4. arbeiders strijden voor hun rechten

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

4. arbeiders strijden voor hun rechten.

herhaling paragraaf 3: 

(gisteren huiswerk gecontroleerd, aantal slecht gedaan)

begin paragraaf 4

hoe bestuurde Willem I

wat willen liberalen?

hoe kijken liberalen tegen de economie aan?

1848: revolutie jaar

- overal in Europa opstanden.

- burgers willen inspraak

Willen II (koning sinds 1940) wil eigenlijk dat hij de enige met macht is, maar door de revoluties geeft hij toe

1848: grondwetwijziging

- koning verliest zijn macht.

- ministers zijn dagelijks bestuur.

- parlement bepaald of wetten doorgevoerd worden en controleren de ministers. 

parlement gekozen door mannen die belasting betaalden (censuskiesrecht)

leerdoelen paragraaf 4

- hoe en wanneer werd Nederland een industriële samenleving?

- wat houd het socialisme in en waarom er twee groepen socialisten waren?

- je kunt aan de hand van een voorbeeld uitleggen  was een sociale wet is

industrialisatie in Nederland

Nederland stuk later dan GB: pas vanaf 1850

waarom? NL handelsland en angst om te investeren.

begon ook in Nederland met textiel,

Rotterdam werd grote haven, we hadden grondstoffen nodig. 

werd steeds meer geïnvesteerd in infrastructuur.

wel ook slechte leef en werkomstandigheden.

geen vangnet, wel liefdadigheid

aan het werk

memo online maak vraag 1 tot en met 6

les 2: 

herhaling:

uitleg socialisme

waarom vroeg Willem II, thorbecke een nieuwe grondwet te schrijven?

waar denk je aan bij liberalisme?

wat weet je al van socialisme

socialisme

leerdoel 2: wat houd het socialisme in en welke 2 groepen socialisten waren er?

leerdoel 3: je kunt uitleggen welke sociale wetten er zijn (met voorbeelden)

hoe was de situatie?

- na 1848: censuskiesrecht: alleen mannen die belasting betaalde(rijken) mogen stemmen.

zij stemmen op de liberalen.

- geen bemoeienis met de economie, dus situatie van de arbeiders was slecht

rond ongeveer 1850 ontstaat socialisme

- bedacht door Marx:

- door kapitalisme, zou er uiteindelijk maar een kleine groep rijken overblijven (ze zouden elkaar kapot concurreren, denk aan monopoly spel).

- de grote groep arbeiders, zou een revolutie beginnen.

- geen privébezit meer, alles in handen van de staat.

- einde klassenmaatschappij (iedereen is gelijk!)

sociaal democraten.

- geloofden niet in revolutie.

wilden situatie arbeiders verbeteren d.m.v. wetten en vakbonden.

sociale kwestie: = slechte omstandigheden van de arbeidersklasse, werd te groot

- zowel liberalen en socialisten zijn bezorgd: er komen sociale wetten::

1874

kinderwetje van van houten (liberaal)

- onder 12 jaar mag je niet meer in  fabrieken werken.

rond 1900

woningwetten en leerlicht

situatie arbeiders verbeterd ook langzaam door riolering en betere medicijnen

1893: SDAP opgericht

politieke partij, komen op voor de arbeiders.

doel: algemeen mannenkiesrecht!

want als armen mogen stemmen, dan volgen de juiste wetten.

gelukt in 1917 (vrouwen in 1919)

deze poster is gemaakt in opdracht van de sdap. wat wilde de maker van de bron zeggen, en hoe zie je dat terug in de bron?

aan het werk

memo online maak paragraaf 4