5.5 en 5.6 Planten bewegen en planten kweken

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

lesdoel 

Lesdoelen:

Je leert met uitleg hoe plantenkwekers hun planten zo goed mogelijk  laten groeien (5.6).

Je leert met uitleg op welke manieren planten zich vermeerderen (5.6).

Drie sectoren van de landbouw

Akkerbouw - gewassen op grote akkers

Tuinbouw - groente of fruit op kleine akkers

Glastuinbouw - groente of fruit in kassen -> klimaat kan gecontroleerd worden

Hoe vermeerderen mensen planten?

1. Kruisen: stuifmeel van ene plant op andere plant overbrengen.

2. Met de zaden de planten kweken.

3. Beste planten selecteren.

4. Gewenste planten vermeerderen.

Plantenveredeling

Veredeling: planten zo kweken dat ze betere eigenschappen krijgen

Vroeger: fokken door de beste planten te kruisen

Tegenwoordig: DNA-onderzoek en genetische modificatie

Een tropische plant

Een kweker heeft een aantal zaden gezaaid van een tropische plant. Hieruit
ontwikkelen zich 16 planten, waarvan er één bijzonder sappige vruchten heeft. 

Wat moet de kweker doen om planten te verkrijgen die allemaal dezelfde eigenschappen hebben als die met de bijzonder sappige vruchten? 

1. Hij moet de betreffende plant vermeerderen door middel van ongeslachtelijke voortplanting.
2. Hij moet deze plant kruisen met een andere plant die ook sappige vruchten draagt.
3. Hij moet zelfbestuiving toepassen bij de bloemen van de betreffende plant.
4. Hij moet zo veel mogelijk zaden uit de sappige vruchten halen en deze allemaal zaaien.

Vindt bij deze plant geslachtelijke
voortplanting plaats?
En ongeslachtelijke voortplanting?

1. alleen geslachtelijk
2. alleen ongeslachtelijk
3. allebei
4. geen van beiden

Wat is een voorbeeld van geslachtelijke voortplanting bij planten?

1. klisters (bollen)
2. wortelstokken
3. zelfbestuiving
4. uitlopers

Kan deze plant geslachtelijk voortplanten? En ongeslachtelijk ?

1. Geslachtelijk
2. Beide
3. Ongeslachtelijk

Bij deze plant "kindje-op-moedersschoot" groeien nieuwe blaadjes aan het begin van de bladschijf. Zijn deze planten ontstaan door geslachtelijke of ongeslachtelijke voortplanting

1. ongeslachtelijk
2. geslachtelijk

Als een plant zich zowel geslachtelijk als ongeslachtelijk kan voortplanten, welke gebruikt hij dan bij veranderende omstandigheden?(om te kunnen overleven)

1. geslachtelijk
2. ongeslachtelijk

Een plant kan nakomelingen krijgen via geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting. Wanneer de omstandigheden ongunstig zijn, 'kiest' de plant meestal voor...

1. Ongeslachtelijke voortplanting omdat dan de variatie in nakomelingen het grootst is.
2. Ongeslachtelijke voortplanting omdat dan de variatie in nakomelingen het kleinst is.
3. Geslachtelijke voortplanting omdat dan de variatie in nakomelingen het grootst is.
4. Geslachtelijke voortplanting omdat dan de variatie in nakomelingen het kleinst is.

De pinksterbloem is een plant die je soms in weilanden vindt.
Tijdens de bloei heeft deze plant paarse bloemen.
De pinksterbloem kan zich geslachtelijk en ongeslachtelijk
voortplanten.
Met welk deel kan de pinksterbloem zich ongeslachtelijk
voortplanten?

1. Met deel P.
2. Met deel Q.
3. Met deel R.

Voortplanting bij mensen kun je vergelijken met...

1. Geslachtelijke voortplanting planten
2. Ongeslachtelijke voortplanting planten
3. Planten die elkaars blaadje vasthouden
4. Niets van planten!

Oeverkruid plant zich voort door uitlopers en door zaden.
Geef bij elk van deze manieren van voortplanting aan of die geslachtelijk of ongeslachtelijk is.

1. uitlopers = geslachtelijk zaden = geslachtelijk
2. uitlopers = ongeslachtelijk zaden = geslachtelijk
3. uitlopers = geslachtelijk zaden = ongeslachtelijk
4. uitlopers = ongeslachtelijk zaden = ongeslachtelijk

Veredelen

1. Door ongeslachtelijke voorplanting
2. Van een stukje plant afhalen en in water zetten. Hier komt een nieuw plantje van
3. De beste planten kiezen met de beste eigenschappen en die samenbrengen
4. Komt weinig variatie van

Het combineren van gunstige eigenschappen bij een kruising is:

1. Veredeling
2. Klonen
3. Genetische modificatie
4. Eutrofiëring

We kunnen tegenwoordig ook de erfelijke eigenschappen van een organisme veranderen. Dat gebeurt door een gen van een andere biologische soort toe te voegen aan de erfelijke informatie van de plant. Dit heet genetische modificatie. Een organisme met veranderde genen heet een ......

1. veredeld organisme
2. gm-organisme

Welke manier van vermeerderen staat hier afgebeeld?

1. stekken
2. veredelen

Maïs is een belangrijk voedselgewas. Door jarenlange veredeling via kruising en selectie zijn de maiskolven steeds groter en voedzamer geworden. Een nadeel van deze veredelingsmethode is dat deze zeer veel tijd kost. Een ander nadeel is dat niet elk gewenst resultaat kan worden bereikt. Het verhogen van de weerstand tegen insectenvraat bleek bij maïsplanten via kruising en selectie niet te lukken. Hiervoor worden de volgende verklaringen bedacht:
1 Doordat maïsplanten door de wind worden bestoven, vindt overdracht van genen willekeurig plaats.
2 Een gen dat weerstand geeft tegen insectenvraat komt bij maïs van nature niet voor.

Welke verklaringen is/zijn juist?

1. geen van beide verklaringen
2. alleen verklaring 1
3. alleen verklaring 2
4. beide verklaringen

ongeslachtelijke voortplanting bij planten: sleep de namen naar de bijbehorende afbeelding.

voortplanting dmv knollen

mitotische celdeling

voortplanting dmv wortelstokken

voortplanting dmv stekken

voortplanting dmv bollen

voortplanting dmv uitlopers

Geslachtelijke voorplanting

Ongeslachtelijke voortplanting

Knollen

Bollen

Stamper

Meeldraad

Stekken

Bloem

Ongeslachtelijke voortplanting bij planten: sleep de namen naar de bijbehorende afbeelding.

R4

voortplanting dmv knollen

weefselkweek

voortplanting dmv wortelstokken

voortplanting dmv stekken

voortplanting dmv bollen

voortplanting dmv uitlopers

Online bestuderen en maken 

 Bestuderen en maken:  5.6  

(5.5 mag je helemaal zelfstandig doen - geen nieuwe begrippen)         

Huiswerk: online maken: 5.5 en 5.6,