Grammatica les 1, 3K2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

DOELEN VAN VANDAAG

Deze les:

- herhaling persoonsvorm;

- korte uitleg samengestelde zin en hoofdzin en bijzin;

- maken opdrachten.

Lesdoelen

• Je kunt samengestelde zinnen maken;
• Hoofd- en bijzinnen herkennen.

10 minuten lezen

Hoe vind je de persoonsvorm in de zin niet?

1. Maak de zin vragend
2. Verander de zin van tijd
3. Stel de vraag: wie /wat + wwg?

Er zijn dus twee manieren om de pv te vinden:

• de zin van tijd veranderen
• de zin vragend maken

Gebruik vandaag steeds de eerste manier!

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

Alle leerlingen kregen een lekkere traktatie van de directeur.

1. alle leerlingen
2. kregen
3. een lekkere traktatie
4. van de directeur

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

Heb jij ook een ijsje gekregen?

1. heb
2. jij
3. een ijsje
4. gekregen

Enkelvoudige zin

Een enkelvoudige zin is een zin met één persoonsvorm (pv). 

Voorbeeld: Tot laat in de avond dansten (pv) de leerlingen op het schoolplein.

Samengestelde zin

Een samengestelde zin is een zin met twee of meer persoonsvormen . 

Voorbeeld: De scooter van Klaas werd (pv) gestolen, toen hij een broodje kocht (pv).

              Tip: verander de zin van tijd. De werkwoorden die     veranderen zijn persoonsvormen.

Oefenen

Even een paar quizvragen om te oefenen met het vinden van het aantal persoonsvormen.

Hoeveel persoonsvormen staan er in onderstaande zin?

Door het donkere bos liepen vreemde, groen geverfde mannetjes.

1. 1
2. 2
3. 3

Hoeveel persoonsvormen staan er in onderstaande zin?

Wil je een ijsje of wil je een kaassoufflé?

1. 1
2. 2
3. 3

Hoeveel persoonsvormen staan er in onderstaande zin?

Het kaassouffleetje dat ik gisteren at, was niet echt lekker, doordat het niet gaar was.

1. 1
2. 2
3. 3

Samengestelde zin

Een samengestelde zin bestaat uit twee of meer enkelvoudige zinnen. Elke van deze enkelvoudige zinnen heeft een eigen persoonsvorm. Een samengestelde zin bevat dus twee of meer persoonsvormen.

De poes miauwt. + Ze heeft honger. = De poes miauwt, want ze heeft honger.

Hoofdzin en bijzin herkennen

1. Zet de zin in een andere tijd

2. Per PV een zin

3. PV + OW naast elkaar? --> Hoofdzin

4. PV + OW niet naast elkaar --> Bijzin

Als ik erg mijn best doe, haal ik misschien wel een tien. 

Hoofdzin en bijzin

In een samengestelde zin staat altijd een hoofdzin.

Aan die hoofdzin plak je nog een hoofdzin: hoofdzin + hoofdzin

Of je plakt er een bijzin aan:                                 hoofdzin + bijzin

De bijzin kan ook vooraan staan:                       bijzin + hoofdzin

Kenmerken hoofdzin

Een hoofdzin ziet er net zo uit als een enkelvoudige zin:

 

• het onderwerp en de persoonsvorm staan naast elkaar;

• de persoonsvorm staat op de eerste of tweede plaats in de zin.

kenmerken bijzin

In de bijzin verandert de volgorde:

 

• het onderwerp en de persoonsvorm staan uit elkaar (of je kunt ze uit elkaar halen).

• de persoonsvorm staat op de laatste of een na laatste plaats in de zin.

voorbeeld

De juf heeft trek. + De leerlingen van 3K2 hebben haar nacho's opgegeten.

=

De juf heeft trek, omdat de leerlingen van 3k2 haar nacho's hebben opgegeten.

Hoofdzin  +  bijzin

voorbeeld

Nora gaat vandaag naar school en zij gaat morgen naar de tandarts.

Hoofdzin + hoofdzin

Hoofdzin of bijzin?

'... als ik mijn pianoles kan afzeggen.'

1. hoofdzin
2. bijzin

Het onderwerp (ik) staat niet naast de persoonsvorm (kan).

Hoofdzin of bijzin?

'Ik ga morgen naar de kapper.'

1. hoofdzin
2. bijzin

Het onderwerp (ik) staat naast de persoonsvorm (ga).

Firdaus leest een boek en Hafasa is aan het koken.

1. bijzin, hoofdzin
2. bijzin, bijzin
3. hoofdzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Terwijl moeder het beslag maakt, zet Jenna de oven aan.

1. bijzin, hoofdzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, bijzin
4. hoofdzin, bijzin

De oude leraar zit op de kruk, omdat hij moe is.

1. bijzin, bijzin
2. hoofdzin, hoofdzin
3. bijzin, hoofdzin
4. hoofdzin, bijzin

Aan de slag:

-Maken opdracht 6 t/m 8 en 10, vanaf blz. 73. 

Let op:

Niet alleen aangeven wat de pv is, maar ook noteren of het een enkelvoudige of samengestelde zin is (opdracht 7) en welk deel van de zin een hoofd- of bijzin is (opdracht 6).