4.4 Revolutie in Nederland (deel 1)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

4.4 Revolutie in Nederland

Tijd van pruiken en revoluties (1700-1800)

Deze les:

Terugblik 'Napoleon'

Uitleg 4.4 'Revolutie in Nederland' (tot 'Politieke veranderingen vanaf 1795')

Verwerking opdrachten 

Terugblik

Tien meerkeuzevragen om jouw kennis over de periode van Napoleon te testen.

Wat was de naam van het bestuur van Frankrijk voordat Napoleon de macht overnam?

1. De Nationale Vergadering
2. De terreur
3. D'ancien Regime
4. De Directoire

Wanneer pleegde Napoleon zijn staatsgreep? En wanneer werd hij keizer?

1. Staatsgreep: 1789 Kroning keizer: 1804
2. Staatsgreep: 1799 Kroning keizer: 1804
3. Staatsgreep: 1804 Kroning keizer: 1810
4. Staatsgreep: 1789 Kroning keizer: 1799

In 1799 nam Napoleon de macht over. Hoe noemen we een volksstemming zoals Napoleon liet plaatsvinden?

1. Staatsgreep
2. Referendum
3. Burgerlijk recht
4. Code Napoleon

Ondanks dat Napoleon de macht had, was hij ook beïnvloed door de Verlichting. Dit blijkt uit:

1. Napoleon was een alleenheerser
2. Napoleon liet de standsverschillen niet terugkeren
3. Napoleon werd een keizer
4. Napoleon voerde veel oorlogen

Door wie werd Napoleon in 1804 gekroond tot keizer van Frankrijk?

1. Door paus Pius VII
2. Door zijn vrouw Josephine
3. Door zichzelf
4. Door zijn voorgangers van het Directoire

Napoleon voerde het burgerlijk recht in. Dit waren wetten over de verhouding tussen overheid en burgers, maar ook tussen burgers onderling. Hoe werd het burgerlijk wetboek ook wel genoemd?

1. Code Civil
2. Scheiding tussen kerk en staat
3. Nationale Vergadering
4. Code Napoleon

Napoleon veroverde veel landen in Europa. Maar tegen welk land liep een veldtocht uit in een mislukking?

1. Oostenrijk
2. Pruisen
3. Polen
4. Rusland

Terug in Frankrijk stelde Napoleon een nieuwe leger samen. Toch werd hij in 1814 verslagen door een coalitie van landen. Naar welk eiland werd hij in 1814 verbannen?

1. St. Helena
2. Corsica
3. Elba
4. Sicilie

Napoleon wist te ontsnappen van Elba en kwam nog een keer terug. Waar werd hij in 1815 definitief verslagen ?

1. Brugge
2. Brussel
3. Antwerpen
4. Waterloo

Opnieuw werd Napoleon verbannen. Naar welk eiland werd hij dit keer gestuurd?

1. Elba
2. St. Helena
3. Corsica
4. IJsland

Over 'Revolutie in Nederland' leer je:

• Waarom en hoe de patriotten in opstand kwamen;
  

• Welke politieke veranderingen plaatsvonden vanaf 1795;
  

• Welke invloed de Fransen hadden in Nederland.
  

Vierde Engels-Nederlandse Oorlog (1780-1784) 

Op 12 december 1780 verklaarde Groot-Brittannië de oorlog aan de Republiek

Reden: De Nederlanders leverden wapens aan de Amerikaanse opstandelingen (tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog)

(Kopje 'De Patriottenopstand' blz 86.)

Vierde Engels-Nederlandse Oorlog (1780-1784) 

Waar in de vorige zeeoorlogen nog wel overwinningen behaald werden door de Nederlandse vloot, werd in deze oorlog de Nederlandse vloot verpletterend verslagen.

Er volgde een zware 'economische blokkade' van de Republiek

De vraag rees: Wie moest hier de schuld van krijgen?

De patriotten

Er ontstond een beweging van democraten die de schuld gaven aan de stadhouder en de regenten.

Het volk had niets te zeggen!

Wat waren regenten ook alweer?

1. Leiders van het leger
2. Leiders van de Nederlandse vloot
3. Afstammelingen van koning Filips II
4. Bestuurders van steden en gewesten

Wat was de rol van 'de stadhouder' in de Republiek na 1581 ook alweer?

1. De baas van alle Nederlandse steden
2. Hoogste regent in dienst van de gewesten, o.a. opperbevelhebber
3. De koning
4. De plaatsvervanger van de koning

De patriotten

Zij die de schuld van de nederlaag gaven aan de stadhouder en regenten noemende zichzelf de 'patriotten'.

Zij waren 'ware vaderlanders' 

Bewonderaars van de Amerikaanse Revolutie en aanhangers van de verlichting: vrijheid, gelijkheid en democratie!

Joan Derk van der Capellen tot den Pol

Een van de leiders van de patriotten was Joan Derk van der Capellen tot den Pol

In 1781 schreef hij het pamflet ’Aan het volk van Nederland’

1781: ’Aan het volk van Nederland’

Dit  was een oproep tot opstand tegen de Oranjes (in het bijzonder stadhouder Willem V)

Dit waren 'heerszuchtige lieden' die het volks als 'erfelijk eigendom' behandelde.

1781: ’Aan het volk van Nederland’

Volgens Van der Capellen was de bevolking de echte eigenaar van het land, zij moest bepalen door wie en hoe ze geregeerd werden

Door welke revolutie zal Joan Derk van der Capellen tot den Pol vooral geïnspireerd zijn?

1. De Franse Revolutie
2. De Bataafse Revolutie
3. De Amerikaanse Revolutie
4. De Nederlandse Opstand

1781: ’Aan het volk van Nederland’

Verwijzing naar de Batavieren, de Germaanse stam in onze gebieden ten tijde van het Romeinse rijk

Bij hen was iedereen gelijk...

De patriotten

Veel burgers sloten zich aan bij de patriotten

De Patriotten waren tegen de regenten en stadhouder. Zij verdeelden namelijk alle (belangrijke) baantjes en hadden allerlei voorrechten (privileges) 

Vrijkorpsen

Patriotten gingen vrijkorpsen vormen. Dit waren groepen gewapende burgers.

 In 1786 werden regenten uit een aantal steden weggejaagd. 

Er waren gevechten in Utrecht en Gelderland tussen vrijkorpsen en troepen van de stadhouder Willem V.

Stadhouder Willem V

Prinses Wilhelmina van Pruisen

Stadhouder Willem V

De stadhouder had zijn 'zetel' in Den Haag, maar wegens  onveiligheid en afgepakte rechten vluchtte hij met zijn vrouw naar Nijmegen (dichterbij Pruisen).

Willem V was een twijfelaar, besluiteloos. Zijn vrouw daarentegen...

Aanhouding bij Goejanverwellesluis 28 juni 1787

Goejanverwellesluis

De prinses wilde in Den Haag aanhangers van Oranje oproepen tot verzet tegen de patriotten.

Ze werd aangehouden door het Goudse vrijkorps.

Goejanverwellesluis

Ze werd verplicht te wachten bij een kaasboer bij de Goejanverwellesluis.

De Staten van Holland zouden besluiten of ze door mocht reizen of niet.

Goejanverwellesluis

Ze besloot terug te keren naar Nijmegen. 

Ze was beledigd. Ze haalde haar broer over (koning van Pruisen)  een leger van 28.000 soldaten naar de Republiek te sturen.

Pruisische bemoeienis: 13 september 1787

Wilhelmina van Pruisen was de zus van de koning van Pruisen. 

Die vond de opstand tegen de stadhouder en de aanhouding van zijn zus maar niets!

Pruisische bemoeienis: 13 september 1787

Pruisisch leger trok de Republiek binnen met een leger van 28.000 soldaten (nadat de Staten van Holland tot tweemaal toe hun excuses weigerden aan te bieden)

De Patriotten moesten vluchten naar Frankrijk en daar vormden zij het Bataafs legioen

Voor nu was de macht van de stadhouder en regenten hersteld.

In 1780 is er grote onvrede in Nederland.
Waarom?

1. Er is veel armoede en oorlog
2. Er is zojuist een oorlog tegen de Engelsen verloren
3. Veel mensen zijn het bestuur van de absolute koningen zat
4. Veel mensen willen graag een koning

De patriotten geven de schuld van de verloren oorlog aan...

1. De stadhouder
2. De regenten
3. De koning
4. De stadhouders

Welke uitspraak over de patriotten is waar?

1. De patriotten zijn dol op de Oranjes
2. De patriotten zijn geïnspireerd door de Franse Revolutie
3. De patriotten komen veelal uit de gegoede burgerij
4. De patriotten zijn arme, ontevreden Nederlanders

Welke uitspraak over de patriotten is niet waar?

1. De patriotten komen veelal uit de gegoede burgerij
2. De patriotten zijn geïnspireerd door de Amerikaanse Revolutie
3. De patriotten hebben verlichtte ideeën
4. De patriotten zijn alleen maar rijke Nederlanders

De betekenis van het woord patriot is....

1. Iemand die trots is op zijn vaderland
2. Iemand die boos is op zijn vaderland
3. Iemand die boos is op zijn regering
4. Iemand die trots is op zijn bezit

De Patriottenopstand in Nederland vond plaats voor / na de Franse Revolutie

1. Voor
2. Na

Met de 'Oranjes' bedoelen we...

1. De machtige regenten
2. De stadhouder
3. De koning van de Republiek
4. Willem-Alexander

Vrijkorpsen zijn...

1. Groepen gewapende burgers
2. Studentenkorpsen met een militaire inslag
3. Verlichtte denkers met wapens
4. Groepen gewapende vrouwen die vechten tegen de stadhouders

Volgende week:

Uitleg deel II (vanaf 'Politieke veranderingen vanaf 1795')