H4 Man en vrouw

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

H4 Man en vrouw

Leerdoelen

• Je kunt de namen en functies van de vrouwelijke geslachtsorganen noemen en aanwijzen in afbeeldingen.

• Je kunt de namen en functies van de mannelijke geslachtsorganen noemen en aanwijzen in afbeeldingen.

• Je kunt noemen welke hormonen door de hypofyse en de geslachtsklieren worden gemaakt die met de menstruatiecyclus te maken hebben en uitleggen hoe ze werken en elkaar beïnvloeden.

Vervolg leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de menstruatiecyclus verloopt en wordt beïnvloed door hormonen.
• Je kunt uitleggen hoe de hormoonspiegels veranderen tijdens een zwangerschap.
• Je kunt aan de hand van een schema uitleggen hoe de concentratie testosteron in het bloed op eenzelfde waarde wordt gehouden.
• Je kunt uit een tijdlijn van de menstruatiecyclus aflezen, wanneer de menstruatie, vruchtbare periode en ovulatie was.

De geslachtsorganen of voortplantingsorganen

De geslachtsorganen

Geslachtsorgaan vrouw

blz 41 iBook

Geslachtsorgaan vrouw

Baarmoeder: hierin vindt de ontwikkeling van het embryo plaats, het duurt een week voordat de bevruchte eicel vanuit de eileider in de baarmoeder komt.
Baarmoeder = dikke gespierde wand die met slijmvlies bekleed is om de bevruchte eicel te laten nestelen.
Geen bevruchte eicel dan afbraak slijmvlies --> menstruatie.
Groei van embryo -> foetus -> baby

Geslachtsorgaan vrouw

Vagina:  hierin komt sperma bij geslachtsgemeenschap
Bij menstruatie worden stukjes baarmoederslijmvlies , slijm en bloed via de vagina verwijderd
Bij de geboorte komt het kind via de vagina ter wereld
Kleine schaamlippen: produceren slijm waardoor de toegang tot de vagina glad wordt
Grote schaamlippen: liggen om de kleine schaamlippen
Clitoris: vangt prikkels op die kunnen leiden tot een orgasme
Maagdenvlies: een randje weefsel aan het begin van de vagina

Geslachtsorgaan vrouw

Eierstokken: Hierin vindt de ontwikkeling van de eicellen plaats tot de overgang (50 jaar); eicellen zijn vanaf de geboorte aanwezig.

• Hypofyse --> FSH --> eicel rijping en follikelgroei (cel rond de eicel)
• Groter wordend follikel maakt steeds meer oestrogeen
• Oestrogeen remt de FSH vorming
• Oestrogeen stimuleert de hypofyse tot het aanmaken van LH
• LH stimuleert de eisprong, aanmaak gele lichaam/ groeien en progesteron
• Progesteron remt de LH vorming
• Gele lichaam wordt kleiner, dus minder progesteron

Eileiders: vervoeren eicellen, hier vindt ook de bevruchting plaats. Eicel niet bevrucht dan sterft de eicel binnen 24 uur.

Geslachtsorgaan man

blz 42 iBook

Klieren van Cowper; maken het voorvocht, dient om urinebuis te reinigen, doorzichtig, slijmerig, goed glijmiddel tijdens seks.
Urinebuis: vervoeren van urine en sperma
Sperma bestaat uit zaadcellen en vocht uit de zaadblaasjes en de prostaat
Penis: sperma inbrengen in de vagina
Zwellichamen: brengen de penis in erectie
Eikel: vangt prikkels op die kunnen leiden tot een orgasme
Voorhuid: huidplooi om de eikel

Geslachtsorgaan man

Balzak: huidplooi waarin teelballen (vormen zaadcellen) en bijballen (tijdelijk opslaan van zaadcellen) liggen.
Zaadleiders: vervoeren zaadcellen
Zaadblaasjes: 

• voegen vocht en voedingsstoffen toe aan de zaadcellen, vocht met veel fructose = energierijk neutraliseert het zure milieu
  
• maken een hormoon dat zaadcellen activeert om te gaan zwemmen
  
• maakt fibrine - sperma minder waterig
  

Prostaat: voegt vocht toe aan de zaadcellen, sluit de blaas af tijdens de zaadlozing.

Erectie
(een stijve)

Zaadlozing

Sperma komt met schokken uit de penis.
Een zaadlozing kan een lekker gevoel geven (orgasme of klaarkomen)
Een zaadlozing kan plaatsvinden:

• Bij geslachtsgemeenschap door het bewegen van de penis in de vagina
  
• Door zelfbevrediging
  
• In de slaap (natte droom)
  

Eisprong (1 eicel per maand)

Zaadlozing (100-400 miljoen zaadcellen)

Geslachtsorganen vrouw & rijping eicel 

Meisje vruchtbaar

Als de eierstokken eicellen laten rijpen is een meisje vruchtbaar. Dit gebeurt doordat de hypofyse hier een seintje (hormoon) voor geeft. Ze zal dan ook voor het eerst ongesteld worden.

Geen bevruchte eicel =Menstruatie

Als de eicel NIET is bevrucht 

gaat deze dood. 

Het slijmvlies en bloedvaten van de baarmoeder worden dan afgebroken. 

Dit slijmvlies en de bloedvaten komen via de vagina naar buiten. 

Dit noemen we MENSTRUATIE of ONGESTELD ZIJN

Ongesteld

Ovulatie: = eisprong, het vrijkomen van een eicel uit een eierstok
Een onbevruchte eicel blijft na de ovulatie 12 tot 24 uur in leven. Daarna gaat de eicel ten grond in een eileider. De resten worden opgenomen in het bloed.

Menstruatie: = ongesteld zijn: het afstoten van een deel van baarmoederslijmvlies wanneer een eicel niet bevrucht is.
Gebruik maandverband en/of tampons

Is er geen bevruchting? --> Baarmoederslijmvlies laat los -->

Je bent dan ongesteld 

De spierlaag (bruin) van de baarmoederwand trekt samen en daardoor worden stukjes slijmvlies, slijm en bloed via de vagina afgevoerd. 

Sommige meisjes menstrueren als ze 10 jaar zijn, anderen als ze 16 jaar zijn. Gemiddeld zijn meisjes 

13 jaar oud bij de 1e menstruatie.

Een menstruatie duurt bij sommigen 3 dagen maar bij anderen kan het wel een week duren.

Menstruatie =

het slijmvlies laat los

Waarom ongesteld?

Meisjes menstrueren als ze niet zwanger raken. Dit betekent dat meisjes niet ongesteld worden als ze zwanger zijn. Negen maanden lang worden ze dus niet ongesteld.

Wanneer een meisje ongesteld is, verliest ze bloed uit de baarmoeder. Dit is extra aangemaakt bloed door het lichaam voor en eventuele zwangerschap. 

Menstruatiecyclus

Ovulatie (eisprong) vindt meestal om de ongeveer 4 weken plaats (28 dagen)

Menstruatie vindt gemiddeld 14 dagen na de ovulatie plaats (als de eicel niet bevrucht is)

Menstruatiecyclus 

hormonen

• testosteron - man
• oestrogeen - vrouw

HORMONEN

Hypofyse --> groeihormoon, LH en FSH

Jongens --> LH --> zaadballen --> Testosteron

Meisjes --> FSH --> eierstokken --> Oestrogeen

ontstaan secundaire geslachtskenmerken vrouw:

• groei borsten
• groei schaamhaar
• ongesteld
  

hypofyse

geeft startsein 

maakt hypofyse-hormonen

zaadballen

geslachtsorgaan man reageert op hypofysehormonen en 

maken testosteron

eierstokken

geslachtsorgaan vrouw reageert op hypofysehormonen en maken oestrogeen

ontstaan secundaire geslachtskenmerken man:

• penisgroei
• baardgroei
• lage stem etc...
  

Hormonen man

Hypofyse - LH - Teelbal -Testosteron

Hormonen vrouw

LH en FSH is van invloed op de eierstokken

De eierstokken produceren oestrogeen en progesteron. 

In de eierstokken rijpen de eicellen.

• Oestrogeen --> verantwoordelijk voor ontwikkeling van vrouwelijke voortplantingsorganen & geslachtskenmerken
• Progesteron --> voornamelijk betrokken bij ontwikkelingen van de baarmoeder

Waarin liggen de eicellen ?

1. Eierstokken
2. Baarmoeder
3. Eilleider
4. Vagina

De pijl wijst naar de:

1. Zaadleiders
2. Eicel
3. Eileiders
4. Eierstokken

Waar worden de geslachtscellen van de vrouw bewaard?

1. eicellen
2. vagina
3. eierstokken
4. baarmoeder

Een eicel die vrijkomt, komt als eerste in de.....

1. Eierstokken
2. Eileider
3. Baarmoeder
4. Vagina

Welk nummer geeft de eierstokken weer?

1. 5
2. 3
3. 7
4. 1

Wanneer is een vrouw vruchtbaar?

1. Tijdens de menstruatie
2. Tijdens de ovulatie
3. Vlak na de menstruatie
4. Vlak voor de menstruatie

Wat gebeurt er op dag 14 in de menstruatie cyclus?

1. Ongesteld zijn
2. Ovulatie
3. Innesteling
4. Menstruatie

Een ander woord voor de eisprong is

1. Ovulatie
2. Menstruatie
3. Ongesteld zijn
4. Innesteling

Dit proces heet?

1. Eisprong
2. Ovulatie
3. Menstruatie
4. Oestrogenatie

In de menstruatiecyclus is dag 1

1. De eisprong
2. Het begin van de menstruatie
3. Het eind van de menstruatie

Wordt het slijmvlies van de baarmoeder tijdens de menstruatie dikker?

1. ja
2. nee

Wat gebeurt er tijdens dag
1 t/m 5 van de menstruatiecyclus?

1. Ovulatie
2. Innesteling
3. Menstruatie
4. Bevalling

Tijdens de menstruatie komt een eicel vrij uit de eierstok.

1. juist
2. onjuist

Welke hormonen horen bij de vrouwelijke geslachtshormonen?

1. FSH - oestrogenen - progesteron - LH
2. FSH - testosteron - progesteron - LH
3. FSH - oestrogenen - testosteron - LH
4. FSH - oestrogenen - progesteron - testosteron

Welk hormoon heeft direct effect op de zaadcelvorming?

1. Alleen testosteron
2. Alleen FSH
3. Alleen LH
4. Testosteron en FSH

Welke functie hebben de bijballen?

1. Productie zaadcellen
2. opslag zaadcellen
3. productie testosteron
4. productie zaadcellen en productie testosteron

Welk hormoon produceren de zaadballen?

1. oestrogeen
2. testosteron
3. adrenaline
4. insuline

Testosteron zorgt voor terugkoppeling. Welke terugkoppeling is dit en waarom?

1. Positieve terugkoppeling Testosteron stimuleert de hypofyse
2. Negatieve terugkoppeling Testosteron remt de productie van LH
3. Negatieve terugkoppeling Testosteron zorgt ervoor dat er minder zaadcellen worden geproduceerd
4. Negatieve terugkoppeling Testosteron remt de productie van FSH en LH

De hypofyse produceert

1. Testosteron
2. Oestrogenen
3. Hormonen die werking van allerlei organen regelen
4. Zaadcellen en Eicellen

Exit vraag

Robin heeft sterk het gevoel dat hij geboren is in het verkeerde lichaam. Hij wil van geslacht veranderen. Behalve een aantal operaties om zijn geslachtsorganen te veranderen, moet Robin ook een hormoonbehandeling ondergaan. Sommige hormonen worden dan extra toegevoegd, de productie van andere wordt onderdrukt.

a) Welke geslachtshormonen moeten extra worden toegevoegd aan het lichaam van Robin?
b) Van welke geslachtshormonen moet de productie worden onderdrukt?

a. Robin voelt zich geen man, maar een vrouw. Om een vrouw te worden moet hij het vrouwelijke hormoon oestrogeen krijgen (en LH en FSH)

b. Productie van testosteron moet worden onderdrukt.

Evaluatie

Bekijk de leerdoelen nogmaals. Heb je alles bereikt? 

Wat vind je makkelijk en wat vind je moeilijk? Heb je nog vragen? Mail deze dan naar je docent.