2. Van Brits mandaatgebied tot de staat Israël (1919-1949)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3,4

Introductie

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke problemen er in Palestina na de Eerste Wereldoorlog waren en op welke manier de staat Israël ontstond

Het conflict tussen Israël en de Arabische wereld

2. Van Brits mandaatgebied tot de staat Israël (1919-1949)

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke problemen er in Palestina na de Eerste Wereldoorlog waren en op welke manier de staat Israël ontstond

Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918)

• 1915: McMahon-Hussein-correspondentie: Britten beloven, als ze helpen te Turken te verslaan, onafhankelijk voor de Arabieren

• 1916: Sykes-Picot-verdrag: Frankrijk en Groot-Brittannië maken geheime afspraken om het gebied onderling te verdelen.

• 1917: Balfour-verklaring: Britten beloven de Joden, een Joods nationaal tehuis, in ruil voor steun aan de Britten

Na de Eerste Wereldoorlog (1919)

• Onderhandelingen in Versailles

• Zowel Palestijnse Arabieren als Joden gaan er vanuit dat de beloften worden ingelost: een eigen staat

• Onderhandelaars (lees: Frankrijk en Groot-Brittannië) vinden dat het Midden-Oosten nog niet klaar is voor onafhankelijkheid

Vrede van Versailles (1919)

• Het Midden-Oosten wordt voorlopig bestuurd door de Volkenbond (voorloper van de Verenigde Naties)

• De Volkenbond geeft Frankrijk en Groot-Brittannië de opdracht het gebied te besturen: mandaat

• Van de Volkenbond moet Groot-Brittannië zich aan de Balfour-verklaring houden, niet aan de afspraken die gemaakt zijn met de Arabieren

• 1922: Mandaatgebied Palestina

Mandaatgebieden in het Midden-Oosten

Mandaatgebied

Palestina

1922-1948

Groot-Brittannië moet het gebied

namens de Volkenbond besturen

Joodse immigratie - Palestijnse problemen (1)

• Door de Britse toezegging van een Joods nationaal tehuis: veel Joodse immigranten (ongeveer 40.000) naar Palestina 

• Welgestelde Joden kopen veel grond van Arabische grootgrondbezitters: Palestijnse Arabieren worden van hun land gezet

Joodse immigratie – Palestijnse problemen (2)

• Grote immigratie en Joodse landaankoop zorgen voor irritatie en angst bij de Palestijnse Arabieren

• In het gebied ontstaan rellen

• Joden vinden dat de Britten niet genoeg doen tegen het Arabische geweld en richten daarom hun eigen 'leger' op: Hagana

Arabisch-Palestijnse opstand (1936-1939) (1)

• Anti-Joodse wetten (Neurenberger Rassenwetten, 1935) zorgen voor emigratie uit Duitsland

• Veel Joden willen het liefst naar de Verenigde Staten, maar dat land heeft strenge immigratiewetten

• Joden kiezen daarom voor Palestina. Gevolg: 170.000 Joodse migranten in drie jaar tijd

Arabisch-Palestijnse opstand (1936-1939) (2)

• Burgeroorlog tussen Joden en Palestijnse Arabieren 

• Arabieren plegen aanslagen op zowel Joden als Britten (die soms samenwerkten), en Joden plegen aanslagen op Arabieren en Britten

• Onoverzichtelijke situatie waar de Britten zich geen raad mee weten

MacDonald White Paper (1939) (1)

• Een White Paper (Nederlands: witboek) is een regeringsplan

• Hierin stonden de plannen van de Britse regering voor Palestina

•  Binnen tien jaar zou er zelfbestuur komen voor Palestina. Joden en Arabieren zouden dit samen uitvoeren, over een gemengd Arabische-Joodse staat.
  

MacDonald White Paper (1939) (2)   

• De Joodse immigratie werd beperkt tot 15.000 mensen per jaar, voor de komende vijf jaar. Daarna mocht de Arabische bevolking hierover beslissen. 

• De landaankoop door Joden werd beperkt.

• Britten verlaten het gebied binnen tien jaar

Gevolgen van het Witboek

• De timing was zeer ongelukkig: de situatie voor Joden in Europa werd steeds gevaarlijker (Kristallnacht en de Holocaust), terwijl de mogelijkheden om te migreren/vluchten steeds moeilijker werd

• Joden waren zeer teleurgesteld: dit was in strijd met de Balfour-verklaring uit 1917

• Palestijnse Arabieren waren ook teleurgesteld, maar het geweld nam wel af.

Na de Tweede Wereldoorlog 

• Veel Joden willen weg uit Europa, zelfs na de oorlog was er veel antisemitisme

• Emigreren naar Palestina was moeilijk: de Britten hielden vast aan hun Witboek

• De Hagana hielp met illegale emigratie naar Palestina

Steeds meer spanningen in Palestina

•  Joodse migranten worden onderschept op zee en teruggestuurd

• Sommigen worden vastgezet in kampen op Cyprus

• Reactie: extremistische Joden (Irgoen) plegen aanslagen op Britse doelen in Palestina

Tweestaten-oplossing (1947)

• De Britten hebben het mandaatgebied niet meer onder controle. Het gebied wordt overgedragen aan de Verenigde Naties (VN)
  

• De VN komt met een Verdelingsplan: het gebied wordt verdeeld in een Joodse- en Arabische staat. Jeruzalem komt onder bestuur van de VN te staan.

'De erfenis'

De eerste jaren van de staat Israël (1)

• Het Verdelingsplan brengt geen rust: geweld tussen Joden en Palestijnse Arabieren blijft. 

• Grote groepen Palestijnse Arabieren vluchten weg uit het gebied.

De eerste jaren van de staat Israël (2)

• 14 mei 1948: David Ben Goerion roept de Joodse staat Israël uit

• 15 mei 1948: de laatste Britten vertrekken uit het mandaatgebied Palestina

• 16 mei 1948: de Arabische landen Egypte, Syrië, Libanon en Jordanië vallen Israël aan

De eerste jaren van de staat Israël (3)

• De Verenigde Staten erkennen Israël snel: een niet-Arabische, democratische bondgenoot in het Midden-Oosten is voor hen erg belangrijk

• De Verenigde Staten zijn een belangrijke bondgenoot (en kunnen wapens leveren)

Arabisch-Israëlische Oorlog (1948-1949)

Israël: de Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog

Palestijnen: al-Nakbah ('de Ramp')

• Israël wint de oorlog en verovert veel gebieden: ook gebieden die  door de VN aan de Palestijnse Arabieren waren toegezegd

• Ruim 700.000 Palestijnse Arabieren vluchten uit Israël 

Video

Andere Tijden: al-Nakbah

Begrippen uit deze les

• Mandaatgebied Palestina
• Hagana
• Arabisch-Palestijnse opstand
• Witboek
• Holocaust
• Verdelingsplan
•  Arabisch-Israëlische Oorlog

Personen uit deze les

• David Ben-Goerion

Jaartallen uit deze les

• 1922-1948: Mandaatgebied Palestina
• 1936-1939: Arabisch-Palestijnse opstand
• 1939: Brits Witboek
• 1947: Verdelingsplan VN
• 1948: Oprichting staat Israël
• 1948-1949:  Arabisch-Israëlische Oorlog

Leg in je eigen woorden uit wat de 'Mandaatgebied Palestina' betekent

Leg in je eigen woorden uit wat de 'Hagana' betekent

Leg in je eigen woorden uit wat de 'Arabisch-Palestijnse opstand' inhoudt

Leg in je eigen woorden uit wat de 'Witboek' betekent

Leg in je eigen woorden uit wat de 'Holocaust' betekent

Leg in je eigen woorden uit wat de 'Verdelingsplan' inhoudt

Leg in je eigen woorden uit wat de 'Arabisch-Israëlische Oorlog' inhoudt

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen