De Gouden Eeuw (1588-1648)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoe is de groei van de grachtengordel, de rijkdom en de Gouden Eeuw te verklaren?

De term Gouden Eeuw is niet goed

1. Eens
2. Oneens

Geschiedenis

1. Starten met 6.1 Wereldeconomie

2. Uitleg + antwoorden in lessonup --> doe mee!

 

Welke twee handelsbedrijven bestonden er in de Gouden Eeuw

1. VOC en de VIC
2. VIC en de WIC
3. VOC en WIC
4. Hanze en WIC

Geef een omschrijving van handelskapitalisme.

Noem een reden voor het oprichten van de VOC

Noem twee rechten die de VOC kreeg.

Waarom verkocht de VOC aandelen?

Waar handelde de WIC?

1. West-Indië oftewel Amerika
2. Afrika en West-Indië
3. Azië en Amerika
4. Afrika en Azië

Noem een aantal producten die werden verhandeld door de WIC en VOC.

Wat was de moedernegotie?

1. Handel Oostzee (Scandinavië)
2. Handel met Oost (Indië)
3. Moederland van een kolonie
4. Handel met West (Indië)

De WIC was opgericht met als hoofddoel.....

1. Kaapvaart (goud en zilver)
2. Specerijenhandel
3. Slavenhandel
4. Thee en katoen

Hoeveel slaven werden er gemiddeld vervoerd van Afrika naar Amerika per schip

1. 400-500
2. 1000
3. 1000
4. 50

Hoeveel slaven zijn er in die tijd door de Nederlanders verhandeld?

1. 1 miljoen
2. 100.000
3. 50.000
4. 550.000

Pas in …..?.....werd slavernij verboden.

1. 1799
2. 1848
3. 1863
4. 1914

6.2 De Gouden Eeuw (1588-1648)

Doel van deze les: kunnen uitleggen waardoor er in  de Republiek een Gouden Eeuw ontstond.

Economische groei

1. Landbouw (geen feodalisme) veel specialisatie

2. Moedernegotie (hout en graan) -> stapelmarkt en bloeiende nijverheid

3. Handelskapitalisme -> investeren VOC/WIC

4. Antwerpen Schelde gesloten -> handel, handelaren en ambachtslieden naar de Nederlanden 

Bestuur van de Republiek

Centraal

in Den Haag.

Decentraal (per gewest)

Er zijn 7 gewesten met een eigen Staten vergadering

Wetgeving

Belasting

Rechtspraak

De  staten

Staten generaal

Bestuur Republiek

1. Land zonder vorst

2. Vereniging van gewesten (7)

3. Elk gewest een eigen bestuur -> De Staten (eigen wetten en regels)

4. Vergadering van alle gewesten -> Staten Generaal (buitenlandse zaken, defensie, handelsbestrekkingen)

5. Twee belangrijkste bestuurders: Stadhouder en landsadvocaat (Raadspensionaris)

Cultuur

1. Welvaart -> luxegoederen (sieraden, schilderijen etc.) -> bloei in schilderkunst.

2. Wetenschap (filosofie) -> 'geestelijke' vrijheid en meer vrijheid van drukpers

3. Geloof: gewetensvrijheid. Calvinistisch -> katholiek werd toegestaan (schuilkerken)

Geschiedenis 

SE: Historische Context: De Republiek

Tijdvakken 5t/m8

Tip: 

Context paragraaf 1.1 hoort bij 5.3 en 5.4

Context paragraaf 1.2 hoort bij 5.4 en 6.1

Context paragraaf 1.3 hoort bij 5.4, 6.1 en 6.2

Nu paragraaf 1.3 -> overzichtelijk

Stadhouder en landsadvocaat (raadspensionaris)

•

De Regenten verdeelden de macht onderling.

Er bleven twee machthebbers:

•Stadhouder: opperbevelhebber van het Staatse leger (maar uiteindelijk 1 stadhouder dus eigenlijk landelijk leger), mocht regenten aanstellen. Gewesten kozen telkens een Oranje.

Landsadvocaat/Raadpensionaris van Holland: adviseur Hollandse Staten, voorzitter van de Staten en vertegenwoordiger van Holland in de Staten Generaal.

In de praktijk politiek leider van de Republiek.

De Stadhouder heeft meer macht in tijden van oorlog (opbrengst, baantjes verdelen etc.), de landsadvocaat wil liever vrede voor bevordering van de handel (oorlog: moeizaam vervoer en afsluitingen).

Paragraaf 1.3

5 vragen

1. Waar lag het hoogste gezag in elk gewest en wat werd er besloten per gewest?

2. Wat werd er besloten tijdens de vergaderingen van de Staten Generaal?

3. De macht werd verdeeld over een groot aantal regenten. Maar welke twee machthebbers staken daarboven uit?

4. Er ontstond een machtstrijd tussen Maurits en Van Oldenbarnevelt. Waarover ging die strijd?

5. Leg uit hoe de val van Antwerpen heeft bijgedragen aan de economische groeit in de Republiek.

Conflict tussen Maurits van Oranje en Johan van Oldenbarnevelt:

tot 1609 goed samengewerkt maar tijdens twaalfjarig bestand tussen Spanje en de Republiek ontstonden er religieuze en politieke tegenstellingen.

2 vragen 2 verschillende meningen!

•1. Hoe streng moet de gereformeerde calvinistische leer zijn?

Maurits-stadhouder:

 1.Heel streng. (contraremonstranten)

2. Ja, de oorlog moet hervat worden.

•2. Moet na het bestand de oorlog met Spanje hervat worden?

Johan- raadspensionaris:

1.Minder streng. (remonstranten)

2.Nee, de oorlog moet niet hervat worden.

Economisch beleid

Bijzondere positie:

 - de Republiek lag tussen koninkrijken.

Deze koningen wilde absolutisme (centralisatie) -> geld nodig -> daar gebruikte zij de handel voor. Handelsbelangen hielden de vorsten geen rekening mee.

In de Republiek was ook geld nodig om oorlog te kunnen voeren maar tegelijk stonden ook de handelsbelangen voorop.

Oprichting VOC in 1602 -> om de concurrentie tussen kooplieden te verminderen en de winsten weer te laten stijgen. Voc kreeg het monopolie op de handel in Azië.

Centrum van de wereldhandel en het einde van de Gouden Eeuw. Holland en Zeeland werden het centrum van de wereldhandel, omdat:

Ze handelden met het Oostzeegebied, Azië, Afrika en Amerika.

•Landbouw en nijverheid bloeiden op.

•Er ontstond ook een markt voor luxegoederen -> boeken en ander drukwerk maar ook een grote vraag naar schilderkunst.

De Republiek was het rijkste en welvarendste land van Europa.

Veranderingen: na 1648, Vrede van Münster, kwamen Engeland en Frankrijk op als grote mogendheden. Ze bedreigden de positie van de Republiek steeds meer.

Republiek tussen 1652-1672 drie keer in oorlog met Engeland en tussen 1672-1713 drie langdurige oorlogen met Frankrijk.

Gevolg: Door deze oorlogen en de wet van de remmende voorsprong (weinig stimulans om verdere verbeteringen of vooruitgang te zoeken) kwam er geleidelijk een eind aan de Gouden Eeuw.

1672 Rampjaar: Frankrijk, Engeland en de bisdommen Keulen en Münster vallen de Republiek aan.

Begrippen uit deze les

• Staten Generaal
• Staten
• Stadhouder
• Raadspensionaris
• Contraremonstranten
• Remonstranten
• Moedernegotie
• Feodale traditie
• VOC
• Monopoliepositie

Personen uit deze les

• Maurits van Oranje
• Johan van Oldenbarnevelt
•  Regenten

Jaartallen uit deze les

• 1609 12 jarig bestand
• 1580 Val van Antwerpen
• 1588 de Republiek ontstaat
• 1602 VOC
• 1672 Rampjaar

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.