3.2 Nederland en Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Regenten en vorsten

3.2     Nederland en Europa 

Gouden Eeuw

Hoe wordt de Republiek rijk?

• De Republiek heeft niet heel veel producten/grondstoffen

• Oostzeevaart (moedernegotie)
  
• Nijverheid
  

• Amsterdam wordt één grote marktplaats voor Europese producent.
• Antwerpen ingenomen 1585, blokkade Schelde.
  

Hoe wordt de Republiek rijk? (2)

• Republiek heeft geen hout en graan dus handel

• Alleen zuivelproductie en vis

• Dus handel met Oostzee

• Producten komen naar Amsterdam; Stapelmarkt

Handel en nijverheid in de 17e eeuw

Amsterdam als stapelmarkt:

• Noord-Europa: graan, hout en bont
• Zuid-Europa: wijn, zuidvruchten, zout
• Amerika: suiker en tabak
• Azie: specerijen

Pakhuizen

• Goederen werden opgeslagen om daarna verkocht te worden (stapelmarkt)
• Amsterdam als centrum van het kapitalisme

Oostzeehandel

• Te veel mensen, te weinig voedsel
  - Graan importeren uit Oostzeegebied en verhandeld op stapelmarkt
  
  

Bekijk het volgende fragment

Daarna volgen een paar vragen!

Wat was in Holland het belangrijkste voedsel in de 16e eeuw?

1. Spaghetti
2. Aardappelen
3. Graan
4. Rijst

Waar haalden de Hollanders het graan vandaan?

1. Azië
2. Rond de Oostzee
3. De Middellandse Zee
4. Amerika

Wat was een oorzaak dat de graanprijs zo goedkoop was rond de Oostzee?

Welke product kwam nog meer uit de Oostzee naar Amsterdam?

1. Hout
2. Rijst
3. Specerijen
4. Koper

Welk probleem deed zich voor bij de Sont? (zeestraat)

1. Hoge inkoopprijzen
2. Concurrentie met andere handelaren
3. Tol betalen
4. Ondiep water om te kunnen varen

Het fluitschip had economisch voordeel door:

1. Lage productiekosten
2. Een smal dek
3. Veel snelheid
4. Veel laadruimte

Hoe werd de Oostzeehandel door de Hollanders ook wel genoemd?

1. De moederzeehandel
2. De moedernegotie
3. De moederspecialisatie
4. De moederhandel

Een 'Gouden Eeuw'

• Door de Oostzeehandel (graan was er in overvloed) konden boeren zich specialiseren in de productie van: boter, kaas en vlees!
• Met handel, nijverheid, landbouw en visserij werd de Republiek het rijkste land van Europa!
• De grachtengordel werd symbool van de Gouden Eeuw. Er werden herenhuizen en pakhuizen gebouwd.

Aantekening

§2 Nederland en Europa

Gouden Eeuw

- 17e eeuw in Nederland

- Bloeiende handel, nijverheid en landbouw

- Amsterdam was de stapelmarkt van de wereld. 

- Republiek was het rijkste land van Europa.

- Amsterdamse kooplieden deden alles om zoveel mogelijk winst te maken: kapitalisme. 

- De kooplieden stopten een deel van de winst weer in de onderneming. Dit heet handelskapitalisme. 

Oorlog en vrede

1588-1648

• Tussen 1609 en 1621 werd 12 jaar lang niet gevochten: het Twaalfjarig bestand
• In 1648: Vrede van Münster (vrede met Spanje). Spanje erkende de Republiek als zelfstandig land.

De Vrede van Münster maakte niet alleen een einde aan de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de Nederlanden, maar ook aan de Dertigjarige Oorlog. Dit was een grote Europese oorlog tussen katholieken en protestanten.

Bekijk het volgende fragment

Daarna volgen enkele vragen!

In welk jaar werd de vrede van Munster afgesloten?

1. 1642
2. 1648
3. 1653
4. 1667

Welke conclusie is juist?

1. Er waren meerdere vertegenwoordigers aanwezig
2. De Spaanse koning Filips II was aanwezig!
3. De Spaanse koning Filips IV was aanwezig
4. De paus wilde niets weten van de vrede!

Waar maakte de vrede van Munster een eind aan?

1. Aan de Opstand tegen Munster
2. Aan de 80 jarige oorlog
3. Aan de oorlog met Engeland
4. Aan het conflict met de paus

Michiel de 

Ruyter

Drie Engelse zeeoorlogen. 

1652 - 1654: Eerste Engelse Zeeoorlog  (Engeland VS. Republiek)

• Oorzaak: Engeland wil einde maken aan overmacht van Nederlandse handelaren.

1665 - 1667: Tweede Engelse Zeeoorlog (Engeland VS. Republiek)

• Uitkomst: Michiel de Ruyter behaalde een spectaculaire overwinning bij de rivier Medway. 

1672 - 1674: Derde Engelse Zeeoorlog  (Engeland + Frankrijk VS. Republiek)

• Oorzaak: Lodewijk XIV wil einde maken aan de macht van de Republiek en sloot een verbond met Engeland

Acte van Navigatie 

Engelse scheepsvaartwet uit 1651 ter bescherming van haar eigen handel en economie. Met deze wet mochten er geen schepen van andere landen meer in Engeland aanmeren met handelsproducten. De scheepswet was onderdeel van een reeks aan zeeoorlogen tussen Engeland en de Republiek.

Chatham

In 1667, midden in de Tweede Engelse Zeeoorlog, beleefde Michiel de Ruyter zijn grote moment.

 De Engelse vloot werd voor een groot deel vernietigd en de Royal Charles werd meegenomen naar Holland

Aantekening

- Vrede van Munster -> 1648 -> Maakte een einde aan de Tachtigjarige Oorlog

- De Republiek voerde op zee de drie handelsoorlogen met Engeland: De Engels zeeoorlogen. 

- Engelsen wilden een eind maken aan de macht van de Nederlandse handelaren. 

- Michiel de Ruyter versloeg de Engelse vloot

- Derde zeeoorlog: Engelsen vochten samen met Fransen. 

Maak vraag 5

Het Rampjaar 1672

• Tijdens de derde Engelse zeeoorlog tussen de Republiek en Engeland ging het flink mis!
• Engeland sloot een geheim verbond met Frankrijk, Keulen en Munster

 en ze vielen de Republiek aan!

"Het volk redeloos, 

de regering radeloos en het land reddeloos."

https:

Wie kreeg met name de schuld van de aanval op de Republiek?

1. Johan van Oldenbarnevelt
2. Johan de Bruin
3. Johan de Witt
4. Willem III

Waarom kreeg Johan de Witt de schuld van de rampzalige aanval op de Republiek?

1. Zijn verzet tegen een stadhouder
2. Zijn verzet tegen de raadpensionaris
3. Landverraad
4. Zijn Duitse afkomst

Wie werd na de moord op de gebroeders De Witt als stadhouder aangesteld?

1. Willem II
2. Willem IV
3. Maurits
4. Willem III