Begeleidingsdoelen en -behoeften - Communicatie

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Begeleidingsdoelen en -behoeften

Link met eindopdracht

Cliënt laten oefenen met leersituaties

Cliënt laten experimenteren met ander gedrag

Voorlichten en advies geven

... op het gebied van huishoudelijke vaardigheden

In deze les: concrete info over begeleiden

Taak vs. Relatie

Als begeleider zet je verschillende begeleidingsstijlen in.

Bij de ene begeleidingsstijl is er meer aandacht voor de taak, 

bij de andere wat meer voor de relatie.

De begeleider kan hier zelf flexibel in zijn. 

Welke begeleidingsstijlen ken je nog?

Wat is géén begeleidingsstijl?

1. Autoritair
2. Sensitief
3. Permissief
4. Autoritatief

1. Autoritair: veel aandacht voor taak, weinig voor relatie.

2. Permissief: veel aandacht voor relatie, weinig voor taak.

3. Autoritatief: veel aandacht voor relatie én taak.

4. Laissez-faire: verwaarlozend.

Begeleidingsstijlen

Begeleidingsstijlen - autoritair

Sturen, bepalen, instrueren, leiden, controleren

- Wanneer?

Begeleidingsstijlen - autoritair

Sturen, bepalen, instrueren, leiden, controleren

- Risicosituaties

- Als cliënt de regels overtreedt

- Om structuur aan te brengen

Leg uit waarom je dit doet

Begeleidingsstijlen - Permissief

Terughoudend, handen op de rug, weinig regels, gericht op wensen, laat cliënt vrij

- In vertrouwde omgeving, met  weinig / klein risico

- Als cliënt al wat zelfstandigheid heeft

- Om cliënt te laten ervaren

- Laten leren van fouten

Als begeleider kun je jezelf als instrument inzetten tijdens de begeleiding van je cliënt.

Belangrijke bezigheden van een begeleider 

(passend bij begeleidingsdoelen)

• Structuur bieden

• Overlaten versus overnemen
• Gedragsverandering stimuleren
• Motiveren
• Preventief werken 

Structuur

Behoefte aan orde en structuur is een menselijke behoefte.

Een terugkerend ritme en voorspelbaarheid draagt bij aan zekerheid en duidelijkheid. 

Er kunnen momenten zijn waarop iemand extra behoefte heeft aan structuur.

Maak met degene die naast je zit een lijstje met momenten waar extra structuur gewenst is bij jezelf of bij je cliënt.

Bij behoefte aan veiligheid, voorspelbaarheid, duidelijkheid

Bij onverwachte situaties zonder risico

Bij complexe situaties 

en veel verschillende informatie

Bij voorspelbare situaties (bij A doen we dit, bij B dat)

Wat gebeurt er als structuur wegvalt?

Positief?

Verrassing

Creativiteit

Manieren om
dagstructuur te geven

Belangrijke vormen van structuur

• Een haalbaar activiteitenschema
• Een goed dag- en nachtritme 
• Gezond eet en drinkpatroon
• Gestructureerd medicijngebruik
• Voldoende beweging
• Regelmatig sociaal contact

Belangrijke vormen van structuur

- Jouw manier van reageren

- Met jouw kwaliteiten

- Je bekende / voorspelbare manieren van handelen

- Door te zijn wie jij bent als begeleider bied je structuur

Het is beter iemand te leren vissen, dan om vis voor diegene te vangen.

?

Wat roept dit gezegde bij je op?

Een goede reden om iets van je cliënt over te nemen/uit handen te nemen:

Goede balans tussen overlaten en overnemen is belangrijk!

Veiligheid versus onveiligheid

Eigen regie versus afhankelijkheid

Begeleider of redder?

Behulpzaam zijn, een mooie eigenschap of een valkuil?

Benaderingswijzen

Tijdens deze module ga je een cliënt ondersteunen ten aanzien van het leefgebied wonen of financiën.

Afhankelijk van de kenmerken van de cliënt / doelgroep kies je voor een manier van benaderen:

Benaderingswijzen

Afhankelijk van de kenmerken van de cliënt / doelgroep kies je voor een manier van benaderen:

1. - Bemoeien
2. - Gedragsverandering
3. - Preventie
4. - Instructie

Welke van deze 4 pas jij nu al toe? Welke kan je in je werk gaan toepassen?

1. Bemoeizorg

• Voor mensen die niet openstaan voor ondersteuning.
• Voor mensen die de weg naar de hulpverlening niet kunnen vinden.
• Voor mensen die niet zelf tot actie kunnen komen. 
• Bemoeizorg is outreachend
• Nodig voor een aantal specifieke doelgroepen
  

1. Bemoeizorg

• Dak- en thuislozen
• Dementerende ouderen die nog thuis wonen
• Mensen die overlast veroorzaken voor hun omgeving
•  Gezinnen waarin verslaving of psychiatrische problemen voorkomen
• Mantelzorgers die zorg niet willen overdragen
• Zorg mijden door culturele of religieuze achtergrond

2. Gedragsverandering stimuleren

• Motiverende gespreksvoering  

• Gedragsveranderingsmodel van Balm

Ontlokken van verandertaal (zie lessen zelfzorg)

Deelt gedragsverandering op in 4 fasen

3. Preventie

Waarom is preventief werken belangrijk?

Vormen van preventie

1. Primaire preventie: er is nog geen probleem
2. Secundaire preventie: je signaleert een probleem en probeert te voorkomen dat het erger wordt
3. Tertiaire preventie: het zoveel mogelijk ondervangen van de gevolgen van bestaande problemen (ernstig) 

Instructie in 5 stappen

1. Je bepaalt wat je gaat instrueren
2. Je bereidt de cliënt (of naastbetrokkene/collega) voor
3. Je demonstreert de handeling
4. Je laat de cliënt de handeling onder begeleiding uitvoeren
5. Je laat de cliënt de handeling zelf uitvoeren 

4.Instructie geven

• Foutloos leren: voorkomen dat de cliënt een fout maakt zodat de handeling niet verkeerd kan worden opgeslagen.
  
• Forward and backward chaining: de aan te leren vaardigheid in kleine stukjes delen; je gaat steeds een stapje verder als de cliënt het vorige stukje beheerst.

Benaderingswijzen

Afhankelijk van de kenmerken van de cliënt / doelgroep kies je voor een manier van benaderen:

1. - Bemoeien
2. - Gedragsverandering
3. - Preventie
4. - Instructie

Welke van deze 4 pas jij nu al toe? Welke kan je in je werk gaan toepassen?

Mevrouw De Jong

Mevrouw De Jong (81) woont zelfstandig in een serviceflat en krijgt, op aandringen van haar zoon en dochter, een seniorenalarmknop. Ze weet niet hoe het werkt en wat er gebeurt als ze erop drukt. Mevrouw De Jong heeft last van wat ouderdomsvergeetachtigheid en een aantal lichamelijke problemen.

Beschrijf hoe je de vijf instructiestappen doorloopt met mevrouw De Jong en houd daarbij rekening met de randvoorwaarden voor een optimale instructie. Zoek eventueel op internet hoe een seniorenalarmknop werkt.

Wissel jouw instructie uit met die van je buurman/vrouw. Zijn er verschillen of overeenkomsten?

Meer lezen?

• Begeleidingsstijlen: Boek 'Methodisch begeleiden' thema 10
• Begeleidingsdoelen: Boek 'Methodisch begeleiden' thema 9
• Instructie geven: Boek 'Communicatie en gedrag' thema 10