Dood en begrafenis bij de Romeinen

• Latijn en Grieks
• Secundair onderwijs

Dood en begrafenis bij de Romeinen

Doelstellingen

1. Na deze les kan je enkele Romeinse voorstellingen van het hiernamaals uit de mythologie/literatuur noemen en duiden.

2. Je weet hoe een Romeins graf eruit zag en welke informatie het grafschrift vermeldde. Je kan gelijkenissen en verschillen met onze graven noemen.

3. Je kent de drie meest gebruikte afkortingen in Romeinse inscripties.

4. Je kan uitleggen waarom het graf zo belangrijk was voor de Romeinen.

5. Je kan de Romeinse begrafenisrituelen beschrijven.

Schrijf in één woord of korte omschrijving waar je aan denkt bij de titel van de les

Mythologie/literatuur/kunst

-> opvattingen

Archeologische bronnen

-> graven

-> rituelen

1. Soorten grafmonumenten

Welke grafmonumenten vind je op onze kerkhoven

Welke grafmonumenten hadden de Romeinen?

03:56

Hoe toont dit graf het belang van de overleden keizer Hadrianus?

1. door zijn dubbele functie als graf en fort
2. door zijn locatie aan de Tiber en een belangrijke weg
3. door zijn ligging in het noorden van de stad

03:06

Waarom vervangt men omstreeks 200 na Chr. de columbaria door catacomben?

1. omdat de Christenen zich in het geheim willen laten begraven
2. omdat de verandering van crematie naar inhumatie meer plaats vraagt
3. omdat er bovengronds geen plaats meer was

00:00

Welke elementen verklaren het ontstaan van necropoleis?

1. buiten de heilige zone van de stad en aan belangrijke wegen
2. een landschap van graven en een belangrijke invalsweg
3. het samenbrengen van graven tot een landschap

00:45

Schrijf (één per één) de redenen waarom de sterftegraad zo hoog lag in Rome.

2. Informatie op het graf

Welke informatie staat er bij ons op een graf?

Info op een hedendaags graf

1. de naam van de dode

2. de geboorte- en sterftedatum

3. familierelaties tussen de dode en de nabestaanden

4. het beroep van de overleden

5. een portret (foto)

Info op een Romeins graf

?

Waarom hadden de Romeinen zo'n grote behoefte aan een graf(schrift)?

Secunda mors

Memoria

00:32

Deze man voegt nog een reden toe om een mooi graf te maken voor een overleden verwant. Welke?

1. om een mooie begrafenis kunnen houden op het forum
2. omdat op het forum veel veel komt dat zich de dode kan herinneren
3. om hun rijkdom en prestige te kunnen etaleren

Hoe trokken de graven de aandacht van de voorbijgangers?

resta viator et lege

Qui hic mixerit aut cacarit, habeat deos superos et inferos iratos.

Bonas vias, viator!

Viator, viator, quod tu es, ego fui; quod nunc sum, et tu eris

3. begrafenisrituelen

eerste rituelen

De familie verzamelt zich rond het sterfbed. 

Het dichtste familielid kust de stervende. 

De naam van de dode wordt geroepen.

rituele wassing

De ogen en mond worden gesloten. 

Het lichaam wordt gewassen en aangekleed.

Er wordt een obool in de mond gestopt.

opbaring

Gedurende maximaal 7 dagen blijft het lichaam opgebaard in het atrium. 

Tijdens deze periode zijn het huis en de familieleden "funesta" (onrein). Men brandt wierook en dennentakken.

Professionele klaagvrouwen wenen om de dode.

Pompa

De dode wordt op een lijkbaar rondgedragen door vier of meer nabestaanden. 

Voorop in de stoet lopen ingehuurde muzikanten, eventueel fakkeldragers en professionele weeklagers. De afbeeldingen (“imagines”) van de reeds gestorven voorouders werden meegedragen.

crematie/inhumatie

De begrafenis vindt plaats buiten de heilige zone van de stad: het pomerium.

De Romeinen deden zowel aan crematie als aan inhumatie.

Zuivering

Om het huis te zuiveren moest een varken worden geofferd.

-“silicernium”, een feestmaal dat ter ere van de gestorvene bij het graf werd gegeten. 

- Hetzelfde werd nog eens herhaald op de negende en laatste rouwdag (“cena novendialis”), waarbij ook een plengoffer werd gebracht op het graf en er voedsel voor de dode werd achtergelaten.

01:33

Ceres

pomerium

Manes

Heilige zone van de stad

geesten van de doden