderscheidt planten van schimmels?

1. celwand
2. sporen
3. chloroplasten
4. wortels

schimmel

plant

Welke drie hoofdgroepen eukaryoten maken we?

1. Bacteriën, dieren en planten.
2. Planten, schimmels en dieren.
3. Dieren, virussen en schimmels.
4. Planten dieren en prokaryoten.

eencellige

spons

holtedier

platworm

rondworm

ringworm

weekdier

geleedpotige

stekelhuidige

gewervelde

asymetrisch en geen skelet

asymmetrisch en zit vast aan zeebodem

radiaal symmetrsich met tentakels

bilateraal symmetrisch vaak parasitair

bilateraal symmetrisch met ronde dwarsdoorsnede vaak parasitair

bilateraal symmetrisch dwarsdoorsnede is rond en lichaam bestaat uit segmenten

bilateraal symmetrisch met vaak exo-skelet (huis of schelp)

bilateraal symmetrisch met exoskelet van chitine

radiaal symmetrisch met een huid bedekt met stekels of knobbels

bilateraal symmetrisch met endoskelet (geraamte)

eencellige

spons

holtedier

platworm

rondworm

ringworm

weekdier

geleedpotige

stekelhuidige

gewervelde

Wat is een pantoffeldiertje?

1. Een eencellige eukaryoot
2. een bacterie
3. Een schimmel die vooral in pantoffels en schoenen woont

Het Pantoffeldiertje