10.1(B): van Chinese Revolutie tot de val van het communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Uitbreiding van het communisme in Azië:

Korea.

• Situatie in Korea in WO II: bezet door Japan (sinds 1907)
  
• 1945: na nederlaag Japan:
  
• - Noorden in invloedssfeer van de de Sovjet-Unie > Kim il-Sung (communist)
  
• - Zuiden gesteund door VS
  
• 1950: Kim valt zuidelijk deel Korea aan >
  
• Truman grijpt in met indienen resolutie in Veiligheidsraad >
  
• VN troepen (vooral Amerikanen) drijven communisten terug >
  
• Mao steunt Kim il-Sung met troepen > 
  
• 1953: Wapenstilstand (grens: 38e breedtegraad)
  

Communisme

•  Het draait om het collectief, het individu is van ondergeschikt belang.
• Geen vrijheid van meningsuiting, commentaar op de overheid kon leiden tot een "verdwijning"
• Fabrieken waren staatseigendom.
• De overheid bepaalde, hoe, wat, waar en wanneer er werd geproduceerd. Ook bepaalden zij de prijs.

Chinese Revolutie

•  In 1949 werd China communistisch na een burgeroorlog tussen communisme (o.l.v. Mao) en de regering van Chiang Kai-Shek. 
• De communisten werden gesteund in de strijd door de SU.
• De kapitalistische wereld reageerde geschokt, en Truman verklaarde dat de Trumandoctrine wereldwijd ging gelden.

Chinese Revolutie

•  Mao nam het economische systeem van de SU over.
• Het platteland werd gecollectiviseerd.
• De vrije markt economie verdween in China.
• De nadruk kwam te liggen op de zware industrie ( chemische industrie, staalindustrie)
• In 1958 besloot Mao dat China eigen vorm van het communisme moest  invoeren.

Chinese Revolutie

•  De plannen van Mao kwamen bekend te staan als de "Grote Voorsprong Voorwaarts".
• In deze plannen werden collectieve boerderijen samengevoegd tot volkscommunes, gigantische zelfvoorzienende boerderijen.
• De regering legde hierbij de bevolking slavenarbeid op, zonder dat er sprake was van een logische planning.

Chinese Revolutie

•  De Grote Sprong Voorwaarts draaide dan ook uit op een ramp.
• Ongeveer 45 miljoen Chinezen stierven in deze periode door honger, uitputting of door martelingen (ook Mao had concentratiekampen)

De Cubacrisis

•  In 1959 kwam op Cuba Fidel Castro aan de macht.
• De Amerikanen waren daar niet erg blij mee, en mede daardoor zocht Castro hulp bij de SU.
• De leider van de SU, Chroestsjov, was blij met Castro als bondgenoot, immers Cuba lag vlak voor de kust van de VS.
• Chroestsjov besloot om atoomwapens op het eiland te plaatsen, als bescherming voor Cuba (althans dat zei hij)

De Cubacrisis

•  Naast bescherming boden de wapens ook de mogelijkheid om de VS onder druk te zetten.
• In 1962 ontdekten Amerikaanse spionagevliegtuigen de raketinstallaties op Cuba.
• President Kennedy zag hierin een ernstige bedreiging van de Amerikaanse veiligheid.
• Kennedy stelde een zeeblokkade in rondom Cuba.

De Cubacrisis

•  Kennedy eiste daarnaast dat de raketinstallaties werden weggehaald van het eiland Cuba.
• Chroestsjov negeerde deze eis van Kennedy, de Russische schepen bleven koers zetten naar Cuba en naderden de zeeblokkade.
• Op het allerlaatste moment verlegden de Sovjetschepen hun koers en keerden ze terug naar de SU.

De Cubacrisis

•  Daarnaast gaf Chroestsjov ook het bevel om de al gebouwde raketinstallaties van Cuba weg te halen.
• De VS verwijderde, als tegenprestatie, raketten in Turkije en beloofden om Cuba niet aan te vallen.
• De Cubacrisis liet de wereld inzien dat het gevaar op een atoomoorlog reëel was.

Cuba-crisis (1962)

• 1959: Castro aan de macht (revolutie)
• communist
• Varkensbaai-invasie (1961) >
• Castro vraagt bescherming aan SU >
• plaatsing raketinstallaties (1962) >
• Kennedy stelt zeeblokkade in >
• Chroesjtsjov en Kennedy sluiten akkoord:
• Russen halen kernwapens weg,
• VS verwijderd kernwapens uit Turkije (navo)
• belang: bijna-kernoorlog > hot line en
• SALT-akkoorden > détente

Leg het begrip Koude Oorlog uit aan de hand van de cartoon.

0

Naar een nieuwe wereldorde:

de ondergang van het communisme door problemen in SU:

• 1.  Geen economische groei
• 2. Militaire uitgaven werden te hoog. SDI-project VS nieuwe fase in wapenwedloop (Reagan)
• 3. Geen inspraak van de bevolking >
• 1985: Gorbatsjov wijzigt de koers: 
• - Peresjtrojka > vernieuwing productieproces en invoering marktwerking
• - Glasnost: 'Openheid', verruiming vrijheid van meningsuiting > kritiek

Probleem voor de SU was ook de onvrede in Oostbloklanden:

• Verzet tegen de communistische dictatuur >
• - roep om democratische vrijheden en
• - recht om in vrijheid te reizen
• Tot Gorbatsjov: hard militair optreden tegen hervormingsbewegingen (DDR in '53, Polen en Hongarije in '56,  Tsjechoslowakije, '68)
• Gorbatsjov: weigert militair in te grijpen in de DDR >
• Val van de Muur (1989) >
• Hereniging Duitsland (1990) >
• Val andere communistische regimes in Oostblok >
• Einde eenpartijstaat in SU > Sovjet-Unie opgeheven (1991)

0

0

Gevolgen van de Koude Oorlog: samenvattend

• Containmentpolitiek > Truman doctrine, Marshallplan, Navo
• Berlijnse Blokkade 1948/1949


• 'IJzeren Gordijn' > Berlijnse Muur (1961 -1989)
• Cuba-crisis (1962)
• Conflicten in Azië, belangrijk:
• Vietnamoorlog (1945-1975)
• China communistisch (Mao, 1949)
• Aanval Noord-Korea (communistisch) op Zuid-Korea (kapitalistisch) >
• Verenigde Naties grijpt militair in (!!!) > Korea-oorlog (1950-1953) >
• wapenstilstand (tot nu toe)