Les 7: Voor de rechter

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

WERK & MEDIA

Les X: Titel les

Maatschappijleer

HB3B

Les 7: Voor de rechter

Maatschappijkunde Kader 4

2024-2025

CRIMINALITEIT

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen wat er gebeurt als de officier van justitie besluit dat je naar de rechter moet 
2. Je kunt de 8 verschillende stappen van een rechtszaak ordenen en herkennen

De dagvaarding

Als de officier van justitie besluit om iemand te vervolgen, stuurt hij het strafdossier naar de rechter. De verdachte krijgt een dagvaarding, de oproep om voor de rechter te verschijnen. Hierin staat precies omschreven om welk misdrijf het gaat en wanneer de rechtszaak (=rechtszitting) zal zijn. 

In een strafzaak staat de officier van justitie als openbaar aanklager tegenover de verdachte en zijn of haar advocaat. De officier bepaalt de aanklacht en eist een straf. De rechter leidt de rechtszitting en stelt vast of de verdachte wel of niet schuldig is. Bij schuld besluit de rechter of de verdachte een straf moet krijgen en zo ja, hoe die straf eruit ziet. 

Naar de rechter

Nederland is opgedeeld in 11 regio's die elk een rechtbank hebben. Elke rechtbank heeft verschillende soorten strafrechters: 

• De kantonrechter
   Lichte overtredingen (te hard rijden, wildplassen). Meestal direct een vonnis, mondeling. 
  

• De politierechter 
   Overtredingen, lichte misdrijven (max. 1 jaar gevangenis). Meestal direct een mondeling vonnis. 
  
• De meervoudige kamer
   Zwaardere en ingewikkeldere misdrijven, zoals moord, mishandeling of verkrachting.
   De meervoudige kamer bestaat uit 3 rechters. De uitspraak volgt schriftelijk, na 14 dagen. 

Hoger beroep

Na het vonnis van een strafrechter kan de veroordeelde in hoger beroep gaan als hij/zij de straf te hoog vindt. De officier van justitie kan in hoger beroep gaan als hij/zij de straf juist te laag vindt. De zaak wordt dan opnieuw bekeken door een hogere rechterlijke instantie: het gerechtshof. 

Er zijn in ons land vier gerechtshoven. Ze hebben ook meervoudige kamers voor zware misdrijven, maar ook enkelvoudige kamers met één rechter. Het gerechtshof doet in principe binnen 14 dagen na de zitting een uitspraak. In sommige gevallen doet het hof direct uitspraak. 

In cassatie

De Hoge Raad in Den Haag is het hoogste rechtsorgaan in ons land. Er is maar één Hoge Raad en deze komt in actie als een verdachte of het OM in beroep gaat tegen een uitspraak van en gerechtshof. Dat heet in cassatie gaan. De Hoge Raad kan namelijk de uitspraak van een gerechtshof vernietigen (oftewel: casseren). 

De Hoge Raad onderzoekt niet opnieuw of een verdachte schuldig is. De raad beoordeelt alleen of de rechtsregels goed zijn toegepast en bekijkt bijvoorbeeld of rechters in vergelijkbare zaken ook gelijk oordelen. Daarvoor kijkt de raad naar de jurisprudentie, het geheel aan rechterlijke uitspraken. Als de rechtsregels volgens de Hoge Raad niet goed waren toegepast, gaat de zaak terug naar het gerechtshof. Als de Hoge Raad vindt dat er geen fout is gemaakt, blijft de eerdere uitspraak geldig. 

Het verloop van een rechtszitting

1. Opening (rechter)

2. Aanklacht (Officier van Justitie)

3. Verhoor van getuigen en deskundigen (rechter-OvJ-advocaat)

4. Verhoor van de verdachte (rechter-OvJ-advocaat)

5. Het requisitoir (Officier van Justitie)

6. Het pleidooi (advocaat)

7. Het laatste woord (verdachte)

8. De uitspraak (= het vonnis) (rechter)

Huiswerk voor volgende keer (vrijdag)

Examenkatern Criminaliteit (Essener)

Opdr. 9 t/m 16 (blz. 80-83) af.

Invullen: begrippen en samenvatting H7 (p. 84-85)

Begrippen H7

Dagvaarding = de oproep om voor de rechter te verschijnen

Rechtbank = als een verdachte naar de rechter moet

Kantonrechter = lichte misdrijven

Politierechter = overtredingen en misdrijven (max 1 jaar gevangenis) 

Meervoudige kamer = zware misdrijven (3 rechters) 

Gerechtshof = waar je in hoger beroep gaat

Hoger beroep = als je het niet eens bent met het vonnis

Hoge Raad = waar je in cassatie gaat

In cassatie gaan = als je het niet eens bent met hoger beroep

Jurisprudentie = rechtspraak

Begrippen H7

Aanklacht / tenlastelegging = waar de OvJ de verdachte van beschuldigt 

Getuigen = mensen die bij de situatie waren 

Meineed = de getuige liegt tijdens de zaak

Spreekrecht = het slachtoffer mag ook iets zeggen

Requisitoir = toespraak waarin de OvJ de feiten op een rij zet en een straf eist

Pleidooi = slottoespraak van de advocaat met verzoek voor lichtere straf of vrijspraak 

Vonnis = de uitspraak van de rechter

Bij verstek = als een verdachte niet komt opdagen en toch wordt veroordeeld