Ethiek les 3

• BULO
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

BULO 

Ethiek les 2

Programma

1. Lesdoelen
2. Korte terugblik vorige week
3.  Normen en waarden
4. Verschil waarden en belangen
5. Opdracht maken 

Lesdoelen

1. Je kunt op jouw normen en waarden reflecteren en ze bij anderen herkennen.
2. Je weet wat morele opvoeding is en kunt uitleggen of empathie aangeboren of aangeleerd is.
3. Je hebt kennisgemaakt met de stadia van morele ontwikkeling van Kohlberg
4. Je weet het verschil uit te leggen tussen belangen en waarden

Herhaling: Waarden en normen

Waarden: ideeën of idealen die je wilt nastreven

Normen: regels die nodig zijn om de waarden te realiseren

Herhaling moraal -normaal

Het geheel van normen en waarden noemen we moraal.

Moraal kan persoonlijk zijn, maar ook gemeenschappelijk.

Aan de hand van jouw moraal bepaal je wat je goed of niet goed vindt; de moraal bepaalt wat jij normaal vindt.

Het aanleren van het onderscheid tussen goed en kwaad is morele opvoeding

Waarde

Norm

Vriendelijkheid

Een ander voor laten

Trouw

Je afspraken nakomen

Zelfbeheersing

Tot tien tellen

Deur openhouden

Beleefdheid

Kussen of knuffelen

Luisteren

Respect

Loyaliteit

Morele opvoeding

Het trainen van je mededogen en het ontwikkelen van je geweten

Morele opvoeding

Het trainen van je mededogen en het ontwikkelen van je geweten

Je kunnen inleven in anderen. Ook wel empathie genoemd

De stem van 'het goede' in je hoofd

Empathie? 

Waarom belangrijk? 

Nature vs. Nurture

Aangeboren of aangeleerd.

Voordat we iets goed of slecht vinden, moeten we ons kunnen inleven in anderen. Is dat inlevingsvermogen nu aangeleerd of aangeboren?

Wat denk jij?

Wat denk jij, is empathie (inlevingsvermogen) aangeboren of aangeleerd?

1. aangeboren
2. aangeleerd

Waarom denk je dat?

Sleep de kenmerken naar de juiste plaats.

Nature

Nurture

Aangeboren eigenschappen

Aangeleerde eigenschappen

Genen

Na je geboorte

Terugblik naar de vorige les

'Persoonlijke keuzes'

Wat vind jij belangrijk?

Wat gaf jou afgelopen week een gelukkig gevoel?

Wat gaf jou afgelopen week
een gelukkig gevoel?

In dit filmpje ligt de focus op wat mensen gelukkig maakt. In dit filmpje komen verschillende antwoorden naar voren. Sommige antwoorden hebben met waarden te maken en anderen met belangen. Dit filmpje is dus een opstap naar het bespreken van waarden en belangen.

Het willen hebben van een groot huis is een waarde.

Het willen hebben van een groot huis is een waarde.

1. Waar
2. Niet waar

Vrijheid is een waarde.

Vrijheid is een waarde.

1. Waar
2. Niet waar

Wat zijn voor jou de belangrijke waarden?

Wat zijn voor jou belangrijke waarden?

0

Na het filmpje volgt er een vraag voor de leerlingen waarbij ze moeten aangeven welke waarde er bij het vuurwerkverbod centraal staat. Kun je ze vooraf op wijzen.

Welke waarde staat er bij het vuurwerkverbod centraal?

Voor welke waarde kiezen mensen die een vuurwerkverbod willen?

1. Vrijheid
2. Vrede
3. Veiligheid
4. Gelijkheid

Belangen

Een belang is een voordeel, iets wat mensen voor zichzelf willen.

Vergelijkingen waarde/belang

Waarde

Belang

• Voor veel mensen of de hele wereld
• Ideaal
• Gericht op de lange termijn

• Voor iemand zelf
• Voordeel
• Gericht op korte termijn

Sleep de afbeelding naar het juiste woord

Waarde

Belang

Lekker eten

Veiligheid

Merkspullen

Zorg

Vakantie

Sleep de beschrijving naar het juiste woord.

Waarde

Belang

Voor zichzelf

Voor anderen of de hele wereld

Ideaal

Voordeel

Lange termijn

Korte termijn

Schrijf 2 van jouw belangen op.

Belang

Waarde

MATIG

Ideaal

Ideaal voor de hele samenleving

Voordeel

Gericht op de korte(re) termijn

Gericht op de langere termijn, op het leven

Voordeel voor eigen groep of persoon

Gericht op het vergroten van eigen geluk

Gericht op het vergroten van maatschappelijk geluk

Verschil waarde en belang 

In deze tabel worden de verschillen tussen waarden en belangen weergegeven. De tabel kunnen de leerlingen zelf invullen.

Antwoorden:

Belang

• Voordeel
• Voordeel voor eigen groep of persoon
• Gericht op korte(re) termijn
• Gericht op het vergroten van het eigen geluk

Waarde

• Ideaal
• Ideaal voor de hele samenleving
• Gericht op de langere termijn, op het leven
• Gericht op het vergroten van maatschappelijk geluk

• Waarden zijn idealen die mensen belangrijk vinden om na te streven.
• Waarden zijn abstracter dan belangen, minder concreet.
• Voorbeelden van waarden zijn: eerlijkheid, gelijkheid, vrede
  

'Waarde'

• Privacy is een waarde. Mensen beschouwen het als een ideaal dat ze niet overal gevolgd kunnen worden of dat allerlei data online worden bewaard.

Uitleg waarde

In deze dia wordt de term waarde uitgelegd. Ook is hier een koppeling met de video. 

Waarom doen mensen mee met Miljoenenjacht? Wat is hun belang?

Activerende vraag

In deze vraag valt al het woord belang. Een term wat later in de les nog uitgebreid wordt langsgelopen. De leerlingen geven aan wat volgens hen het belang van de kandidaat is. 
Een voorbeeld van een belang is 'Zo veel mogelijk geld verdienen'. 

Neemt Arno het bod aan denk je?

€623.000,-

1. Ja
2. Nee

Stelling

Om de leerlingen bij het proces te betrekken krijgen de leerlingen deze stelling voorgelegd. Hier kan over worden doorgepraat. 

Danny, Jiamy en Zoey hebben al hun internet-data van de afgelopen jaren opgevraagd

Waarom mag je alleen maar data van jezelf opvragen?

Deze vraag maakt een koppeling met dat een waarde niet alleen voor jezelf belangrijk is maar ook betrekking op het leven van anderen. 
Privacy is een ideaal die een samenleving na wil streven. 

BELANG

WAARDE

Slagen voor je examens

Macht

Vrijheid

Rechtvaardigheid

Veiligheid

Populariteit

In deze opdracht controleren de leerlingen of zij weten welke concrete voorbeelden horen bij een belang of waarde.

Antwoorden

Belang

• Slagen voor je examens
• Macht
• Populariteit

Waarde

• Vrijheid
• Geluk
• Veiligheid

Opdracht

Open op Classroom de opdracht: Normen, Waarden & Belangen

Dilemma's en Botsingen

Dilemma

Keuze tussen twee zaken die niet samen kunnen gaan.

Botsing

Dilemma tussen:

Geld ↔️ Eerlijkheid

Geld teruggeven of houden?

Wat is het verschil tussen dilemma's en gewoon keuzes maken?

1. Dilemma's hebben wel met belangen en waarden te maken, gewone keuzes niet.
2. Bij een dilemma maak je een keuze tussen twee zaken
3. Bij een dilemma maak je een keuze tussen twee of meer zaken
4. Dilemma's kan je ook beide zaken kiezen

Wat is het dilemma bij nieuwe schoenen?

Beschrijf een dilemma
dat jij deze week mee
zou kunnen maken.

Check: Lesdoelen

1. Je kunt op jouw normen en waarden reflecteren en ze bij anderen herkennen.
2. Je weet wat morele opvoeding is en kunt uitleggen of empathie aangeboren of aangeleerd is.
3. Je hebt kennisgemaakt met de stadia van morele ontwikkeling van Kohlberg
4. Je weet het verschil uit te leggen tussen belangen en waarden

Wat zou jij doen als dit je zou overkomen?

1. Het geld teruggeven aan de bank
2. Het geld zelf houden

Wat is het belang van de buschauffeurs bij de loonsverhoging?

Wat zou het belang zijn van Arriva om de loonsverhoging in te trekken?

Waarom doen mensen mee met Miljoenenjacht? Wat is hun belang?

Activerende vraag

In deze vraag valt al het woord belang. Een term wat later in de les nog uitgebreid wordt langsgelopen. De leerlingen geven aan wat volgens hen het belang van de kandidaat is. 
Een voorbeeld van een belang is 'Zo veel mogelijk geld verdienen'. 

Neemt Arno het bod aan denk je?

€623.000,-

1. Ja
2. Nee

Stelling

Om de leerlingen bij het proces te betrekken krijgen de leerlingen deze stelling voorgelegd. Hier kan over worden doorgepraat. 

Waarom doen mensen mee met Miljoenenjacht? Wat is hun belang?

Activerende vraag

In deze vraag valt al het woord belang. Een term wat later in de les nog uitgebreid wordt langsgelopen. De leerlingen geven aan wat volgens hen het belang van de kandidaat is. 
Een voorbeeld van een belang is 'Zo veel mogelijk geld verdienen'. 

Neemt Arno het bod aan denk je?

€623.000,-

1. Ja
2. Nee

Stelling

Om de leerlingen bij het proces te betrekken krijgen de leerlingen deze stelling voorgelegd. Hier kan over worden doorgepraat. 

Danny, Jiamy en Zoey hebben al hun internet-data van de afgelopen jaren opgevraagd

Waarom mag je alleen maar data van jezelf opvragen?

Deze vraag maakt een koppeling met dat een waarde niet alleen voor jezelf belangrijk is maar ook betrekking op het leven van anderen. 
Privacy is een ideaal die een samenleving na wil streven. 

Wat vind jij ervan dat deze bedrijven zo veel van jou weten?

Deze vraag is om de leerlingen meer bij de video te betrekken en eventueel met heb in gesprek te gaan over wat zij vinden van privacy.