Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

3.6 en 3.7

Evolutie en verwantschap

3.6 Evolutie

Leerdoelen:

•  Je kunt omschrijven wanneer organismen tot één soort behoren.
  
• Je kunt beschrijven wat de evolutietheorie inhoudt en hoe geslachtelijke voortplanting, mutatie en natuurlijke selectie bijdragen aan het ontstaan van nieuwe rassen en soorten.

Charles Darwin

De evolutietheorie gaat uit van het ontstaan, veranderen en verdwijnen van soorten. 

De bekendste van hen was de Engelse onderzoeker Charles Darwin.

De grondgedachten van Darwin zijn in de huidige evolutietheorie terug te vinden. . Deze theorie gaat uit van:

•  verandering in genotypen
• natuurlijke selectie  
• ontstaan van nieuwe soorten (door isolatie)

In de volgende slide staat een filmpje. Bekijk dit filmpje goed. 

Na het filmpje worden een aantal vragen gesteld (zie hiernaast). 

Noteer deze vragen, zodat je ze tijdens het bekijken van de video kunt invullen. 

- Hoe is de ijsbeer ontstaan?

- Hoe noemen we dit proces?

- Wie was Charles Darwin?

- Hoe komt het dat de vinken er allemaal net anders uitzien? 

Hoe is de ijsbeer ontstaan?
(de witte kleur)

Hoe noemen we dit proces?

Wie was Charles Darwin?

Hoe komt het dat de vinken er allemaal net anders uitzien?

Populatie: een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied, die zich onderling voortplanten. 

Soort: je behoort tot dezelfde soort als je vruchtbare nakomelingen kunt krijgen. 

Ras: onderlinge groep binnen een soort (hondenras)

Bij geslachtelijke voortplanting ontstaan telkens nieuwe genotypen. Hier kunnen ook mutaties in ontstaan. 

Natuurlijke selectie/survival of the fittest: de best aangepaste organismen in een populatie kunnen zich voortplanten (en hun genen doorgeven aan de volgende generatie).

In een populatie blijven individuen met een gunstig genotype gemakkelijker in leven en planten ze zich beter voort dan individuen met een minder gunstig genotype. Deze selectie zorgt ervoor dat soorten blijven veranderen. Een mutatie kan dus de overlevingskans vergroten. 

Voorbeelden van goede aanpassingen aan het milieu. 

Bv. een schutkleur.

Het ontstaan van nieuwe soorten

Huiswerk 

LZ 3.6

MK 3.6 Opdr. 1, 2, 4, 5, 6

3.7 verwantschap

• Herhaling 3.6 
• Uitleg 3.7 verwantschap 
• Huiswerk

Wat is een populatie?

1. Een groep dieren in een gebied
2. Een groep dieren van dezelfde soort in een gebied, die zich onderling voortplanten
3. Alle dieren in een land
4. Alle dieren van dezelfde soort op aarde

Leg in je eigen woorden uit wat er wordt bedoeld met natuurlijke selectie

Fossielen

Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen, of afdrukken van organismen in gesteenten. 

Ontstaan wanneer resten van organismen snel worden bedekt door sedimenten (zand- en kleideeltjes). Bacteriën en schimmels krijgen dan geen kans om de resten helemaal af te breken. De sedimenten kunnen dan ook gaan verstenen. 

Bij verschillende soorten die in hetzelfde milieu leven, kunnen organen met dezelfde functie ontstaan. Sommige aanpassingen zijn zo belangrijk om te overleven, dat ze meerdere malen in de evolutie zijn ontstaan. 

Rudimentaire organen

Resten van een orgaan waar de voorouder van het dier veel aan had. Het huidige dier heeft er niets aan. Het orgaan wordt steeds kleiner om uiteindelijk te verdwijnen (heilig been, blinde darm).

Wat zijn rudimentaire organen

1. Organen die dezelfde bouw hebben maar een andere functie
2. Organen die dezelfde functie hebben, maar apart van elkaar zijn ontstaan
3. Organen die dezelfde functie hebben, maar niet dezelfde bouw
4. Organen die we door aanpassingen aan het milieu niet meer nodig hebben

Argumenten voor de evolutietheorie

Fossielen   Uit fossielen blijkt dat in de geschiedenis van de aarde soorten zijn ontstaan, zijn veranderd en/of weer zijn verdwenen.

Verwantschap Zie je bij soorten die een gemeenschappelijke voorouder hebben. Je ziet het door te kijken naar overeenkomsten in:

de bouw van organen

de processen in cellen

de samenstelling van stoffen in cellen

Huiswerk 

LZ 3.7

MK 3.7 opdr. 1, 2, 3, 5 en 6