Lessen hoofdstuk 5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

pak je info boek en schrift op tafel

 ipad in tas

Goedemorgen

Op tafel: informatieboek, schrift en pen

In tas: ipad en oortjes en eten enz. enz.

Hoofdstuk 5

Tijd van burgers en stoommachines

1800-1900

Moderne tijd

Plan vandaag

• Uitleg tijdlijn tot kerstvakantie
• Introductie nieuw tijdvak / hoofdstuk
  
• Einde les: Inplannen toets H5 en 6
  

Leerdoel:

- Je kunt uitleggen wat er in de 19e eeuw veranderden in het leven van mensen en waardoor

Tijdlijn tot kerstvakantie

Hoofdstuk 5.1, 5.3, 5.4 en Hoofdstuk 6.1 en 6.3

Tijd tot de kerstvakantie: 4 weken

Dus: meer zelfstandig werken

Keuze: of toets voor de kerstvakantie of toets na de kerstvakantie

(stemmen einde les)

Wat heb je gemist in hoofdstuk 4?

• De pruikentijd en de Verlichting (manier van denken)
  
• Democratische revoluties in Amerika, Frankrijk en Nederland.
• Conclusie: mensen gaan zelfstandig nadenken
  en hun eigen land besturen en 'soms helpt
  geweld wel om je punt te maken' - Robespierre
  

Hoofdstuk 5 - basisinformatie

Tijdvak 8: tijd van burgers en stoommachines (BS)

jaartallen: 1800-1900

Periode: moderne tijd (1800-heden)

Onderwerpen: de industriële revolutie, de sociale kwestie, opkomst van politieke partijen, Napoleon en westerse wereldrijken

5.1

5.1

5.3

5.4

6.1 6.3

§5.1 Industrie en samenleving

De industriële revolutie en de 
start van de moderne tijd

- de productie in fabrieken van
bijv. staal en blikvoedsel

- grote veranderingen voor
mensen arm en rijk

Leerdoelen §5.1

Je moet kunnen uitleggen:

1. Wat er in de 19e eeuw veranderde in het leven van mensen
2. Hoe en waardoor de productie toenam
3. Wat er vanaf 1870 veranderde in de industrie
4. Wat er veranderde in de samenleving

Taak §5.1

Je gaat de leerdoelen van §5.1 beantwoorden

• Schrijf het eerste leerdoel over
  
• Lees het eerste stukje tekst 'Grote veranderingen'
  
• Geef antwoord op de vragen uit de taak.
  
• Vul je antwoord op de vraag aan om het leerdoel te beantwoorden.
  

Toets H5.1, 5.3, 5.4, 6.1 en 6.3
voor of na de kerstvakantie?

voor

na

§5.3 De sociale kwestie

• wonen: verstedelijking
• werken: groei van industrie
• leven: leefomstandigheden veranderen en verslechteren soms
• Mensen worden zich bewust van de slechte werk- en leef- omstandigheden van arbeiders

§5.3 De sociale kwestie

Discussie over de slechte werk- en leefomstandigheden van arbeiders:

lange werkdagen, kinderarbeid, slechte woningen, hygiëne.

Wat wordt er aan gedaan?

• sociale wetgeving
  
• vakbonden
  
• kerkelijke armenzorg

Loon van een metaalarbeider uit Krommenie in 1884

Man, vrouw en vijf kinderen onder de 11 jaar. Loon is 8 gulden per week.

• Huishuur 1.00
  
• Begrafenisfonds (7 personen) 0.30
  
• Belasting (per jaar 5.00) 0.10
  
• Personele belasting 0.05
  
• Ziekenfonds 0.24
  
• Ondersteuningsfonds 0.10
  
• Turf en hout 1.00
  
• Klompen voor 4 personen 0.17
  
• Was 0.20
• Koffie 0.20

• Melk 0.28
  
• Petroleum 0.11
  
• Tabak 0.20
  
• Scheer- en kerkcenten 0.10
  
• Roggebrood (0.14 per dag) 0.98
  
• Wittebrood (0.18 per dag) 1.26
  
• Boter 0.40
  
• Middagmaal (rijst, erwten, aardappelen.) 1.31

Hoeveel loon heeft het gezin over aan het eind van de week?

Leerdoelen §5.3

• Hoe de leef- en werkomstandigheden van arbeiders meer aandacht kregen
  
• Wat er veranderde door sociale wetten
  
• Hoe arbeiders hun leef- en werkomstandigheden verbeterden
  
• Hoe de gezondheid van mensen werd verbeterd

Taak §5.3

Je gaat de leerdoelen van §5.3 beantwoorden

• Schrijf het eerste leerdoel over
  
• Lees het eerste stukje tekst 
  
• Geef antwoord op de vragen uit de taak.
  
• Vul je antwoord op de vraag aan om het leerdoel te beantwoorden.
  

§5.4 Politiek en samenleving

Vrouwen komen vanaf 1870 op voor

hun rechten

• In Engeland, de V.S. en Nederland
• Stemrecht en kiesrecht

opkomst feminisme

§5.4 Politiek en samenleving

Grondwet van 1848: vrijheid van onderwijs als burgerrecht vastgelegd

Dus: er mogen ook christelijke scholen (bijzonder onderwijs) openen.

---> Schoolstrijd.

Leerdoelen §5.4

• hoe en waardoor de positie van vrouwen veranderden
• welke denkrichtingen zich keerden tegen de invloed van de verlichting
• hoe confessionelen opkwamen voor hun belangen

Taak §5.4

Je gaat de leerdoelen van §5.4 beantwoorden

• Schrijf het eerste leerdoel over
  
• Lees het eerste stukje tekst 
  
• Geef antwoord op de vragen uit de taak.
  
• Vul je antwoord op de vraag aan om het leerdoel te beantwoorden.
  

§ 5.3 + § 5.4

Kiesrecht en de schoolstrijd 

De schoolstrijd

Grondwet van 1848: vrijheid van onderwijs als burgerrecht vastgelegd

Wel bijzondere school stichten, maar geen overheidssteun. 

• Confessionelen vs. liberalen
• Schoolstrijd
• Samenwerking katholieken en protestanten

Kiesstelsel

Oprichting eerste landelijke politieke partij door Abraham Kuyper: Antirevolutionaire Partij (AP)

• Districtenstelsel

In 1917 werd de volledige financiële gelijkstelling openbaar en bijzondere scholen

• maar ook algemeen mannenkiesrecht, waarom?