Korte les 9.1, 9.2 (2020)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Wereldoorlogen

Leerdoel

Kenmerkende aspecten

9.d Het voeren van twee wereldoorlogen. 

9.g Verwoesting door massavernietingswapens en de betrokkenheid van burgers bij de oorlog. 

9.c De crisis van het wereldkapitalisme.

De Eerste Wereldoorlog

1914-1918

Video

Het project van regiseur Peter Jackson

"They shall not grow old"

Oorzaken WOI

• Weltpolitiek van keizer Wilhelm II
• Wraakgevoelens Frankrijk
• Militarisme/wapenwedloop
• Nationalisme
• Bondgenootschappen
• (Industrie, modern Imperialisme) 

Aanleiding WO I: moord op de kroonprins van Oostenrijk-Hongarije

Von Schlieffenplan

In 6 weken naar Parijs en Frankrijk veroveren. 

Dit mislukt. De troepen bijven steken bij de Marne, ten oosten van Parijs. WO I wordt een loopgravenoorlog en Duitsland moet vechten aan aan twee fronten.

Betrokken burgers

Dienstplicht (Engeland niet!)

Oorlogseconomie

Tekorten (hogersnood DUI)

Bezetting

Doodsdraad

gevolg: miljoenen slachtoffers

gevolg: opkomst Hitler

De Vrede van Versailles

Duitsland moet:

• herstelbetalingen doen
  
• gebieden afstaan
• leger inkrimpen

Andere gevolgen:

• Duitsland word een Republiek.
  

In 1912 wil de opperbevelhebber van de Duitse marine, admiraal Von Tirpitz, de Duitse vloot uitbreiden. Leg met een verwijzing naar de bron uit dat je kunt beweren dat de maker van de praalwagen de plannen van Von Tirpitz ondersteunt.

De economische wereldcrisis

1929

Beurskrach 1929

Oktober 1929 beurskrach VS: de aandelenkoersen op de beurs daalden ineens snel.

 

Overschotten -> verlaging productie -> paniekverkoop van aandelen (beurskrach) -> kredieten niet terugbetaald -> banken/bedrijven failliet -> miljoenen werklozen -> veel armoede

Oplossing crisis Hoover

• liberale opvatting: overheid grijpt niet in
• de economie regelt zichzelf, het komt wel goed(A. Smith)
• gevolg: crisis verergert (Great Depression)
• 1933 verkiezingen: Hoover opgevolgd door Roosevelt
  

New Deal

• John Keynes: overheid moet economie op gang brengen  (geld in eco pompen!)
• 1932: Roosevelt belooft een New Deal: totaal nieuwe aanpak
• Resultaat: grote verkiezingswinst

New Deal

• Onderdelen:
• voedselsteun
• landbouwsubsidies
• grote werkverschaffingsprojecten
• devaluatie dollar
• banken aan banden gelegd

Exit? 

9.d Het voeren van twee wereldoorlogen. 

9.g Verwoesting door massavernietingswapens en de betrokkenheid van burgers bij de oorlog. 

9.c De crisis van het wereldkapitalisme.