Les 1, deel 2/3: Voedingshypes, werken ze wel of niet?

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 6

les 1: Voedingshypes, werken ze wel of niet?

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

 

      weet je meer over het nieuws; 

      weet je meer over de verschillende voedingshypes;

      kun je de tekst samenvatten met behulp van een tabel;

      kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

     Aan het eind van dit deel van de les:

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies nu zelf één nieuwsartikel van een van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

de tekst

Voedingshypes en waarom ze niet werken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen..

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende slide gaan we de alinea's één voor een langs.

bron

Bron: Trouw (27/2/2014 door J. Julen)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over voedingshypes denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

Voedingshypes, werken ze wel of niet?

Gojibessen (fig. 1) eten tegen kanker, gluten mijden omdat je er fitter van wordt of volop aan de fruitsap om Alzheimer te voorkomen. Het zijn allemaal voorbeelden van ‘gezonde’ voedingstrends. Maar hoe gezond zijn al die hypes eigenlijk? Een overzicht.

de trend

Betekenis: de nieuwe mode

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

Klik hier en luister mee!

mijden

Betekenis: uit de weg gaan

het nieuws

de tekst

terugblikken

figuur 1

Wat is een ander woord voor 'de hype'? Je vindt het antwoord in deze inleiding!

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. de gluten
2. Alzheimer
3. de trend
4. de voeding

Welke voedingstrends (of voedingshypes) ken jij zelf?

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

de eerste alinea

Glutenvrij eten

Nog niet zo lang geleden waren het vooral mensen met glutenallergie (coeliakie) die een glutenvrij dieet volgden. Logisch, want al bij het binnenkrijgen van de kleinste hoeveelheden lopen deze mensen ernstige darmbeschadiging op. Het eiwit zit in veel graansoorten als gerst, rogge, spelt en tarwe. Dus pasta, pizza, maar ook brood en pannenkoeken zijn een absolute no-go voor mensen met deze auto-immuunziekte. Ook verborgen gluten in mayonaise en bouillonblokjes zijn gevaarlijk. Toch zijn er steeds meer Nederlanders zonder glutenallergie die toch gluten mijden. Ze zeggen zich er beter door te voelen, of hun sportprestaties te verhogen. Een uit de Verenigde Staten overgewaaide hype, weet Esther Melenberg, hoofd diëtetiek bij de Nederlandse Coeliakie Vereniging. Maar Melenberg juicht de trend niet toe. "Een glutenvrij dieet is niet per definitie gezond. Op het moment dat je zelf gaat dokteren en bepaalde bestandsdelen uit je voedsel weert, kun je ernstige tekorten oplopen. Tarwe is namelijk goed voor de mens. Daarbij bevatten glutenvervangers vaak te veel vet, suiker of zout”. Een gebrek aan onder andere ijzer, jodium, vezels en vitamine B zijn het gevolg van een drastisch glutenvrij dieet.

drastisch

Betekenis: als iets veel veranderingen veroorzaakt

het nieuws

de tekst

terugblikken

het gebrek

Betekenis: het tekort

het dieet

Betekenis: de regels voor wat je wel en niet mag eten

GlutenVRIJ?

Weet je niet precies wat het woordstukje -VRIJ betekent? Denk dan ook eens aan suikervrij (bijvoorbeeld bij frisdrank) of caffeïnevrij (bij koffie)!

Bespreeksuggestie(s):

• In deze alinea wordt het begrip 'auto-immuunziekte' genoemd. Wat is dat eigenlijk?
  Open een nieuw tabblad en zoek samen met de leerlingen het woord op op internet. Snappen ze de betekenis?
• Laat ze het woord en de betekenis noteren op hun tekstblad of in hun schrift.
  

Wat zijn gluten?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. eiwitten die in tarwe, rogge en gerst zitten
2. groente en fruit
3. producten waar melk in zit
4. eten met heel veel vet

Waarom eten sommige mensen glutenvrij?

Tip!

Weet je het even niet meer precies? Lees dan dit deel van de tekst nog eens goed.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Sommige mensen eten glutenvrij omdat ze allergisch zijn voor gluten. Als ze wél gluten eten kunnen ze heel veel last van hun darmen krijgen!

Wat kan het gevolg zijn van glutenvrij eten?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Volgens deze alinea kun je als je glutenvrij eet terwijl je niet allergisch bent voor gluten, grote tekorten krijgen van bijvoorbeeld ijzer, jodium, vezels en vitamine B. Ook zit er in glutenvrije producten vaak te veel vet, suiker of zout.

Welke van deze ziektes is GEEN auto-immuunziekte?

Om het goede antwoord te geven moet je de ziektes opzoeken op internet!

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. diabetes type 1
2. reuma (RA)
3. astma
4. pollinosis

de tweede alinea

Superfoods

Onze voorouders aten het en inheemse stammen in Brazilië zouden er ijzersterk van zijn geworden. Een aantal bekende op een rij: quinoa, goji bessen (zie figuur 1), tarwegras, aloë vera en chia zaad. Wat doen ze? Ze houden je jong, gezond en slank.
Een exacte definitie is er niet, maar aanhangers omschrijven superfoods als voedingsmiddelen met 'buitengewone hoeveelheden voedingsstoffen'. Ze zijn daardoor niet alleen ontzettend gezond, maar hebben ook een geneeskrachtige werking. Zo bevatten goji bessen vitamine C, vitamine A, vitamine B1, vitamine B2, ijzer, koper, nikkel, chroom, magnesium, natrium, calcium en verschillende aminozuren. Dat zou goed zijn tegen bijvoorbeeld kanker, diabetes en andere kwalen. Zijn superfoods echt zo wonderbaarlijk? "Mwaahh", zegt een woordvoerder van het voedingscentrum met veel twijfel in zijn stem. Eigenlijk kan alles wel als superfood bestempeld worden, zegt hij. Duidelijke richtlijnen zijn er niet. Terwijl Nederlanders exotische gojibessen eten, vinden de Amerikanen de oer-Hollandse boerenkool weer een superfood.
Er is nog een misvatting, stelt de woordvoerder: "Bij sommige mensen leeft het idee dat ze door het eten van heel veel gojibessen ontzettend gezond zijn. Maar dat is niet het geval. Eenzijdig eten helpt niets. Je krijgt dan niet alle voedingsstoffen binnen. Juist variatie in je voedsel is gezond.”

het voedingsmiddel

Betekenis: alles wat gegeten en gedronken wordt

de voedingsstof

Betekenis: de belangrijke stof in onze voeding de we nodig hebben om gezond te blijven

de misvatting

Betekenis: het idee dat niet klopt

eenzijdig

Betekenis: steeds hetzelfde

het nieuws

de tekst

terugblikken

Inheems? Richtlijnen?

Wat betekent 'inheems' en wat zijn richtlijnen? Bedenk wat je ook al weer kunt doen om de betekenis van een woord te achterhalen. Kijk eventueel ook nog eens naar slide 11!

Superfood of geen superfood?
Klik op de hotspots. Sleep ze vervolgens naar de juiste plek.

het nieuws

de tekst

terugblikken

wel een superfood

geen superfood

quinoa

aloë vera

pasta

gojibessen

boerenkool

Lees de tweede alinea nog eens goed.

Welke misvattingen zijn er over superfoods? Vertel het in je eigen woorden.

de misvatting?

Ben je vergeten wat 'misvatting' betekent? Je vindt de betekenis naast de tekst in dia 21.

het nieuws

de tekst

terugblikken

De eerste misvatting die genoemd wordt, is dat superfoods je jong, slank en gezond houden.

Ook zijn er geen richtlijnen (regels) voor wat een superfood precies is, dus kun je alle voedingsmiddelen wel superfood noemen.

Nog een misvatting is dat als je maar heeeel veel van een superfood eet (en weinig andere voedingsmiddelen), je heel gezond wordt.

de laatste alinea

Broodvrij eten

Je hebt vast je moeder of vader wel eens horen zeggen dat een bruine boterham heel gezond is. Vooral opeten is dan de boodschap. Maar de Amerikaanse cardioloog William Davis zegt iets heel anders: mijd brood en al het andere waar tarwe in zit. De wereldwijde obesitasepidemie (zie ook figuur 2) hebben we te danken aan het overvloedig eten van tarwe, zegt Davis. Maar ook vermoeidheidsverschijnselen, huiduitslag en een reeks van allergieën zouden tegengegaan worden met een tarwe- of broodvrij dieet. Fred Brouns, hoogleraar voedingsleer in Maastricht, zegt dat er geen enkel bewijs is voor de beweringen van Davis. "Er is geen enkele aanwijzing dat brood dik maakt of dat mensen ziek worden van het eten van brood. Uit onderzoek zien wij dat mensen die volkoren brood eten juist minder risico hebben op hart- en vaatziekten en diabetes. Op de langere termijn hebben ze hun gewicht beter onder controle."

de cardioloog

Betekenis: de arts die gespecialiseerd is in hartziekten

overvloedig

Betekenis: meer dan nodig

het nieuws

de tekst

terugblikken

de bewering

Betekenis: iets waarvan je zegt dat het zo is, maar wat je vaak niet kunt bewijzen

figuur 2

Bespreeksuggestie(s):

• Weten de leerlingen wat obesitas is? Bekijk samen ook figuur 2: iemand met veel te veel overgewicht (je spreekt van obesitas als iemand ernstig overgewicht heeft)
• En een epidemie (kennen ze nog Corona/Covid-19)?
• Zoek deze woorden samen op.
• Waarom is obesitas een epidemie?
  

Wat heeft brood met gluten te maken?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Brood wordt vaak gemaakt van tarwe of andere granen en die bevatten gluten. Het ene graan bevat meer gluten dan het andere.

Wat is de mening van cardioloog William Davis?

het nieuws

de tekst

terugblikken

De mening van William Davis is dat het eten van (veel) brood en andere producten van tarwe, veel ziektes veroorzaakt (zoals obesitas, vermoeidheidsverschijnselen, huiduitslag en allerlei allergieën),

Wat is de mening van hoogleraar Fred Brouns?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Fred Brouns beweert dat er helemaal geen bewijs is dat je dik of ziek wordt van brood/tarwe. Hij zegt dat onderzoek juist aantoont dat het eten van volkoren brood ervoor zorgt dat je minder kans hebt op hart- en vaatziekten en diabetes.

Je hebt nu twee meningen over broodvrij eten gelezen.

Zou jij broodvrij willen eten?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Waarom zou je dat wel/niet doen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat denk jij, nu je de tekst goed gelezen hebt: werken voedingshypes wel of niet?

Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Maak in je schrift een tabel met de drie voedingshypes: superfoods, glutenvrij en broodvrij eten.

Zet van iedere hype de voor- en nadelen in de tabel. Maak een foto van je tabel en upload deze hier.

Hoe kun je je tabel uploaden?

1. Maak een foto van je tabel. Dit kun je doen met je tablet, mobiele telefoon, Chroombook etc. als foto of screenshot. Sla deze afbeelding op.

3. Klik in de slide hier op de button 'Kies afbeelding'

4. Ga naar de plek waar je de foto hebt opgeslagen en klik hem aan.

5. Klik vervolgens op 'Openen'

6. Kies voor 'Upload en gebruik'. Je foto is dan ingeleverd.

7. Hulp nodig? Vraag het aan je leerkracht!

het nieuws

de tekst

terugblikken

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Ja, dit doel heb ik behaald

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ik weet meer over het nieuws.

Ik weet meer over verschillende voedingshypes.

Ik kan vertellen of die voedingshypes werken of niet.

Ik kan de tekst samenvatten met behulp van een tabel.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Je bent nu klaar met deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken