5.4 de Opstand KOS

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

• Je kent de economische, politieke en religieuze oorzaken van de Nederlandse Opstand.
  
• Je kunt beschrijven hoe uit de Opstand de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden ontstond.
• Je kunt de gevolgen van de Opstand voor de bestuurlijke en religieuze verhoudingen in de Republiek beschrijven.

Kenmerkende Aspecten

• De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke Kerk in West- Europa tot gevolg had.
  
  
• Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Hoe probeerde Karel V te centraliseren?

Uniformering

Geheime Raad

Raad van Financien

Raad van State

geschoolde juristen

Staten -Generaal

Bloedplakkaten

Hoe probeerde Karel V te centraliseren?

Een modern landsbestuur

• De Nederlanden waren geen eenheid, overal golden weer andere regels.
• Voor Karel V was dit erg onhandig en hij wilde de Nederlanden centraal gaan besturen vanuit Brussel.
• Daarom was uniformering van wetten erg belangrijk. Karel stelde voor dit doel drie bestuursraden in:
• De Geheime Raad, hierin gaven juristen advies over nieuwe wetten.
• Raad van Financiën edelen en juristen stelden belastingmaatregelen voor.
• Raad van State politieke adviesraad, bestaande uit edelen en juristen.

Een modern landsbestuur 

• Karel V besloot om een gestorven edelman, in één van de drie bestuursraden, te vervangen door een geschoold jurist. Hierdoor begon de invloed van de adel op het bestuur langzaam af te nemen.
  
  
• Naast deze drie bestuursraden was er ook nog de Staten-Generaal waarin de landsheer (Karel V) de afgevaardigden van de 17 gewesten bijeen riep om te overleggen over belastingbetalingen aan de staat.

1566

Wat zag je op de afbeelding op de vorige dia?

1. de bouwmarkt vlak voor het begin van de lockdown
2. de uitvinding van de eerste ladder
3. de beeldenstorm
4. de bestorming van de Bastille

Een modern landsbestuur

• Karel V was streng katholiek en eiste dit ook van zijn onderdanen.
• In 1550 vaardigde Karel V de Bloedplakkaten uit, hierin werd de doodstraf aangekondigd voor protestanten en voor het kennis nemen van de protestantse leer.
• De felle vervolgingen van deze protestanten (ketters) leidde ook bij katholieken tot grote onvrede.
• In 1555 volgde Filips II zijn vader op als landsheer der Nederlanden. Vier jaar later verliet hij de Nederlanden om verder te gaan besturen vanuit Madrid.

Wat zijn bloedplakkaten?

Van vrienden naar vijanden

Willem was net als Karel en Filips een katholiek

Waar Filips streng katholiek was en ketters vervolgde was Willem tolerant tegenover andere geloven. 

Na zijn benoeming tot stadhouder werd Willem steeds opstandiger en zette zich af tegen Filips. Hij vond de aanpak van Filips te streng.

Willem van Oranje

Prinsdom van Orange

Video

Clipphanger:

Wie was Willem van Oranje?

Controle over de Nederlanden

• Filips II stuurde Margaretha van Parma om als landvoogdes de Nederlanden te besturen.
• In elk gewest had Filips II een stadhouder, die als plaatsvervanger van Filips II (of Margaretha) diende.
• De stadhouder kon de Gewestelijke Staten bijeen roepen.
• De stadhouder had ook een klein leger om de orde te handhaven.
• De onvrede in de Nederlanden bleef onverminderd groot.

Wie waren de Watergeuzen?

Wie verloor op 1 april bij Den Briel?

1. Margaretha van Parma
2. Hertog Alva
3. landvoogd Parma
4. Graaf K. I. J. Bil

Wat werd er afgesproken bij de Vrede van Munster?

Ik heb genoeg uitleg gehad over hoofdstuk 5

ja

nee

Ik maak van elke paragraaf een samenvatting

Ja

Nee

De volgende les:

Oefentoets hoofdstuk 5