15 september 1.3 De kerk valt uiteen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Wat doen we vandaag?

• Leerdoelen 
  
• Vragen huiswerk 1.3?
• Vaardigheden
• Paragraaf 1.3 (verv.)
• Opdrachten

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen welke kritiek er was op de katholieke kerk, hoe de splitsing van de kerk ontstond, welke verschillen tussen kerken ontstond en  hoe er in West-Europa een strijd ontstond tussen protestanten en katholieken.   

Vragen huiswerk?

Jaartallen en vaardigheden

Kijk op de ELO!

1.3 De kerk valt uiteen 

Planning 

- Introductie/ absentie

- Leerdoelen

- Uitleg stof

- Opdracht

- Bespreken

- Afsluiting

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- welke kritiek er was op de katholieke kerk

- hoe de splitsing van de kerk ontstond 

- welke verschillen tussen kerken ontstond 

- Hoe er in West-Europa een strijd ontstond tussen protestanten en katholieken

Kritiek op de kerk 

- Het boek: Lof der zotheid geschreven door Erasmus werd de katholieke kerk bespot.

 

- Kritiek door boekdrukkunst nu pas verspreid 

- De katholieke kerk zou teveel afwijken van het christendom 

Splitsing van de kerk 

- De Duitse Maarten Luther wilde verandering. Anders breken!

- In 1517 protesteerde hij in een brief aan een bisschop tegen de handel in aflaten

- God werd hiermee bespot vond Luther, want alleen God kon zonden vergeven

- Door de boekdrukkunst werd de brief van Luther massaal verspreid

- De paus was woedend en zette Luther "in de ban" en vroeg keizer Karel V om Luther te doden

- De keizer gaf Luther nog een kans

Rijksdag in Worms 1521

- Luther moest verschijnen op een vergadering van Duitse vorsten in de stad Worms

- Hij moest zijn woorden terugnemen

- Dit deed hij niet en werd vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem als ketter doden.

- Luther kreeg bescherming van Frederik van Saksen

- Daar vertaalde hij het NT in het Duits, iedereen kon het nu lezen!

Hervorming/Reformatie 

- Luther riep Duitse vorsten op om de kerk te hervormen en met de paus te breken 

- Sommige deden dit en vormde nieuwe, Protestantse kerken

- Luthers protestbrief werd het begin van de breuk in het Europese christendom 

- Binnen christendom nu twee groepen: 1. Katholieken o.l.v. de paus 2. Protestanten

Katholieken en protestanten

Johannes Calvijn: Fransman die in NL veel aanhang kreeg onder protestanten

Calvinisme 

Luther 

- Je  mag niet in opstand komen tegen overheid 

- Door goed te leven kom je in de hemel

Calvijn

- Als de overheid of heerser niet juiste geloof aanhangt mag je in opstand komen

- Predestinatie

Kenmerken protestanten

- Geen paus en bisschoppen, alleen predikant of dominee

- Predikant op dominee waren alleen om de bijbel uit te leggen

- Geen verering relikwieën 

- Iedereen kon met god praten, geen geestelijke voor nodig

- Sobere kerken, geen "tierelantijnen"

Kenmerken katholieken

- Hiërarchische opbouw

- Paus, aartsbisschop, bisschop, priester

- Verering relikwieën 

- Alleen heiligen konden met god praten

- Grote versierde kerken met "tierelantijnen"

(- Aflaten handel)

Video Luther in Rome

Opdracht: schrijf alles op wat je ziet in de video waar de protestanten kritiek op hebben

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

Bespreek in 2 minuten met de persoon naast je wat jullie hebben gezien qua kritiek op de katholieke kerk 

Bespreken

Strijd tussen godsdiensten

- De overgang naar het protestantisme had voordelen voor vorsten

- Ze konden rijkdommen van de katholieke kerk in beslag nemen en hoefden geen rekening te houden met de paus

- Koningen van Engeland, Denemarken en Zweden braken met de katholieke kerk en legden het protestantse geloof op aan hun onderdanen 

Aan het werk. 

• Leer par. 1.1, 1.2 en 1.3.
  
• Maak de vragen op blz. 15, 6 t/m 9 & blz. 33, 3& 4.

Dit is ook huiswerk.

Karel V

Karel V van Habsburg (1500-1558) is een van de grootste en machtigste mannen in Europa in deze tijd

Heerser over Nederland, België, Duitsland, Spanje en grote delen van Frankrijk

- Karel V voerde in Duitse rijk jarenlang oorlog met protestante vorsten --> hij was streng katholiek

- Hij probeerde het hele rijk weer katholiek te maken

- In 1555 gaf hij het op 

- Iedere Duitse vorst mocht zelf godsdienst in diens gebied bepalen

- Een paar jaar later in Frankrijk gruwelijke godsdienst oorlog tussen katholieken en calvinisten

- Duurde tot 1598

- Toen werd met het Edict van Nantes bepaald dat FR katholiek was maar calvinisten ook rechten kregen

De Nederlanden

- Karel V ook heerser over de Nederlandse gewesten

- Inquisitie: katholieke rechtbank die ketters moeten opsporen en bestraffen

- Karel V liet de inquisitie de protestanten als ketters vervolgen 

- Vele honderden stierven levend op de brandstapel

- Ook protestante boeken werden verbrand

- Toch slaagde Karel V er niet in om NL katholiek te maken

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- welke kritiek er was op de katholieke kerk

- hoe de splitsing van de kerk ontstond 

- welke verschillen tussen kerken ontstond 

Afsluiting

Volgende les: Kunst en wetenschap 

Week 40: op woensdag inleveren PO Renaissance 27 september

Kom je taken aftekenen in een daltonuur