6.1 De Opstand in Europees perspectief (deel 1)

De opstand (1568-1648)
- gevolgen van de Reformatie voor Europa (Frankrijk en Duitsland) en de strijd tussen christendom en Islam
(zie slide 2,3,4)





1 / 29
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

In deze les zitten 29 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 5 videos.

time-iconLesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

De opstand (1568-1648)
- gevolgen van de Reformatie voor Europa (Frankrijk en Duitsland) en de strijd tussen christendom en Islam
(zie slide 2,3,4)





Slide 1 - Tekstslide

Vrienden van Karel V
Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.
Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506
Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506
Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.
De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.
Vrienden van Karel V
Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.
Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.
Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.
Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Slide 2 - Tekstslide

Strijd om geloof en centralisatie
Frankrijk 16e eeuw:
  • Godsdienststrijd tussen katholieke en protestantse edelen.
  • 'Voorlopige oplossing' in 1598 met het Edict van Nantes: hugenoten in Frankrijk (protestanten) kregen enige vrijheid van godsdienst! 
Duitse Rijk 16e eeuw:
  • Duitse vorsten (het Duitse Rijk bestond uit vele vorstendommen) die protestants werden, kregen problemen met hun katholieke keizer Karel V. Gevolg: godsdienstoorlogen!
  • 'Voorlopige oplossing' in 1555 met de Vrede van Augsburg: Elke Duitse vorst mocht zijn eigen religie kiezen waarin zijn onderdanen hem zouden volgen.
  • Vanaf 1618 echter weer een hevige godsdienstige- en politieke oorlog (Dertigjarige oorlog).
  • In 1648 werd de Vrede van Westfalen gesloten. Duitse vorsten behielden hun macht en centralisatie door de keizer was mislukt.

Slide 3 - Tekstslide

Europese staten tegen het Ottomaanse Rijk
  • Ottomaanse Rijk: begin 14e eeuw gesticht door de Turkse legerleider Osman I
  • Steeds meer gebied werd veroverd omdat succesvolle soldaten beloond werden met een stuk land
  • Het succes van de Ottomaanse veroveringspolitiek dwong Europese staten tot samenwerking
  • 16e eeuw: Spanjaarden en Italianen vormden een Heilige Liga tegen de Turken onder leiding van de paus.
  • Omdat Spanje op meerdere fronten tegelijk moest vechten (Frankrijk, Engeland en de Nederlandse gewesten), lukte het niet om de Turken definitief te verslaan.
  • In 1529 en 1683 moest Wenen (als 'poort'vanuit de Balkan naar Europa), beschermd worden door een brede Europese coalitie
  • De Balkan bleef echter grotendeel Turks tot in de 19e eeuw.

Slide 4 - Tekstslide

Aan de slag
Lezen tot: achtergronden Opstand
M: 3.4.5
Volgende les bespreken en beginnen aan de Nederlandse Opstand

Slide 5 - Tekstslide

0

Slide 6 - Video

De 80 jarige oorlog (1568-1648)
Oorzaken:
- Centralisatie (door Karel V en later Filips II )
- Vervolging protestanten: (bloedplakkaten: Karel en Filips) 

Slide 7 - Tekstslide

Verloop van de strijd
beeldenstorm-->Alva komt naar de Nederlanden--> Pacificatie van Gent--> Unie van Atrecht en Unie van Utrecht--> Acte van Verlatinghe--> Willem van Oranje vermoord--> Republiek der 7 Verenigde Nederlanden uitgeroepen-->12 jarig bestand--> Vrede van Munster (zie filmpjes en tijdbalk in Classroom!)


Slide 8 - Tekstslide

Slide 9 - Tekstslide

Slide 10 - Tekstslide

Kunnen we rond 1560 al spreken van Nederland? Leg uit!

Slide 11 - Open vraag

0

Slide 12 - Video

Uit hoeveel gewesten bestonden de Nederlanden rond 1515?
A
7
B
17
C
19
D
21

Slide 13 - Quizvraag

Wie was landsheer over de Nederlandse gewesten in de 16e eeuw?
A
De Stadhouder
B
De Spaanse koning
C
De landvoogd(es)
D
De Bourgondische Hertog

Slide 14 - Quizvraag

Waarom ging in het Spaanse Rijk van de 16e eeuw, 'de zon nooit onder'?

Slide 15 - Open vraag

Wat hoorde NIET bij het 'gewestelijk bestuur'?
A
De stadhouder
B
De adel en burgerij
C
De Staten (vergadering)
D
De Raad van State

Slide 16 - Quizvraag

0

Slide 17 - Video

Waaruit bleek in 1555 dat Karel V had gefaald in zijn godsdienstpolitiek?

Slide 18 - Open vraag

0

Slide 19 - Video

0

Slide 20 - Video

Wat is het verband tussen het 'smeekschrift' van 1566 en de 'beeldenstorm' die daarop volgde?

Slide 21 - Open vraag

Filips II volgde zijn vader op. Leg uit of dit op het gebied van bestuur en godsdienst vooral continuïteit of verandering betekende

Slide 22 - Open vraag

Leg het verband uit tussen de Opstand en de leer van Calvijn over de verhouding tussen overheid en kerk

Slide 23 - Open vraag

Noem drie belangrijke punten van Luthers hervormingsleer

Slide 24 - Open vraag

Wat hield de regel 'cuius regio, eius religio' in? Bij welke gebeurtenis hoorde deze regel?

Slide 25 - Open vraag

Met welke gebeurtenis werd een 'scheuring' binnen de (katholieke) Kerk onvermijdelijk?

Slide 26 - Open vraag

1555
Vrede van Augsburg en troonsafstand Karel V (opvolger Filips II)
1572
Inname Den Briel door watergeuzen
Willem van Oranje uitgeroepen tot leider opstandige steden
1574
Ontzet van Leiden
1567
Willem van Oranje vlucht voor Alva naar Duitsland
Alva stelt de Bloedraad in (strenge vervolging ketters)
1568
Slag bij Heiligerlee: Willem valt met huurleger de Nederlanden binnen (begin 80-jarige oorlog?)
1566
Aanbieden Smeekschrift en Beeldenstorm

Slide 27 - Tekstslide

1576
Pacificatie van Gent
1578
De Alteratie van
Amsterdam
1580
Willem van Oranje door Filips II vogelvrij verklaard
1581
Plakkaat van Verlatinge
1579
Nieuwe aanvoer Spaanse troepen olv Parma
Ontstaan Unie van Utrecht en Unie van Atrecht
1584
De moord op Willem van Oranje door Franse katholiek Balthasar Gerards in Delft

Slide 28 - Tekstslide

1588
Spaanse Armada verslagen
Uitroepen Republiek der Nederlanden
1585
De val van Antwerpen
1648
Vrede van Munster 

Slide 29 - Tekstslide