Afweer

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Afweer

Leerdoelen

• Wat zijn infectie ziekten, waardoor worden infectieziekten veroorzaakt.
  
• Hoe verklein je de kans op het krijgen van een infectieziekte.
  
• Hoe komen infectieziekten in je lichaam.
  
• Wat doen de witte bloedcellen in je lichaam.
  
• Wat is immuniteit en welke soorten immuniteit zijn er. 
• Je kunt omschrijven wat er aan de hand is bij een allergie.

herhaling: Naar welk bloedvat pompt de linkerkamer bloed?

herhaling: welke stoffen zitten er in je bloed.

herhaling: Welke 3 typen bloedvaten heeft je lichaam

Infectieziekten 

Dit zijn ziekten waarmee je andere mensen kunt besmetten. De ziekteverwekkers zoals bacteriën en schimmels komen uit de omgeving. 

Bacteriën veroorzaken ontstekingen, zoals oorontsteking, darmontsteking. 

Bij een infectie dringen de bacteriën je lichaam in. 

Ontstekingen 

Een ontsteking is de reactie van je lichaam op de infectie. 

reacties zijn:

- pijn

- roodheid

- zwelling

- warmte (koorts)

Wat is een infectie?

1. Kan ontstaan door organismen die je met het blote oog kunt zien
2. Het is kanker
3. Kan ontstaan door darmbacteriën
4. Het is het binnendringen van ziekteverwekkende micro-organismen in je lichaam

Virus

Een virus is geen organisme zoals een bacterie en een schimmel. 

Virussen veroorzaken verkoudheid, griep, corona, aids, mazelen, rode hond en de ziekte van Pfeiffer. 

(antibiotica werkt niet op een virus wel bij een onsteking)

Ziekteverwekkers in je lichaam

Ze komen op verschillende manieren in je lichaam:

Na besmetting dan verdubbelen de ziekteverwekkers zich in je lichaam. Soms duurt het even voordat je ziek wordt. Dat is de incubatietijd, bij aids duurt dit 9 jaar.

- eten en drinken

- ingeademde lucht

- vrijen

- besmette naalden

Bescherming tegen ziekte

Voorkomen van ziekte

- Goede hygiëne is belangrijk.

- Schone omgeving en schone kleding

- Voeding op de juiste manier klaarmaken en bewaren.

- Voldoende slaap 

Dit alles zorg voor een goed weerstand 

Bescherming lichaam 

Stoffen die niet in je lichaam horen zijn lichaamsvreemde stoffen.  Bij een infectie zitten lichaamsvreemde stoffen in je lichaam. 

Je lichaam beschermt zich door:

- witte bloedcellen 

- antistoffen

lichaam beschermt tegen lichaamsvreemde stoffen: 

- met de huid

- met de slijmvliezen

- met zoutzuur 

Witte bloedcel 

zonder vaste vorm

Sommige witte bloedcellen hebben geen vaste vorm. Daardoor kunnen ze makkelijk door de wand van een bloedvat. 

Als er bacteriën en/of andere ziekteverwekkers in je lichaam komen, kunnen de witte bloedcellen zo'n lichaamsvreemde stof 'insluiten'. Daardoor gaat de bacterie/ziekteverwekker dood. Dit gebeurt bijvoorbeeld als je een wondje hebt en er vocht uit de wond komt. 

De etter of pus bestaat uit dode witte bloedcellen en gedode bacteriën. 

Witte bloedcel

Je kunt uitleggen wat de functie en de werking van een witte bloedcel is.

Witte bloedcellen

1. sluiten bacteriën en andere ziekteverwekkers in om ze te doden
2. zorgen voor de opname van zuurstof in het bloed
3. zorgen voor bloedstolling bij een wondje
4. bestaan uit bloedplasma

Antistoffen 

Sommige witte bloedcellen maken antistoffen tegen ziekteverwekkers. 

De ziekteverwekkers bevatten lichaamsvreemde eiwitten. Het afweersysteem herkent deze eiwitten. En zorgt ervoor dat je afweer hebt en niet ziek wordt 

Infectieziekten, wat zijn dat?

1. antistoffen die ontstaan als je ziek bent
2. stoffen die je ingespoten krijgt bij een vaccinatie
3. ziekten die erfelijk zijn
4. ziekten waarmee je anderen kunt besmetten

Waar voel je je nu eigenlijk ziek van?

1. Van de infectie
2. Van de infectie en van de afweerreactie van je lichaam
3. Van de afweer van je lichaam
4. Van de witte bloedlichaampjes

vocht uit een wond met dode witte bloedcellen en gedode bacteriën

1. etter / pus
2. bloed
3. urine
4. speeksel

natuurlijke immuniteit

kunstmatige immuniteit

• Natuurlijke immuniteit=
• Zelf verworven immuniteit doordat je de ziekte zelf gehad hebt (bijv. waterpokken)

• Kunstmatige immuniteit
• Verkregen immuniteit door het inspuiten van een vaccin.
• Een vaccin bestaat uit een dode of verzwakte ziekteverwekker (antigenen)

Natuurlijk

Kunstmatig

Immuniteit

je krijgt corona en wordt beter

injectie met vaccin

Kunstmatige immuniteit

1. immuniteit die ontstaat doordat je al een keer een bepaalde ziekte hebt gehad
2. immuniteit die ontstaat door inenting met een vaccin, zoals de griepprik
3. Lichaamsvreemde stoffen die een ziekte veroorzaken
4. Lichaamsvreemde stoffen die geen ziekte veroorzaken

Immuun

1. je kunt de ziekte niet meer krijgen
2. behoorlijk ziek worden van een ziekte
3. een lichaamsvreemde stof
4. een spuit krijgen met zwakke ziekteverwekkers

Antistoffen

1. stoffen die witte bloedcellen maken om ziekteverwekkers onschadelijk te maken
2. stoffen die bloedplaatjes maken om ziekteverwekkers onschadelijk te maken
3. stoffen die rode bloedcellen maken om ziekteverwekkers onschadelijk te maken
4. stoffen die in ziekteverwekkers zitten

vaccinatie
wat is dat?

1. inenting
2. immuniteit
3. infectie
4. antistof

natuurlijke immuniteit

1. ontstaat doordat je een vaccinatie hebt gekregen
2. ontstaat doordat je bijvoorbeeld een griepprik hebt gekregen
3. immuniteit die ontstaat doordat je de ziekte doormaakt (ziek bent geweest van een ziekte)
4. is een erfelijke ziekte

Weerstand
Wat is juist?

1. Iemand die aids heeft, heeft veel weerstand tegen infectieziekten
2. je lichaam beschermt zichzelf
3. je weerstand is altijd hetzelfde
4. je hebt altijd te weinig weerstand

allergie

Bij sommige mensen reageert het afweersysteem niet alleen op ziekteverwekkers, maar ook op andere lichaamsvreemde stoffen. bijv. stof, stuifmeel, pinda's. Je hebt dan een allergie. 

Bij een allergie ben je overgevoelig voor bepaalde stoffen. Je lichaam reageert dan met bultjes, jeuk of een huiduitslag. Dit noemen we de allergische reactie.

Wie heeft er last van een allergie? En waar ben je allergisch voor?

exit ticket: leg uit wat natuurlijke immuniteit is.

exit ticket: Je lichaam houdt op 3 manieren lichaamsvreemde stoffen tegen. Hoe gebeurt dat?

maken opdr. 1 tm 8