5.5 De wereld na 1990

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 4

De wereld vanaf 1990

De wereld na 1945

P5.5

...met voorbeelden beschrijven dat de wereld
door globalisering meer verbonden is, maar dat
niet alle mensen daarvan voordeel hebben.

...uitleggen waarom in de jaren 1990 nationalisme in Europa en de politieke islam in het Midden-Oosten populair werden en een gevolg daarvan noemen.

...uitleggen hoe in Nederland een multiculturele samenleving
is ontstaan en welke verschillende opvattingen
hierover bestaan. 

Aan het einde van de les kan je...

§5.5

De wereld vanaf 1990

A

Globalisering

Leerdoel:

Je kan met voorbeelden beschrijven dat de wereld door globalisering meer verbonden is, maar dat niet alle mensen daarvan voordeel hebben.

Begrippen:

globalisering

B

Veranderingen in de wereldpolitiek

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom in de jaren 1990 nationalisme in Europa en de politieke islam in het Midden-Oosten populair werden en een gevolg daarvan noemen.

Begrippen:

politieke islam

terrorisme

C

Nederland en de wereld

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe in Nederland een multiculturele samenleving is ontstaan en welke verschillende opvattingen hierover bestaan. 

Begrippen:

multiculturele samenleving

pluriforme samenleving

Vanaf 1945 ontstaat er steeds meer globalisering:

• politieke samenwerking (bijv. Verenigde Naties)  
• economische samenwerking (bijv. grote bedrijven vestigen zich in meerdere landen - Philips in 23 landen)
• cultureel: over de hele wereld neemt men meer van elkaar over. (bijv. door de komt van de tv)

Leerdoel:

Je kan met voorbeelden beschrijven dat de wereld door globalisering meer verbonden is, maar dat niet alle mensen daarvan voordeel hebben

Begrippen:

globalisering

§5.5

De wereld vanaf 1990

A

DeBoze burgers

Globalisering

Economisch hebben landen elkaar nodig.

• Europese bedrijven zijn afhankelijk van grondstoffen uit Afrika of onderdelen uit Aziatische fabrieken.
• Europa is een belangrijke afzetmarkt voor Afrikaanse boeren en Aziatische kleding en elektronica

Er is hier een oneerlijke verdeling zichtbaar:

• Het westen haalt grondstoffen goedkoop
• In ruil steunen geven zij politieke steun aan de leiders

Sommige Aziatische landen hebben een eigen economie opgebouwd: Japan, Zuid-Korea, China.

§5.5

De wereld vanaf 1990

A

DeBoze burgers

Globalisering

Ook op politiek gebied werken landen samen

• klimaatverandering
• oorlog
• armoede

§5.5

De wereld vanaf 1990

A

DeBoze burgers

Globalisering

schooltv.nl

Veranderingen in Europa sinds 1989:

• Voormalige oostbloklanden sloten zich aan bij de EU. Zo werden hun economieën gemoderniseerd.
• Voormalige oostbloklanden sloten zich aan bij de NAVO. Zo wilden ze zich beschermen tegen Rusland.
• Nationalisme bloeide op. Diverse volken eisten een eigen staat.
  - Tsjechoslowakije wordt Tsjechië en Slowakije
  - Een burgeroorlog in Joegoslavië

Leerdoel:

Je kan uitleggen waarom in de jaren 1990 nationalisme in Europa en de politieke islam in het Midden-Oosten populair werden en een gevolg daarvan noemen.

Begrippen:

politieke islam

terrorisme

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

In het Midden-Oosten wordt de VS vanaf 1990 steeds minder populair:

• De VS steunden ondemocratische leiders die niks deden tegen de armoede in het land.

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

In het Midden-Oosten wordt de VS vanaf 1990 steeds minder populair:

• De VS steunde Israël. Veel inwoners van het Midden-Oosten vinden de stichting van Israël onwettig en onrechtvaardig.
  

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

• Sommige leiders en inwoners namen de Amerikaanse manier van leven over. Volgens anderen zou dat de oorzaak van de vele problemen zijn. 
  Er zou een betere samenleving zijn als mensen de islamitische leefregels zouden volgen.

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

Door deze ontwikkelingen kon de politieke islam in populariteit groeien. Deze beweging wil dat de samenleving wordt bestuurd volgens een  bepaalde, strenge uitleg van de islam.

Een klein aantal aanhangers ging zich radicaliseren en gebruikten geweld om mensen angst aan te jagen en zo politieke doelen te bereiken: terrorisme. 

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

De meeste aanslagen werden gepleegd in het Midden-Oosten, waarbij veel moslims het slachtoffer werden. 

Sommige aanslagen vonden plaats in het westen:

• Moord op Theo van Gogh

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

De meeste aanslagen werden gepleegd in het Midden-Oosten, waarbij veel moslims het slachtoffer werden. 

Sommige aanslagen vonden plaats in het westen:

• Moord op Theo van Gogh
• Bataclan Parijs

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

De meeste aanslagen werden gepleegd in het Midden-Oosten, waarbij veel moslims het slachtoffer werden. 

Sommige aanslagen vonden plaats in het westen:

• Moord op Theo van Gogh
• Bataclan Parijs
• Aanslag tram Utrecht

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

De meeste aanslagen werden gepleegd in het Midden-Oosten, waarbij veel moslims het slachtoffer werden. 

Sommige aanslagen vonden plaats in het westen:

• 9/11 2001
• Moord op Theo van Gogh 2004
• Bataclan Parijs  2015
• Aanslag tram Utrecht 2019
• 9/11 2001

Als reactie voerde Amerika een 'oorlog tegen het terrorisme'. Zij vielen onder andere Afghanistan binnen.

§5.5

De wereld vanaf 1990

B

DeBoze burgers

Veranderingen in de wereldpolitiek

Aanval op Amerika

11 september 2001

• Op 11 september 2001 wordt de grootste aanval op Amerika sinds Pearl Harbor (1941) gepleegd. 
• Na de aanval wordt snel duidelijk dat de Islamitische terreurbeweging Al Qaida achter de aanslag zit.

• De leider van Al Qaida, Osama Bin Laden vindt dat de Verenigde Staten hun verdiende loon hebben gekregen. 
• Hij is van mening dat de meeste inwoners van de Verenigde Staten niet leven volgens de regels van de Islam. 
• Ook vindt hij dat de Verenigde Staten teveel Israël steunt in hun strijd tegen de Islamitische Palestijnen.

2 mei 2011: Bin Laden gedood

War on Terror

2001 - heden

• De Amerikaanse president George W. Bush zweert wraak en begint de 'Oorlog tegen terrorisme'. 
• Hij doet ook een beroep op zijn bondgenoten van de NAVO.
• In Irak en Afghanistan worden moeizame oorlogen uitgevochten tegen (moslim-)terroristen...

• ...maar nu, 20 jaar later, is er in die landen nog veel onrust en instabiliteit. 
• Dit veroorzaakt nieuw geweld en aanslagen...

• ...en kunnen nieuwe terreurorganisaties ontstaan, zoals IS(IS), die voor nog meer onrust en terreur zorgen. 
• Niet alleen in het Midden-Oosten, maar ook in Europa plegen IS-aanhangers bloedige aanslagen.

Madrid (2004)

Madrid (2004)

Londen (2005)

Londen (2005)

Parijs (2015)

Brussel (2016)

Nice (2016)

Manchester (2017)

Nog meer bedreigingen 

voor de vrede?

• Naast terrorisme maken mensen zich zorgen om cybercrime en het verspreiden van nepnieuws. 
• Daarnaast zijn er buitenlandse invloeden, bijvoorbeeld uit Rusland, bij verkiezingen.

Een nieuwe Koude Oorlog?

• Met een, op sommige punten, verdeeld Europa én sterk nationalistische leiders in zowel Rusland als de Verenigde Staten is er angst voor een nieuwe Koude Oorlog. 
• Zeker de toenemende invloed van Rusland in delen van Oost-Europa is reden zorgt voor onrust.

Door globalisering gingen mensen zich op diverse plekken in de wereld vestigen. 

Zo ontstonden er in veel landen een multiculturele samenleving: een samenleving waarbij meerdere culturen samenleven. Dit wordt ook wel een pluriforme samenleving genoemd.

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe in Nederland een multiculturele samenleving is ontstaan en welke verschillende opvattingen hierover bestaan. 

Begrippen:

multiculturele samenleving

pluriforme samenleving

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld

Naar Nederland kwamen vier groepen migranten:

• inwoners uit de voormalige koloniën (vanaf 1949)
• gastarbeiders (vanaf 1950; vestigden zich definitief vanaf 1970)
• vluchtelingen (vanaf 1990)
• voormalige inwoners uit andere EU-landen

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld

Migranten werden in de jaren '70 en '80 veel geplaatst in de oude stadswijken. Oorspronkelijke buurtbewoners vonden het moeilijk dat hun buurt snel veranderde. Er ontstonden sociale problemen.

Dit had een aantal oorzaken:

• Tot in de jaren '80 vond de overheid inburgering niet nodig. Veel gastarbeiders spraken hierdoor geen Nederlands.
• Tijdens de crisis in de jaren '80 raakten veel gastarbeiders werkloos. Door weinig scholing vonden ze geen nieuw werk. 

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld

Rond 1990 veranderde het beleid van de overheid:

• De Nederlandse taal leren werd verplicht
• Discriminatie op de arbeidsmarkt werd tegengegaan. 

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld

Er ontstonden politieke partijen die tegen immigratie waren. Dit waren vaak populistische partijen die zich ook tegen de Islam keerden.

Een voorbeeld is de partij van Pim Fortuyn.  (6 mei 2002) Hij vond dat:

• multiculturele samenleving was mislukt.
• sommige groepen migranten waren lager opgeleid
• Islamitische migranten zouden zich te weinig aanpassen aan de Nederlandse cultuur.

§5.5

De wereld vanaf 1990

C

DeBoze burgers

Nederland en de wereld

Aan de slag!

Memo §5.5.  

Wat betekent het begrip
‘de politieke islam’?

Noem twee oorzaken voor de groeiende afkeer van de VS in het Midden-Oosten.

Nederland is een multiculturele samenleving.
Geef twee voorbeelden, uit je eigen leven, van deze multiculturele samenleving.

Geef drie voorbeelden van globalisering: één op politiek gebied, één op economisch gebied en één op cultureel gebied.

Parijs (2015)

Brussel (2016)

Nice (2016)

Berlijn (2016)

Istanbul (2017)

Londen (2017)

Manchester (2017)

Barcelona (2017)

Londen (2017)