H4.3 Overmaat ondermaat

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H5.3

Overmaat en ondermaat

Doelen:

- Je leert wat er gebeurt als je de verkeerde massaverhouding gebruikt

- Je leert wat overmaat en ondermaat betekenen

- Je leert rekenen met overmaat

Molverhouding

Zoals je weet verdwijnen bij een reactie de moleculen van de beginstoffen en ontstaan er nieuwe moleculen

De verhouding waarin deze moleculen verdwijnen en ontstaan kun je zien aan de reactievergelijking.

Bereken hoeveel gram natriumchloride maximaal kan ontstaan uit 60,0 g natrium.

2Na+Cl​2​​→2NaCl

Massaverhoudingen

Koekjes bakken: volgens recept

                                            Voor 300 g bloem is 150 g boter nodig

                                            Massaverhouding bloem : boter = 300 : 150

                                                                                                                =    2    :    1

                                                                                                   (vereenvoudigd)

                                                                                      massaverhoudingen                                                                                        bij chemische reacties!

Overmaat en ondermaat

400 gram bloem
i.p.v. 300 gram 

Is zuurstof bij onvolledige verbranding in overmaat of ondermaat?

1. Overmaat
2. Ondermaat

Als in een reactiemengsel een stof in overmaat is dan

1. is er van die stof het meeste aanwezig
2. is er van die stof het minste aanwezig
3. is het reactievat te groot
4. is er van die stof meer aanwezig dan nodig

Uitrekenen: welke stof is in overmaat/ondermaat?

4 CuO (s) + CH4 (g) --> 4 Cu (s) + CO2 (g) + 2 H2O (g)

30 gram CuO toevoegen aan 6,0 gram CH4 

Hoeveel gram CH4 reageert werkelijk met 30 gram CuO?

1   Bereken de molecuulmassa van CuO en CH₄

de molecuulmassa van CuO =

1. 78u
2. 80u
3. 59u
4. 75u

de molecuulmassa van CH4 =

1. 12u
2. 13u
3. 16u
4. 18u

Uitrekenen: welke stof is in overmaat/ondermaat?

4 CuO (s) + CH4 (g) --> 4 Cu (s) + CO2 (g) + 2 H2O (g)

30 gram CuO toevoegen aan 6,0 gram CH4 

Hoeveel gram CH4 reageert werkelijk met 30 gram CuO?

2  Bereken de massaverhouding tussen CuO en CH₄

4 CuO (s) + CH4 (g) --> 4 Cu (s) + CO2 (g) + 2 H2O (g)

Bereken de massaverhouding tussen CuO en CH4

Uitrekenen: welke stof is in overmaat/ondermaat?

4 CuO (s) + CH4 (g) --> 4 Cu (s) + CO2 (g) + 2 H2O (g)

30 gram CuO toevoegen aan 6,0 gram CH4 

3. Hoeveel gram CH4 reageert werkelijk met 30 gram CuO?

	4 CuO	CH 4
Massaverhouding (u)	318	16,0
Massa (g)	30	X

Hoeveel gram CH4 reageert werkelijk met 30 gram CuO?

1. 1,5 gram
2. 848 gram
3. 0,30 gram

30 x 16 / 318 = 1,5 gram CH4

CH4 is dus in overmaat (want: 6,0 > 1,5)

Andersom kan ook! Hoeveel gram CuO reageert met 6 gram CH4?

6,0 x 318 / 16,0 = 119,3 gram CuO (30 < 119,3 dus...?)

	4 CuO	CH 4
Massaverhouding (u)	318	16,0
Massa (g)	X	6,0

Om te bereken hoeveel Cu wordt gevormd, reken je vanuit...

1. 30 gram CuO (ondermaat)
2. 6,0 gram CH4 (overmaat)
3. Dat maakt niet uit

Je rekent met de beginstof die in ondermaat aanwezig is!

Dus, je rekent met 30 gram CuO, niet met 6,0 gram CH4

30 x 254,4 / 318 = 24 gram Cu

	4 CuO	4 Cu
Massaverhouding (u)	318	254,4
Massa (g)	30	X

HW Havo

Opgave hfst 5.3: 

34, 35, 37, 39

HW VWO

Opgave hfst 5.3: 29, 31, 33, 35