5.11 Bijwoordelijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Leerdoelen

• Ik weet wat een bijwoordelijke bepaling is;
• Ik kan bijwoordelijke bepalingen herkennen/benoemen in een zin. 

Zinsdelen

Bekijk de volgende zin:

Ik loop. 

Dit is een complete zin met een onderwerp, een persoonsvorm en een gezegde. 

Je kunt deze korte zin aanvullen met allerlei andere zinsdelen:

Ik loop op dinsdagmorgen met mijn moeder van de markt via de Bergstraat naar de parkeerplaats.

Een bijwoordelijke bepaling (bwb)

• Eerder gevonden zinsdelen: persoonsvorm, onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp , meewerkend voorwerp. 
• Het is vaak een zinsdeel dat 'overblijft'.
• Een bijwoordelijke bepaling geeft antwoord op vragen als  wanneer, waarom, waar, waarmee, hoe, door wie, met wie enzovoort.

Vaak geeft een bijwoordelijke bepaling antwoord op de vragen 'waar?' en 'wanneer?'

Schrijf de bwb op.
Hij fietste naar het sportveld.

Schrijf de bwb op.
Ik vertel het je volgende week.

Schrijf de bwb op.
Met zijn zakmes sneed hij het brood.

Schrijf de bwb op.
Ik ga naar de bioscoop.

Een bijwoordelijke bepaling

In één zin kunnen meerdere bijwoordelijke bepalingen voorkomen:

Vroeger / woonden / een man en een vrouw / arm maar gelukkig / 

samen met hun twee kinderen / in een donker bos.

bwb

bwb

bwb

bwb

Niet alle bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op een vraag, zoals 'hoe' of 'waarmee'. 

Woorden zoals zeker, eens, ooit, absoluut, allicht, eigenlijk, natuurlijk, misschien, waarschijnlijk, niet en wel zijn ook bijwoordelijke bepalingen.

Ober, breng mij eens een glas water, alsjeblieft.
Mij =

1. een bijwoordelijke bepaling
2. een meewerkend voorwerp
3. een lijdend voorwerp
4. een onderwerp

Verander toch eens iets aan die haren van je !
aan die haren van je =

1. een bijwoordelijke bepaling
2. een meewerkend voorwerp
3. een onderwerp
4. een lijdend voorwerp

Aan jou kan ik geen geheim vertellen.
Aan jou =

1. een bijwoordelijke bepaling
2. een meewerkend voorwerp
3. een onderwerp
4. een lijdend voorwerp

Ik zal de anderen heus niets vertellen.

de anderen =

1. een bijwoordelijke bepaling
2. een meewerkend voorwerp
3. een lijdend voorwerp
4. een onderwerp

Bevat deze zin een bijwoordelijke bepaling?

De oppas wachtte op het schoolplein op haar oppaskinderen.

1. Nee, de zin bevat geen bijwoordelijke bepaling.
2. Ja, de zin bevat één bijwoordelijke bepaling.
3. Ja, de zin bevat twee bijwoordelijke bepalingen.

Het verschil tussen zinsdelen benoemen en woordsoorten benoemen is dat je bij zinsontleden....

De taak

5.9: havo en vwo: 1, 2, 3 en 4

5.11: havo en vwo: 1, 2, 3, 4 en 5