3MAVO Thema 4 BS1 t/m BS3 af 13 jan

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Goedemorgen

Programma:

- Examentrainer thema 3 "Erfelijkheid" bespreken

- Start thema 4 "Ordening en evolutie" 

* BS1 Organismen ordenen

Morgen uitleg BS2 & BS3

Aan het einde van de les:

- kun je organismen indelen in domeinen en rijken.

- kun je de kenmerken noemen van bacteriën, schimmels, planten en dieren.

- kun je de groepen benoemen die ontstaan bij de verdere indeling van een domein.

- kun je omschrijven wanneer organismen tot één soort behoren

BS1 Organismen ordenen

- Meer dan 8 miljoen soorten organismen op de aarde

- Gemeenschappelijk kenmerken: 
kenmerken die hetzelfde zijn

- Ordening: het indelen van organismen

Indelen in groepen

Soort: alle organismen die zich onderling kunnen voortplanten

Sommige soorten hebben veel gemeenschappelijke kenmerken --> geslacht

Als geslachten veel gemeenschappelijke kenmerken hebben --> familie

Orde --> bv. roofdieren
Klasse --> bv. roofdieren en knaagdieren = zoogdieren

Het indelen in steeds kleinere groepen

Domeinen

1. Bacteriën: spelen belangrijke rol in ons leven. Kunnen ons ziek maken of gezond houden.

In je darmen leven honderden bacteriën.

2. Archaea: lijken op bacteriën, maar hebben bijzondere eigenschappen. Kunnen leven bij een hoge temperatuur. Bv. bij vulkanen

3. Eukaryoten: organismen met een celkern 

* planten, dieren, schimmels en protisten

Protisten zijn eukaryote organismen die niet goed 

in te delen zijn. Ze kunnen kenmerken hebben van 

zowel schimmels, dieren als planten. 

Eukaryoten: indelen in rijken

Kenmerken

Aantal cellen: eencellig of meercellig

Bouw van de cel: de celkenmerken

Relatieve grootte

De cellen van organismen verschillen in grootte.
Een bacteriecel is veel kleiner dan de meeste cellen van eukaryoten. 
Relatieve grootte = de grootte in verhouding tot andere organismen

Soorten en rassen

Organismen behoren tot één soort als ze samen vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen.

Individuen van één soort kunnen tot verschillende rassen behoren. 

- rassen kunnen sterk in uiterlijk verschillen

- organismen die tot verschillende rassen van dezelfde soort behoren, kunnen zich samen voortplanten. Bv. honden van verschillende rassen

Aan de slag

Begrippen én opdrachten van BS1 maken

Morgen BS2 & BS3

Vrijdag 15 januari vóór 16.00 uur inleveren via It's Learning

Programma

- Doelen 
- Uitleg thema 4 "Ordening" 

* BS2 De evolutietheorie
* BS3 Argumenten voor evolutie

Aan het einde van de les:

- kun je beschrijven wat de evolutietheorie inhoudt.

- kun je toelichten welke rol geslachtelijke voortplanting, mutatie en natuurlijke selectie spelen bij het ontstaan van nieuwe soorten.

- kun je omschrijven wat fossielen hebben bijgedragen aan de evolutietheorie.

- kun je omschrijven wat de overeenkomsten tussen verschillende soorten organismen hebben bijgedragen aan de evolutietheorie.

- kun je toelichten dat overeenkomsten in de bouw van organen, de bouw van cellen en de samenstelling van stoffen in cellen duiden op verwantschap.

BS2 De evolutietheorie

De ontwikkeling van het leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/ of verdwijnen.

Charles Darwin: belangrijkste grondlegger van de evolutietheorie.

BS2 De evolutietheorie

- Verandering in genotypen

- Natuurlijke selectie

- Het ontstaan van nieuwe soorten

Verandering in genotypen

- Geslachtelijke voortplanting (meiose): nieuwe soorten ontstaan

- Mutaties:
* plotselinge verandering van het genotype

* het chromosoom raakt beschadigd 

Daardoor ontstaan voortdurende andere genotypen & fenotypen.

Natuurlijke selectie

- individuen met bepaalde, gunstige erfelijke eigenschappen hebben zich goed aangepast aan hun milieu --> krijgen meer nakomelingen dan individuen zonder deze erfelijke eigenschappen.

Bv. schutkleur --> grotere overlevingskans
- Verandering milieu, andere vachtkleur kan beter zijn

Veel nakomelingen en deze nakomelingen blijven zich voortplanten. 

Ontstaan van nieuwe soorten

Als individuen die oorspronkelijk tot dezelfde populatie behoorden, 

zich niet meer met elkaar voortplanten.

- Isolatie: als een populatie gescheiden raakt van de rest.
- Beide populaties ontwikkelen zich langdurig gescheiden in 

verschillende milieus.
- Na een lange tijd zijn er veel verschillen tussen de populatie: 

2 soorten

BS3 Argumenten voor evolutie

1 Fossielen: versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten

BS3 Argumenten voor evolutie

2 Overeenkomst in bouw

BS3 Argumenten voor evolutie

3 Rudimentaire organen

BS3 Argumenten voor evolutie

4 Overeenkomst in cellen en stoffen

- Elk organisme bestaat uit één of meer cellen. 

- Cellen van verschillende organismen vertonen 

overeenkomsten in:
* processen. Bv. celdeling/ verbranding

* de samenstelling van stoffen. Bv. DNA/ eiwitten

Aan de slag

Begrippen én opdrachten van BS1 t/m 3 maken

BS1 alle opdrachten

BS2 opdracht 11 t/m 17 

BS3 opdracht 20 t/m 27

Vrijdag 15 januari vóór 16.00 uur inleveren via It's Learning

Opdrachten

maken opdr. 29 t/m opdr. 34

Thema 4: Ordening en evolutie

Thema 4: Ordening en evolutie