Schizofreniespectrum stoornis en andere psychotische aandoening

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen

Lesdoelen

Je kunt uitleggen wat schizofrenie is.

Je kunt positieve en negatieve symptomen benoemen van schizofrenie.

Je kunt het verloop van schizofrenie uitleggen.

Je kunt uitleggen wat de behandeling is van schizofrenie.

Wat weet je (nog) van schizofrenie?

Schizofrenie

Schizofrenie is een hersenaandoening waarbij je last hebt van psychoses.

Tijdens een psychose zie, hoor, voel, proef of ruik je dingen die er niet zijn. 

Verschillende soorten

1. Paranoïde type
   
2. Katatone type
   
3. Gedesorganiseerd type

Of, minder specifiek:

1. Ongedifferentieerd type
   
2. Residueel
3. Schizo- affectieve stoornis

Paranoïde: waanideeën/hallicunaties, dingen zien die er niet zijn

Katatone: vlak, rare houdingen, gekke bewegingen

Gedesorganiseerd: geen waanideeën/hallicunaties maar wel onsamenhangend gedrag 

residueel - verleden 

Ongedifferentieerd - meer dan 1

Schizo-affectief - ook manisch depressief

Mensen met schizofrenie zijn een gevaar voor de samenleving

Kijk volgend filmfragment. Welke symptomen herken je?

Wat is het? 

• Mentale stoornis 

Heeft last van afwijkende ervaringen en gedrag

Wat heb je gezien?

Wat betekent het voor de cliënt?

Schizofrenie is een chronische, progressieve ziekte van de hersenen.

Schizofrenie komt meestal in de jong-volwassenheid voor het eerst naar voren. 
Doormaken van psychotische periodes, afgewisseld met meer rustige periodes. 

Niet iedereen die een psychose doormaakt heeft schizofrenie. 
Niet iedereen heeft dezelfde symptomen of ervaart dezelfde problemen.      

Treedt meestal op tussen de 16-30 jaar 
1/100 mensen 

Symptomen van schizofrenie 

Hoe zat het ook alweer?

Wat waren de negatieve en positieve symptomen?

Schrijf deze op het bord.

Positieve symptomen

Negatieve symptomen

DSM 5

• Twee of meer symptomen
• Verminderd functioneren

DSM 5 Schizofrenie

Behandeling

Medicatie (zoek de werking en bijwerking op van dit medicijn):

- Antipsychotica 

Psychosociale therapie:

- gericht op sociaal functioneren in instelling, thuis of werk

Cognitieve gedragstherapie:

- Richt zich op gedragsreacties

- Verminderen hallucinaties en negatieve symptomen

Begeleiding

•  Houding
• Communicatie
• Dagbesteding
• Medicatie
• Risicogedrag
• Sociaal netwerk

Depressieve en bipolaire stemmingsstoornissen

Stemmingsstoornissen

Wanneer spreken we van een stemmingsstoornis?

Wanneer sombere of vrolijke perioden heviger en langdurig optreedt dan normaal en vooral anders van karakter is

Vier stemmingsepisoden (episode = periode van verstoorde stemming)

• Depressieve episode
• Manische episode 
• Hypomane episode 
• Gemengde episode 

Verschillende stemmingsstoornissen

• Depressieve stoornis
• Bipolaire stoornis
  
• Hypomane stemmingsstoornis
  
• Dysthyme stoornis (een chronisch depressieve stemming)
  
• Seizoensgebonden depressie
  
• Postnatale depressie
  

Gevolgen op sociaal gebied

• Verlies van (dierbare) contacten
• Verstoorde stukgelopen relaties
• Vereenzaming

Wat is een depressie

• Gedurende een langere periode een abnormale somberheid en/of een abnormale lusteloosheid
• Verlies van interesse of een onvermogen om ergens van te genieten

Oorzaken

• Lichamelijke aandoeningen
• Erfelijke factoren/bepaalde kwetsbaarheid
• Voedingstekorten
• Medicijnen
• Belangrijke levensgebeurtenissen

      

         

      

Lichamelijk gebied

* Wees de startmotor

• praat de cliënt uit bed
• stimuleer hem zich te verzorgen en in beweging te komen
• toon begrip voor het feit dat de cliënt het niet op kan brengen, maar ga hier niet in mee       
• stel je rustig en geduldig maar wel vastberaden op
• neem de ADL niet over als de cliënt dit zelf nog kan

vervolg

* Handhaven van dag/nacht ritme

* Voldoende goede voeding (vezelrijk)

* Begeleiden bij gebruik van medicijnen (observeren) 

Psychisch gebied

* Accepteren

* Veiligheid

* Vertrouwen /vertrouwensrelatie

* Angsten onderkennen gevoelens laten uitspreken; empathische houding

* Wees alert op tekenen van suïcidaliteit (ook medicatie-inname)

* Voorlichting geven aan zorgvrager/ mantelzorg

* Veelvuldige, korte contacten

Behandeling depressie

• Medicijnen

• Therapieën
• Lichttherapie
• Psychotherapie
• Elektroconvulsietherapie
• Slaapdeprivatie
• Resocialisatieprogramma
• Psycho educatie/ signaleringsplan

Bipolaire stoornis

• De stemming beweegt zich tussen 2 externe tegenpolen

        > Manie

        > Depressie

• 250.000 mensen hebben dit in Nederland
• Hoge mate van comorbiditeit met angsstoornissen en middelenmisbuik
• Eerste klacht tussen 16 en 26 jaar

Welke kenmerken van een manie zijn er?

Kenmerken Manie

• De persoon heeft opgeblazen gevoel van eigenwaarde of grootheidsideeën
• Een afgenomen behoefte aan slaap
• Spraakzamer dan gebruikelijk of heeft drang om te spreken.
• Drukke, jagende gedachten
• Gemakkelijker afgeleid dan gewoonlijk
• De persoon onderneemt meer doelgerichte activiteiten (dit kan zowel sociaal, op het werk of op school, of seksueel zijn) of psychomotorische agitatie (lichamelijke rusteloosheid; iemand beweegt meer en onrustiger).
• De persoon houdt zich overmatig bezig met aangename activiteiten waarbij een grote kans bestaat op pijnlijke gevolgen (bijvoorbeeld ongeremd koopwoede, seksuele indiscreties, of zakelijk onverstandige investeringen).
• Duidelijke beperkingen op het gebied van werk, normale sociale activiteiten of relaties met anderen;
• De manische periode maakt ziekenhuisopname noodzakelijk om schade voor zichzelf of anderen te voorkomen

Er kan sprake zijn van psychotische kenmerken

Verpleegkunde/ verzorgende zorg

bij (hypo-)manie

• let op effecten van medicatie
• let op vocht- en zout inname bij lithium (lithiumintoxicatie)
• biedt een prikkelarme omgeving
• neutrale en rustig sprekende toon
• gebruik korte zinnen
• wees duidelijk
• herhaal
• ga niet in discussie
• behoed voor uitputting

Behandeling 

•  Medicatie zoals: Lithium, Valproïnezuur, Carbamazepine
• Psycho-educatie 
• Counseling (korte begeleiding in het hier en nu)

Iemand die manisch is heeft (een)

1. angststoornis
2. schizofrenie
3. stemmingsstoornis
4. persoonlijkheidsstoornis

Bij Psycho-Educatie leer je omgaan met je eigen beperking door het aanleren van vaardigheden.

1. Waar
2. Niet waar

Schizofrenie is een stemmingsstoornis

1. waar
2. niet waar

Waar moet je op letten als patiënten lithium slikken?

1. Of iemand genoeg drinkt.
2. Of iemand niet teveel afvalt.
3. Of iemand nog een goed stoelgang heeft.
4. Of iemand niet te veel aankomt.

Wat zijn symptomen van een depressie

1. Verminderde eetlust en neerslachtigheid
2. Concentratieproblemen
3. Verlies van interesse en plezier
4. Alle bovenstaande symptomen

Wat zijn de symptomen van een bipolaire- stemmingsstoornis?

1. Het bestaat uit een manische periode en een depressieve periode
2. Vaak komt meteen na een manische periode een depressieve periode
3. Je bent continu slecht en hebt continu negatieve gedachtes
4. Een bipolaire stoornis begint vaak tussen het 15e en 30e levensjaar, maar kan ook op latere leeftijd beginnen

Een ander woord voor bipolaire stoornis is

1. depressie
2. manie
3. manisch depressieve stoornis
4. obsessief convulsieve stoornis

Uitingen van een manie

1. afvlakking emoties
2. geen zin om uit bed te komen
3. Alles moet volgens een bepaalde volgorde
4. euforie