grieken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Thema 2:  Grieken en Romeinen

 De Griekse wereld

In deze les leer je:

• waardoor in Griekenland zelfstandige stadstaten ontstonden
• welke contacten de Grieken hadden met elkaar en met andere volken
• kenmerken van de samenleving van Athene
• Cultuur en goden van de Grieken.

Stadstaten:

Het landschap van Griekenland bestaat uit een deel vaste land en honderden eilanden. Ook zijn er vlaktes, steile bergen en heuvels. Door dit versnipperde landschap was contact tussen steden moeilijk.

Stadstaten:

Steden blijven door het moeilijke contact zelfstandig, ze zorgen voor zichzelf. Met een eigen regering en een eigen leger.

Stadstaat:

Een zelfstandige stad met het landbouwgebied eromheen.

Middelen van bestaan van de oude Grieken:

• Handel, elke stad heeft een marktplein (de agora)
• nijverheid, (ambachten)
• visserij
• landbouw.

Samenleving van de oude Grieken:

De Griekse stadstaten hadden een landbouwstedelijke samenleving. De meeste mensen leefden van de landbouw, maar er waren ook steden met handel en ambachten.

Kolonies:

Kolonies: gebieden van een Griekse stadstaat buiten Griekenland

Waarom? Oorzaken:

• Maar weinig van de grond is geschikt voor landbouw in Griekenland. 
• De bevolking groeide, boeren konden daardoor niet meer genoeg voedsel voor iedereen produceren.

Gevolgen van kolonisatie:

• Grieken vertrekken per schip uit hun stadstaten om zich op andere plaatsen te vestigen.
• Er ontstaan Griekse kolonies langs de kusten van de Middellandse en Zwarte Zee.
• Contacten met andere volkeren. (bijv. de Romeinen)

Grieken en andere volken:

Door de kolonies gaat het erg goed met de Griekse economie, de handel en de productie groeien. Door deze handel komen de Grieken in contact met andere culturen en volken.

Grieken en andere volken:

Leren van andere volken:

• Letterschrift --> ontstaan van het Griekse Alfabet
• Geld i.p.v. ruilhandel.

Bestuurders en onderdanen

De Griekse stadstaten waren onafhankelijk, de Grieken bestuurden en beslisten over zichzelf

De meeste stadstaten waren tot de 8e eeuw v.chr (-800/-700) een monarchie: een staat met een vorst (koning) met erfopvolging. De koningen regeerden alleen. 

Bestuurders en onderdanen

Groot grondbezitters (rijke onderdanen) met aanzien namen de macht over in de 8e eeuw v.chr. 

Dit waren edelen die het niet eens waren met de monarchie. Aristocratie: een regering met een groep aanzienlijke mensen

Goede en slechte tirannen

Soms slaagde één van de edelen erin doormiddel van geweld alle macht naar zich toe te trekken. 

Zo iemand, die op een onwettige manier de alleenheerschappij krijgt heette een tiran.

Democratie

Een nieuwe manier van besturen werd bedacht. Dingen die te maken hebben met bestuur noemen we Politiek. 

Democratie: het systeem waarbij het volk (deel) beslist

Democratie

De macht kwam te liggen bij vrije volwassen mannen, inwoners van een stadstaat. 

Burgers: inwoners met bepaalde rechten zoals het bezitten van land, recht van spreken en stemmen bij een volksvergadering. 

Waarom lijkt de Griekse democratie niet op onze huidige democratie?

Goden en Mensen

De Grieken hadden Polytheïstische godsdienst: geloven in meerdere goden. 

Voor elk (natuurs)verschijnsel was een god

Poseidon --> God van de zee

Aphrodite --> Godin van de liefde 

Zeus de Oppergod

Diana de Godin van de jacht en natuur

Poseidon God van de zee

Dionysus God van de wijn

Goden en mensen:

Om de goden tevreden te houden bouwden de Grieken tempels en organiseerden ze sportwedstrijden. Ook vroegen de Grieken vaak advies aan de goden in een Orakel

Tempels en orakels

Orakel: plaats waar je de goden om advies kunt vragen.

Tempel: gebouw waar je de goden kunt vereren. (bijv. door te offeren op het altaar)

Culturele Eenheid

De Grieken vonden zichzelf heel wat. Andere culturen die geen Grieks sprak werden barbaren genoemd. 

Ook al waren de Griekse stadstaten onafhankelijk en verschillend, de Grieken voelden zich toch één volk. 

Ze spraken dezelfde taal, aanbeden dezelfde goden en hadden hetzelfde schrift. 

Onderzoekers en Denkers

Door logisch nadenken en onderzoek te doen proberen de Grieken natuursverschijnselen te verklaren. 

De Grieken noemen deze wetenschappers Filosofen . 

Filosofie: alle wetenschappen in de tijd van de Grieken

Liefde voor de wetenschap:

• Grieken willen de wereld om zich heen verklaren.
• In mythen vinden ze niet alle antwoorden.
• heel precies dingen bestuderen en goed nadenken.
• wetenschap

Liefde voor de wijsheid:

• Nadenken over grote levensvragen.
• Filosofie : vriend (filos) van de wijsheid (sofia)
• Sokrates, Plato, Arestoteles.

Filosofie: alle wetenschappen in de tijd van de Grieken