4.1 Een verdeeld Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

h2 les 1

De Koude Oorlog

4

1 - Een verdeeld Europa

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

h2 les 1

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa
• Je kunt beschrijven hoe Duitsland zich tussen 1945 en 1970 politiek en economisch ontwikkelde
• Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

h2 les 1

Definitie

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

De Koude Oorlog was een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw.

h2 les 1

Terugblik

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

• Tot de laatste man
• Op 7 en 8 mei onvoorwaardelijke overgave. 

• Het lot van Duitslang lag wederom in handen van de geallieerden.

h2 les 1

De opdeling van Europa

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa.

In februari 1945, terwijl de gevechten nog in volle gang waren, organiseerden de SU, de VS en Engeland een conferentie. In de zomer van '45 volgde een tweede.

Conferentie van Jalta (feb 1945):

• Vraagstuk Europa na WOII
• Westverschiebung - Stalin eiste deel Polen, Polen schoof 200 km op naar het westen. 
• Leidde tot enorme volksverhuizing
• Duitsland wordt opgesplitst in bezettingszones.

Conferentie van Potsdam (juli 1945):

• Ook Frankrijk krijgt bezettingszone
• Berlijn wordt ook opgedeeld

h2 les 1

De opdeling van Europa

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa.

Tijdens de conferentie van Potsdam werd veel niet geregeld.

• Geen duidelijke afspraak over eventuele herstelbetalingen
  
• Geen duidelijk afspraak over duur bezetting
  
• Geen duidelijk idee over de toekomst van Duitsland
  

• Frankrijk: helemaal klaar met Duitsland - zwak agrarisch land, herstelbetalingen en toevoegen bezettingszone aan Frankrijk
  
• VS en Engeland: Stabiel Duitsland, herstel economie.
  
• Sovjet-Unie: Herstelbetalingen en zwak Duitsland, bezetting van 40 jaar.

h2 les 1

De opdeling van Europa

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa.

De relatie tussen de verschillende bondgenoten verslechterde snel.

VS en Engeland tegenover SU

Ideologisch verschil;

• communisme
• kapitalisme

Verdeling in invloedsferen: door Russen bevrijd voor Russen, door VS bevrijd westers.

VS

Democratie: het volk heeft invloed

Kapitalisme: economie om wist te maken

Vrijemarkteconomie: de overheid bemoeit zich niet met de markt

Individuele vrijheid staat voorop

Grote verschillen rijk en arm

 SU

communisme: de staat bepaalt alles

Eenpartijstaat: geen verkiezingen

planeconomie: economie wordt door staat geregeld

De samenleving (de commune) is het belangrijkst.

iedereen is even rijk/arm

h2 les 1

De opdeling van Europa

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa.

Turning point aflevering 1 min 53

h2 les 1

De opdeling van Europa

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa.

In 1946 introduceert Churchill de term IJzeren gordijn.

Angst dat Rusland zijn invloedsfeer zou willen uitbreiden naar het westen.

Oost-Europese landen dictaturen onder Russische controle.

Europa verdeeld in twee invloedssferen. Beide bang dat de ander invloed wil uitbreiden.

Wat moest er met Duitsland gebeuren, op de grens tussen Oost en West?

h2 les 1

De opdeling van Europa

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Angst voor uitbreiding invloedsfeer

Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa.

h2 les 1

Wirtschaftswunder en planeconomie

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt beschrijven hoe Duitsland zich tussen 1945 en 1970 politiek en economisch ontwikkelde

Churchill weet de Amerikanen de ernst van de situatie duidelijk te maken. Om te voorkomen dat de Russen ook in West-Europa aan invloed zouden winnen kwamen de Amerikanen met een plan.

Trumandoctrine; politieke, economische en militaire steun aan landen die zich bedreigd voelden door het communisme.

Marshallplan; alle landen in Europa die hadden geleden onder de oorlog kwamen in aanmerking voor financiële steun van de VS.

Ook Oost-Europese landen kunnen hulp krijgen, Stalin verbied dit.

h2 les 1

Wirtschaftswunder en planeconomie

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa.

Dankzij het Marshallplan zagen West-Europese landen hun economie snel groeien. 

Het meest indrukwekkend was het herstel van het westen van Duitsland. De welvaart groeide hier zo hard, dat we spreken van een Wirschaftswunder (economisch wonder).

https://www.youtube.com/watch?v=QmZSX1RObew

h2 les 1

De tegenstellingen nemen toe

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

De Trumandoctrine en het Marshallplan zorgde voor een groeiende irritatie bij Stalin.

Invoeren nieuwe munt is druppel voor Stalin. Hij vreesde een steeds grotere invloed van de westerse bezettingsmachten in de Sovjetzone. 

Berlijn werd afgesloten van het Westen. West-Berlijn kon zo niet meer bevoorraad worden.

h2 les 1

De tegenstellingen nemen toe

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

SU hoopte verschillende doelen te bereiken met de Blokkade van West-Berlijn:

• dichten 'lek' in de grens tussen Oost en West. 'Eiland' West-Berlijn moest opgenomen worden in de Oostzone
• Chantagemiddel om kwestie Duitsland naar eigen inzicht te kunnen regelen > geen oprichting West-Duitse staat, maar een neutraal Duitsland zonder bezettingstroepen

Plan Stalin mislukt door luchtbrug geallieerden. In 1949 geeft Stalin het op. 

Maar, bezettingsmachten komen steeds meer tegenover elkaar te staan. De deling van Duitsland werd een feit.

h2 les 1

De tegenstellingen nemen toe

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

De Amerikanen, Engelsen en Fransen besloten tijdens de blokkade van Berlijn om gezamenlijk een eigen Duitse staat op te richten.

Mei 1949 - Bondsrepubliek Duitsland (BRD)

• Federatieve staat - beperkte macht centrale regering.
• Deel van de macht ligt bij deelstaten - bondslanden.

Streven naar Duitse eenheid

• Hoofdstad kleine stad Bonn - om de tijdelijkheid van dit 'halve' Duitsland aan te geven.

Ondanks oprichting BRD blijven geallieerden op sommige vlakken eindverantwoordelijk.

• Geen leger!

h2 les 1

De tegenstellingen nemen toe

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

In oktober 1949 roepen de Russen de Duitse Democratische Republiek (DDR) uit. 

Daar was niets democratisch aan! 

De DDR was een communistische dictatuur onder controle van de SU.

h2 les 1

De tegenstellingen nemen toe

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

Een volgende stap in de Koude Oorlog was de vorming van militaire bondgenootschappen.

1949 - Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO). 

1955 - Warschaupact.

Beide bedoeld om een vijandige aanval tegen te houden. In het geval van het Warschaupact ook om interne opstanden te onderdrukken, zoals in Hongarije gebeurde.

h2 les 1

De tegenstellingen nemen toe

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

Veel onvrede in de DDR. Economisch ging het niet goed, reden:

• Herstelbetalingen aan de Sovjet-Unie
  
• Slecht functionerende planeconomie - versterkt door een gebrek aan kapitaal en arbeidskrachten.

• Daarnaast was men was zich steeds meer bewust van de vrijheid en groeiende welvaart in de BRD.

• Reizen naar West-Europa was voor mensen uit de DDR verboden, maar via Berlijn kon men vrij van Oost naar West reizen.

• Meer dan 3 miljoen mensen verlieten op deze manier de DDR. (veelal hoogopgeleide mensen) - Republikflucht.

De Berlijnse muur

h2 les 1

De tegenstellingen nemen toe

Tijd van televisie en computers vanaf 1950

Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

1961 - SU en regering DDR grijpen in en sluiten West-Berlijn af door er een muur omheen te bouwen. De Berlijnse muur

Het laatste gat in het ijzeren gordijn is nu gedicht.

Amerika doet niets, houdt zich aan belofte van afzijdigheid invloedsfeer SU.

De Berlijnse muur

2.2 Hoezeer beïnvloedden het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na de Tweede Wereldoorlog (1945-1961)?

Tijd van televisie en computers 1950

Extra: West tegen Oost

Andere tijden - Duitse broederstrijd

https://anderetijden.nl/programma/1/Andere-Tijden/aflevering/387/Duitse-broederstrijd

h2 les 1

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat de oorzaken waren van de Koude Oorlog en welke gevolgen die oorlog had voor Europa
• Je kunt beschrijven hoe Duitsland zich tussen 1945 en 1970 politiek en economisch ontwikkelde
• Je kunt uitleggen hoe de NAVO en het Warschaupact ontstonden

Tijd van televisie en computers vanaf 1950