4.6 Onderzoek naar evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Toetsweek 3

• cijfers staan in Magister
• wil de je toets inzien, bespreken en evalueren?

1. schrijf je in voor de R-les vrijdag 15e, vandaag of na de vakantie
2. vandaag mag je zonder inschrijving
3. Of maak volgende week een afspraak met mij via de mail (ma, di, vrij), buiten de lessen

Zet de begrippen bij de juiste beschrijving

Beschrijving	Begrip
Soortvorming door reproductieve isolatie vanwege verschillen in gedrag
Er vindt geen genenuitwisseling plaats tussen 2 populaties
Soortvorming door geologische barrière
Selectie op uiterlijke kenmerken door partner

Sympatrische soortvorming

Allopatrische soortvorming

Reproductieve isolatie

Seksuele selectie

Wat kan een oorzaak zijn voor reproductieve isolatie?

1. Predatoren
2. Verschuiving in voortplantingsseizoen
3. Competitie tussen mannetjes
4. Voedselaanbod

De eerste stap van evolutie is het bestaan van………………….?

1. Natuurlijke selectie
2. Reproductieve isolatie
3. Prokaryoten
4. Genetische variatie

Wat heb je niet nodig voor evolutie?

1. reproductieve isolatie
2. natuurlijke selectie
3. geslachtelijke voortplanting
4. genetische variatie

Evolutie

4.6 Onderzoek naar evolutie

Spullen op tafel

Telefoon in het zakkie op tafel

Jas uit en over je stoel

Tas op de grond

Leerdoelen

• Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten.
  
• Je kunt enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap uitleggen.
  
• Je kunt een stamboom en een cladogram aflezen en construeren

Verwantschap

Anatomie

Homologie ->gelijkenis

- botten en bouw

Homologe structuren ontstaan uit dezelfde grondvorm

Verwantschap

Homologie ->gelijkenis

- Bouw

Homologe structuren ontstaan uit dezelfde grondvorm

Verwantschap

Divergentie

Analogie

- Niet dezelfde bouw 

- Wel dezelfde functie

Convergentie

Hoe in clades indelen?

Tot ver in de 20e eeuw:

• op basis van uiterlijke kenmerken

Vrij recentelijk: op basis van moleculaire homologie

• overeenkomsten in DNA sequenties
• overeenkomsten in eiwitbouw (homologie in aminozuurvolgorde (primaire structuur))

Hierdoor kunnen cladogrammen er totaal verschillend uitzien!

Een recente ontdekking op basis van indeling in moleculaire homologie laat zien dat walvissen zeer nauw verwant zijn aan hoefdieren.

Een blauwe vinvis is nauwer verwant aan een giraffe dan aan een haai.

Fossielen

Leeftijd fossiel

- In welke gesteente gevonden

- Radioactieve isotopen

Radioactieve koolstof die langzaam afbreekt in stikstof

Normaal koolstof 12C                    Radioactief koolstof 14C

Alle levende wezens nemen in de loop van hun leven 14C op. Als het organisme sterft, stopt die opname. Door te meten hoeveel 14C er nog over is in het organisme, kun je berekenen hoe oud het is

Na 5730 jaar is de helft van 14C uit elkaar gevallen -> Halfwaardetijd van een isotoop

Normaal koolstof 12C         Radioactief koolstof 14C

Alle levende wezens nemen in de loop van hun leven 14C op. Als het organisme sterft, stopt die opname. Door te meten hoeveel 14C er nog over is in het organisme, kun je berekenen hoe oud het is

Na 5730 jaar is de helft van 14C uit elkaar gevallen -> Halfwaardetijd van een isotoop

Nabespreken

• Je kunt verschillen en overeenkomsten herkennen tussen organen en orgaanstelsels van de mens en van verschillende diersoorten.
  
• Je kunt enkele onderzoeksmethoden naar verwantschap uitleggen.
  
• Je kunt een stamboom en een cladogram aflezen en construeren

Huiswerk

Leren en maken 4.6