Paragraaf 5.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

5.2 Het Congres van Wenen

Napoleon

Napoleon bracht oorlog in Europa door zijn veroveringen en zorgde voor jarenlange chaos en onrust

Het Congres van Wenen

Om rust terug te laten keren in Europa komen Europese leiders bij elkaar. Ze nemen 3 belangrijke beslissingen. 

De drie beslissingen

1. Landen moeten sterker worden om opstanden te voorkomen (bijv. Koninkrijk der Nederlanden).

2. Vorsten moeten aan de macht zijn. 

3. Vorsten helpen elkaar om revoluties te voorkomen.

Nationalisme

• Koning Willem 1 wil een land met 1 taal en cultuur
• De Belgen vinden dat zij een andere, eigen cultuur hebben
• Nationalisme: trots zijn op je eigen cultuur, land en geschiedenis. Dit is de reden voor de Belgische Opstand en onafhankelijkheid

Samengevat

• Congres van Wenen
• Vorsten weer aan de macht
• Opkomst nationalisme
• Onafhankelijkheid België

5.3 Modern Imperialisme

Leerdoel van deze les

Aan het einde van de les kan je uitleggen hoe Europese landen de rest van de wereld koloniseerden en waarom zij dit konden doen.

Terugblik

Congres van Wenen 

=

Europese leiders willen weer rust in Europa, o.a. door grote en sterke landen te stichten

Verdeling van de wereld

• Door middel van kolonies creëren Europese landen vanaf 1870 een imperium (wereldrijk).
• Redenen voor het creëren van een imperium:

geld, geloof, verspreiden 'blanke cultuur'

Modern Imperialisme

• Imperialisme = het creëren van een imperium (wereldrijk)
• Europese landen hebben veel geld door de industrie
• Europese landen willen hun kracht laten zien door andere werelddelen te bezetten
• Afzetgebieden: Meer kolonies = meer inwoners = meer mensen om spullen aan te kopen = meer geld verdienen

Afrika

• Afrika is populair vanwege de vele grondstoffen (bijvoorbeeld diamanten en goud)
• Slavenhandel nam in de loop van de 19e eeuw af en werd uiteindelijk verboden 

5.4 De wedloop om Afrika

Afrika

• Afrika is populair vanwege de vele grondstoffen (bijvoorbeeld diamanten en goud)
• Slavenhandel nam in de loop van de 19e eeuw af en werd uiteindelijk verboden 

Verdeling

• De Conferentie van Berlijn (1884/1885)
• Voornamelijk Frankrijk en Groot-Britannië
• De drie G's: God, Goud, Glorie
• Verovering: wedloop om Afrika

• Grenzen werden getrokken zonder rekening te houden met lokale stammen
• De lokale cultuur werd niet gerespecteerd
• Waardevolle grondstoffen werden weggehaald en doorverkocht

• Grenzen werden getrokken zonder rekening te houden met lokale stammen
• De lokale cultuur werd niet gerespecteerd
• Waardevolle grondstoffen werden weggehaald en doorverkocht

De koloniale relatie tussen Indonesië en Nederland

5.5 Nederlands Indië in de 19e eeuw

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen op welke manier Nederland, na de VOC-tijd,  Indië weer winstgevend maakte.

Het 'arme' Nederland

• Franse bezetting (1795-1813)

• Java in Engelse handen

• Nederlandse vloot ouderwets en kan concurrentie met andere landen niet meer aan.

• Java-oorlogen (1825-1830) kosten veel geld

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden (wens van koning Willem I)

• Uitvoering onder leiding van Johannes van den Bosch
  

Hoe werkt het cultuurstelsel? (1)

• Javaanse boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, thee en indigo (cultures)
  

• Javaanse boeren krijgen hiervoor plantloon

Hoe werkt het cultuurstelsel? (2)

• Javaanse boeren moeten 66 dagen werken voor de Nederlanders (herendiensten), bijvoorbeeld wegen, kanalen en spoorwegen aanleggen

• De Javaanse vorsten (Regenten) krijgen cultuurprocenten. Hoe meer hun boeren leveren, hoe meer cultuurprocenten.

Bestuur tijdens het cultuurstelsel

• Nederland laat het bestaande, inlandse (Javaanse) bestuur intact

• Nederland plaats boven en naast dit inlandse bestuur, een eigen, binnenlands, bestuur met Nederlandse ambtenaren van de NHM (Nederlandsche Handelsmaatschappij)

Gouverneur-Generaal

Gouverneur

Resident

Binnenlands bestuur

Assistent-resident

Regent

Inlands bestuur

Districtshoofd

Onderdistrictshoofd

Dorpshoofd

Verdeelt het werk en betaalt het plantloon uit

Hoogste ambtenaar in Nederlands-Indië

Hoofd van een provincie

Controleur

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Javaanse vorsten

Gevolgen voor Nederland

• Indië is binnen paar jaar weer winstgeven voor Nederland: het batig slot
  

• Infrastructuur (wegen, kanalen en spoorwegen) in Nederland  zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten

Positieve gevolgen voor Java

• Verbetering van de infrastructuur op het eiland

• Ontstaan van een geldeconomie

Negatieve gevolgen voor Java

• Uitbuiting door eigen Javaanse vorsten (regenten)

• Vaak meer dan 66 dagen herendiensten

• Plantloon is laag

Negatieve gevolgen voor Java

• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt
  

• Hongersnoden

5.6 Spanningen in Europa

Het ontstaan en de opkomst van Duitsland

Van Duitse Bond naar Keizerrijk

1815-1866

• Na het Congres van Wenen (1815) waren er 39 Duitse staten, die zich hadden verenigd in de Duitse Bond
• Deze staten behielden zelfstandigheid, maar zaten wel in een Zollverein
• Otto van Bismarck (vanaf 1862 premier van Pruisen) wil de invloed van Oostenrijk op de Duitse Bond verkleinen en de macht van Pruisen vergroten

Van Duitse Bond naar Keizerrijk

1866-1871

• In 1866 verlaat Pruisen (met een aantal andere staten) de Duitse Bond uit onvrede om verder te gaan in de Noord-Duitse Bond (realisatie: 1867)
• De Oostenrijks-Pruisische Oorlog (1866) wordt gewonnen door de Noord-Duitse Bond.
• Pruisen verovert of annexeert daarna bijna alle andere Duitse staten

De Pruisische koning Wilhelm 1 en Otto van Bismarck kijken naar het slagveld tijdens de Oostenrijks-Pruisische Oorlog (1866)

De Noord-Duitse Bond

De Duitse Bond

De Noord-Duitse bond

Het Duitse Keizerrijk

De Frans-Duitse Oorlog (1)

1870-1871

• Directe oorzaak was een conflict om de troonsopvolging in Spanje: een Pruisische prins zou daar koning kunnen worden
• Frankrijk zou dan ingesloten zijn tussen twee grote 'Pruisische' landen.
• Bismarck stuurt bewust aan op een oorlog (manipulatie van Emser Depesche)
• Frankrijk reageert hierop door de Noord-Duitse Bond de oorlog te verklaren

De Frans-Duitse Oorlog (2)

1870-1871

• Tijdens de slag bij Sedan (september 1870) werd het Franse leger verslagen en koning Napoleon III gevangen genomen. 
• In Parijs werd de Republiek uitgeroepen en de stad werd maanden omsingeld
• In mei 1871 werd uiteindelijk de Vrede van Frankfurt getekend. 
• Frankrijk verloor Elzas-Lotharingen en moest een schadevergoeding betalen.

De Duitse eenwording

1871

• De oorlog én overwinning op de Fransen had sterke nationalistische gevoelens bij de Duitsers opgeroepen.
• Bismarck maakt gebruik van het momentum en krijgt Wilhelm I zover om de eerste Duitse keizer te worden
• Het Keizerrijk was een conservatieve monarchie en sterk militaristisch

De proclamatie van Wilhelm I tot Duits keizer op 18 januari 1871: in de Spiegelzaal van het paleis van Versailles werd het Duitse Keizerrijk uitgeroepen.

Door de plechtigheid in het buitenland te houden werd niet één van de Duitse staten bevoordeeld en werd Wilhelm I keizer van alle Duitsers. Daarnaast was het een vernedering voor de Fransen, die even daarvoor de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871) hadden verloren.