1.3 Het begin van de Opstand

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo lwoo
• Leerjaar 3

Paragraaf 1.3: Het begin van de Opstand

1.3 Het begin van de Opstand 

• Filips II stuurt de Hertog van Alva
• Vervolgen van de Beeldenstormers; doodstraf
• Extra belasting Nederlandse Adel (te mild) -> vluchten.
• Willem van Oranje ontslagen en vlucht naar Duitsland
• Nederlanders niet blij -> groei ontevredenheid Spaans bestuur

In Opstand!

Willem van Oranje valt de Nederlanden aan - 1568 -

Leger vanuit Duitsland

In Opstand!

Hulp van de watergeuzen  (protestantse piraten).

Geen veldslagen, maar snelle aanvallen en vluchtten dan weer de zee op.

Dijken doorbreken ->  Spaanse soldaten kunnen niet "normaal" vechten. 

Wat een grap

Willem had in het begin weinig succes

1 april 1572:

Watergeuzen veroverden de stad Den Briel (Zuid-Holland).

De gewesten Holland en Zeeland sluiten zich aan bij de Opstand.

Het verzet groeit

In 1572 kiezen Holland en Zeeland Willem als hun stadhouder

Dit maakt hem opperbevelhebber van het leger en de vloot

Filips II ziet dit als openlijk verzet tegen de kroon

De bevolking is verdeeld; er ontstaat in feite een burgeroorlog

Katholieken tegen

het protestantisme

Protestanten (en

katholieken) tegen

de centralisatie

Men bleef Willem stadhouder noemen, ook al was hij niet meer in dienst van de Spaanse koning.

Nederlanders vs. Spanjaarden                          vs. katholieken vs. protestanten

Niet betalen? Zelf halen!

Beide kanten waren aan elkaar gewaagd.

Maar!

Spanjaarden hadden huurlingen: soldaten die vechten voor geld. 💰

Gevolgen

Spanje kon niet altijd de huurlingen betalen:

Huurlingen plunderen dorpen en steden.

Nederlanders kregen een grotere hekel aan Spanje.

Meer steden en gewesten sloten zich aan bij de Opstand. 

Watergeus?

1. Plaatsvervanger van de koning in een gewest.
2. Protestantse vluchteling die als een soort piraat tegen de Spanjaarden streed.
3. Het verzet van de Nederlandse gewesten tegen de Spaanse koning
4. Soldaat die puur voor het geld vecht (in een huurleger).

Wanneer werd Den Briel veroverd?

1. 1568
2. 1572
3. 1648

Willem van Oranje

De hertog van Alva

Margaretha van Parma

Filips II

Wat was het eerste keerpunt in de Nederlandse Opstand?

1. Verovering van Den Briel door de watergeuzen.
2. Verovering van Zutphen door de watergeuzen.
3. Verovering van Harderwijk door de watergeuzen.
4. Verovering van Dordrecht door de watergeuzen.

Aan de slag

• §1.3 A/B : Opdracht 1 t/m 7

Samen sterk

Opstandige gewesten en steden sloten een verbond: Unie van Utrecht (1579).

Vochten samen tegen Filips II   -> één leger.

Filips II géén koning meer van de Noordelijke Nederlanden (1581)

• Het Plakkaat van Verlatinghe (ook wel Acte van Verlatinghe)
• Filips II niet blij 

Willem van Oranje wordt vermoord (1584)

• Vanuit het zuiden begon Spanje de opstandige gebieden terug te veroveren.
• 1585 Antwerpen veroverd 
• 1588: Het noorden is nog Nederlands.

1588 

Nederlandse opstand in 2 delen:

1. Zuidelijke Nederlanden, die door Spanje werden geregeerd,
2. de Noordelijke Nederlanden-> onafhankelijk maar zwak

Aan de slag

• §1.3 C : Opdracht 3 t/m 14