5.1 De Koude Oorlog begint

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Mobiel in de tas

Tas op de grond

Laptop en boek op de tafel

Log in op LessonUp

De Koude Oorlog begint

De Koude Oorlog

...verschillen noemen tussen de Sovjet-Unie en de
Verenigde Staten, op politiek-bestuurlijk en economisch gebied.

...uitleggen hoe de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bondgenoten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog en welke afspraken zij in 1945 maakten. 

...beschrijven hoe Europa verdeeld raakte
in twee machtsblokken.

Aan het einde van de les kan je...

Koude Oorlog

§5.1

De Koude Oorlog begint

A

Twee systemen

Leerdoel:

Je kan verschillen noemen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten, op politiek-bestuurlijk en economisch gebied.

Begrippen:

kapitalisme

communisme

B

Samen tegen Hitler

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bondgenoten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog en welke afspraken zij in 1945 maakten. 

Begrippen:

Verenigde Naties (VN)

C

Oost tegenover West

Leerdoel:

Je kan beschrijven hoe Europa verdeeld raakte in twee machtsblokken.

Begrippen:

containmentpolitiek

Marshallplan

IJzeren Gordijn

§5.1

De Koude Oorlog begint

A

Twee systemen

Na de Tweede Wereldoorlog komen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie tegenover elkaar te staan. 

Ze waren heel verschillend op politiek en economisch gebied.

Beide landen vonden hun eigen systeem het beste.

Leerdoel:

Ik kan verschillen noemen tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten, op politiek-bestuurlijk en economisch gebied

Begrippen:

kapitalisme

communisme

§5.1

De Koude Oorlog begint

BASIS

A

Twee systemen

Verenigde Staten (VS)

De VS is een democratie. Burgers zijn aan de macht.

Ook hebben burgers grondrechten. Die staan vastgelegd in de grondwet.

Daarnaast is er sprake van kapitalisme. Ondernemers willen winst maken, en dat wordt niet tegengehouden door wetten en regels.

Rijk worden was in de VS een doel geworden. 

§5.1

De Koude Oorlog begint

BASIS

A

Twee systemen

Sovjet-Unie (SU)

De SU kent het communisme. Ze willen een samenleving waarbij macht en rijkdom eerlijk is verdeeld.

De SU is een dictatuur. Tijdens verkiezingen kon je alleen op de communistische partij stemmen. De leiders van deze partij hadden alle macht in handen. 

Burgers hadden weinig rechten. Als je kritiek had, werd je opgepakt. 

§5.1

De Koude Oorlog begint

BASIS

A

Twee systemen

Sovjet-Unie (SU)

De communistische partij bepaalde alles in de economie.

Bedrijven, grondstoffen en grond waren eigendom van de staat.

De partij bepaalde wat er geproduceerd werd.

De economie groeide langzaam. Echte luxeproducten waren er niet.

§5.1

De Koude Oorlog begint

BASIS

A

Twee systemen

Sovjet-Unie:

• dicatatuur
• weinig rechten
• communisme
• Communistische Partij bepaalde alles in de economie

Verenigde Staten:

• democratie
• grondrechten
• kapitalisme
• rijk worden was een doel

De staat bepaald wat er geproduceerd wordt

De staat moet zorgen voor gelijkheid

Er moet veel economische vrijheid zijn

Iedereen moet evenveel geld hebben

Ondernemers bepalen wat ze produceren

Rijk worden is een belangrijk doel

§5.1

Samen tegen Hitler

BASIS

B

Twee systemen

Leerdoel:

Je kan uitleggen hoe de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie bondgenoten werden tijdens de Tweede Wereldoorlog en welke afspraken zij in 1945 maakten. 

Begrippen:

Verenigde Naties (VN)

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog waren DU en SU bondgenoten. Ze zouden elkaar niet aanvallen.

In 1941 viel Hitler de Sovjet-Unie aan en veroverde veel grondgebied. In 1943 lukt het DU niet om Stalingrad in te nemen. Daarna veroverde SU veel grondgebied terug.

De SU trok langzaam door richting Berlijn.

§5.1

De Koude Oorlog begint

BASIS

B

Samen tegen Hitler

Amerika vocht niet mee aan het begin van WO2. 

Wel leverden ze wapens aan oa de SU.

Toen Japan op 7 december de marinebasis Pearl Harbor aanviel, werd Amerika de oorlog in getrokken.

Vanaf dit moment vormden GB, SU en VS het bondgenootschap geallieerden.

Vanaf 1944 trekken de Amerikanen vanuit Frankrijk, via Nederland, richting Berlijn.

§5.1

De Koude Oorlog begint

BASIS

B

Samen tegen Hitler

In februari 1945 komen GB, VS en SU samen in Jalta. Daar maken ze afspraken hoe Duitsland verder moet als het verslagen is.

• In alle bevrijde Europese landen komen democratische verkiezingen.
• Duitsland en Berlijn worden opgedeeld in vier bezettingszones. (GB, SU, VS, FR). Belangrijke beslissingen maken deze landen samen.
• Er komt een organisatie die vrede en veiligheid in de wereld bewaakt: Verenigde Naties. 

Churchill
GB

Roosevelt

VS

Stalin

SU

Om welke reden kwamen de leiders van de geallieerden begin 1945 bij elkaar?

1. De geallieerden wilden een wapenstilstand afspreken met Duitsland
2. Het Duitse leger had een grote aanval gewonnen op de geallieerden
3. Roosevelt en Hitler wilden afspraken maken over de verdeling van Duitsland
4. De geallieerden wilden afspreken hoe Europa er na de oorlog uit zou zien

Welke van de in 1945 in Jalta afgesproken maatregelen
paste niet goed bij de communistische Sovjet-Unie?

1. Belangrijke besluiten zouden genomen worden door de vier bevrijders samen
2. De VN werd opgericht voor vrede en veiligheid na de oorlog
3. In alle Europese landen zou een democratisch bestuur komen
4. Duitsland en Berlijn werden opgedeeld in vier zones

§5.1

Samen tegen Hitler

BASIS

C

Oost tegenover West

Leerdoel:

Je kan beschrijven hoe Europa verdeeld raakte in twee machtsblokken.

Begrippen:

containmentpolitiek

Marshallplan

IJzeren Gordijn

De SU had het oosten bevrijdt, en plaatst in alle landen communistische regeringen.

Op die manier hebben ze een veilige buffer van bevriende landen om de SU heen.

Zo ontstond het Oostblok: Sovjet-Unie en de Oost-Europese landen onder communistische invloed

§5.1

Samen tegen Hitler

BASIS

C

Oost tegenover West

West-Europa was bevrijdt door de westerse geallieerden.

De VS vond het een bedreiging dat de SU hun macht ging uitbreiden. Om te voorkomen dat nog meer landen communistisch werden, besloten ze landen militair en economisch te steunen.

§5.1

Samen tegen Hitler

BASIS

C

Oost tegenover West

Een deel van het Amerikaanse leger werd in West-Europa geplaatst. Economische steun kwam via het Marshallplan. 

De politiek waarin de VS probeert te voorkomen dat het communisme zich uitbreidt, noemen we containmentpolitiek.

De West-Europese landen die steun krijgen van de VS noemen we het Westblok.

§5.1

Samen tegen Hitler

BASIS

C

Oost tegenover West

De SU werd het maar niet eens met FR, VS en GB over de politiek en de economie in Duitsland.

De bezette zones gingen steeds meer hun eigen gang.

SU vond dat DU de oorlogsschade moest vergoeden. Zij haalden machines en goederen uit het oosten van DU.

De VS ging juist financiële steun bieden aan het westen van DU. Hierdoor raakt Europa verdeeld in twee gebieden.

§5.1

Samen tegen Hitler

BASIS

C

Oost tegenover West

Tussen deze twee gebieden ontstond een zwaar bewaakte grens: het IJzeren Gordijn. 

Deze grens liep door heel Europa en bestond uit een geëlektrificeerd hek, wachttorens, patrouillerende soldaten en landmijnen.

Om welke reden vond de Sovjet-Unie dat alle Oost-Europese landen communistisch moesten worden vlak na de Tweede Wereldoorlog?

1. De Russen wilden dat Duitsland nooit meer de Sovjet-Unie kon aanvallen
2. De Sovjet-Unie wilde het kapitalisme verder verspreiden in Oost-Europa
3. Door communistisch te worden, waren de landen verplicht wapens af te staan aan Rusland
4. Door de economische crisis had de Sovjet-Unie meer bondgenoten nodig in Oost-Europa

De containmentpolitiek werd bedacht om de verspreiding van het communisme tegen te houden.

1. Oostblok
2. Westblok
3. Beide

Door de Marshallhulp groeide de welvaart snel.

1. Oostblok
2. Westblok
3. Beide

Het was voor mensen heel moeilijk om voorbij het IJzeren Gordijn te reizen.

1. Oostblok
2. Westblok
3. Beide

Landen kregen een communistische regering.

1. Oostblok
2. Westblok
3. Beide

Toelichting

Op de boot staat: VS (= Verenigde Staten).

Op de rode ijsberg staat het symbool van de Sovjet-Unie.

Op de stenen zijn de volgende landen genoemd: Polen, Noord-Korea, DDR, Tsjecho-Slowakije, China en Hongarije.

De tekening is bedoeld als waarschuwing.

Voor welke landen is de waarschuwing bedoeld?
En welke boodschap is in de afbeelding te herkennen?

AAN DE SLAG!

Wat?

Maken §5.1
opdracht 1 t/m 13

Hoe?

Boek of digitaal

Waarom?

Omdat je uit moet kunnen leggen hoe oost tegenover west kon komen te staan 

Tijd?

Tot 10 minuten voor einde les

Hulp?

Je werkt in stilte

Vinger in de lucht bij vragen

Klaar?

Maak een samenvatting van de leertekst

AFSLUITING