functiewoorden H5/6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

klas H3: Begrijpend lezen - NN6 

Hoofdstuk 5 van de methode

Functiewoorden  (1)

Leerdoelen:

Je kunt na deze lessen:

• de betekenis van veel voorkomende functiewoorden.
• functies van delen van de tekst benoemen.

Signaalwoorden en functiewoorden

Signaalwoorden in een tekst zorgen voor structuur, samenhang en verbinding tussen alinea's.

Een functiewoord geeft de functie van een tekstdeel aan.

Functiewoorden

Functiewoorden

Elke functie heeft een bepaalde taak. Een functiewoord geeft de aanleiding voor een zin of alinea.

Functiewoorden

• Vaak voorkomende functiewoorden:
• aanbeveling
• probleemstelling
• tegenwerping
• uitwerking
• verklaring
• weerlegging

In welke zin staat een nuancering?

1. Je ben niet meteen verslaafd als je één sigaret hebt gerookt.
2. Roken is nog veel schadelijker dan mensen denken.
3. Bovendien stinken mensen die roken uit hun mond.
4. Heb je er wel eens aan gedacht wat roken doet met je witte muren?

Vandaag begint voor de meeste universiteiten het academisch jaar. Met plechtig ritueel openen de universiteiten het collegejaar. Op het programma staan tradities, lezingen, muzikale intermezzo’s en het uitreiken van prijzen.

Echter, sommigen zijn niet in de wieg gelegd om altijd maar door te studeren. Zij kunnen niet meedoen aan de studentenverenigingscultuur. Laatst zat ik in de trein met een medewerker van de NS. Hij was storingsmonteur en vertelde over de opleiding die hij had gedaan. Bij het opleidingsinstituut van de NS had hij geleerd hoe onderdelen van treinen vervangen moesten worden. Een mbo niveau twee opleiding.

Dit wordt in onze samenleving helaas te weinig onderkend. Als je niet zo ‘slim’ bent, moet je naar het (v)mbo of praktijkonderwijs. Zogenaamd ‘minderwaardige’ onderwijsvormen. Na die scholen word je immers ‘lager’ of ‘middelbaar’ opgeleid, en daarmee minder goed dan ‘hoger’ opgeleiden. Te vaak leeft onder de leerlingen en hun ouders het idee dat zij nooit succesvol zullen worden. Daarom streven ouders naar een havo- of vwo-opleiding voor hun kind, want dat is wél goed voor zijn of haar toekomst. Dit terwijl 71 procent van de beroepsbevolking lager of middelbaar opgeleid is. Is het niet verschrikkelijk dat we zo’n grote groep op deze manier wegzetten?

anekdote

conclusie

aanleiding

probleemstelling

voorbeeld

verklaring

definitie

Waar komt een afweging vaak voor?

1. aan het begin van een tekst
2. in de bron van een tekst
3. in het midden van een tekst
4. aan het eind van een tekst

Wat is een anekdote?

1. een grappig en herkenbaar verhaaltje
2. een reden om ergens over te schrijven
3. een bepaalde vraag
4. een constatering

Wat is het bijbehorende functiewoord?

1. Anekdote
2. Aanleiding
3. Constatering
4. Verklaring

Wat is het bijbehorende functiewoord?

1. Anekdote
2. Aanleiding
3. Constatering
4. Verklaring

Welke functie
heeft deze tekst?

1. afweging
2. definitie
3. nuancering
4. vraagstelling

Welke functie
heeft deze tekst?

1. afweging
2. anekdote
3. definitie
4. nuancering

Welke functie
heeft deze tekst?

1. anekdote
2. definitie
3. nuancering
4. tegenwerping

Wat doen functiewoorden?

1. Die geven aan welke functie een bepaald tekstgedeelte heeft.
2. Die geven aan wat de betekenis is van de alinea.
3. Die geven aan wat de schrijver bedoelt.
4. Die geven aan waar je belangrijke informatie kan vinden.

Functiewoorden.
Wat is een aanbeveling?

1. Een omschrijving van een probleem.
2. Een goede raad.
3. Een reactie op een bepaalde mening.
4. Een uitleg van een verschijnsel.

Functiewoorden.
Wat is een probleemstelling?

1. Een omschrijving van een probleem.
2. Een goede raad.
3. Een reactie op een bepaalde mening.
4. Een uitleg van een verschijnsel.

Welk woord is een functiewoord?

1. tenzij
2. dat blijkt uit
3. weerlegging
4. daarentegen

Functiewoorden.
Wat is een tegenwerping?

1. Een omschrijving van een probleem.
2. Een goede raad.
3. Een reactie op een bepaalde mening.
4. Een uitleg van een verschijnsel of situatie.

Functiewoorden.
Wat is een verklaring?

1. Een omschrijving van een probleem.
2. Een goede raad.
3. Een reactie op een bepaalde mening.
4. Een uitleg van een verschijnsel of situatie.

Wat is een verschil tussen een signaalwoord en een functiewoord?

1. functiewoord geeft een verband aan, signaalwoord niet
2. functiewoord staat niet altijd in de tekst, signaalwoord wel
3. er is geen verschil
4. er zijn veel minder functiewoorden dan signaalwoorden

Functiewoord alinea 2:

constatering, probleemstelling of uitwerking?

[1] Politierechercheurs hebben vrijdag ruim 12,5 miljoen euro aan contant geld aangetroffen in een verborgen ruimte van een huis in Eindhoven, meldt de Landelijke Eenheid van de politie woensdag. Nog nooit vond de politie zo'n hoog geldbedrag op één locatie. De 35-jarige bewoner is aangehouden op verdenking van witwassen.

[2] Het bedrag was allemaal in papiergeld, dat verdeeld was over grote boodschappentassen. De biljetten wogen bij elkaar maar liefst 255 kilo, aldus de politie. Ook vond het rechercheteam onder meer twee vuurwapens met munitie, een geldtelmachine en een pgp-telefoon, een toesteltype dat populair is bij criminelen, omdat je er versleutelde berichten mee kunt versturen.

               Functiewoord alinea 2:

    constatering, probleemstelling of uitwerking?

Tekst

1

2

bewering

bovendien

daarna

definitie

kortom

omdat

tegenstelling

tenzij

toelichting

vergelijking

verklaring

vervolgens

voorwaarde

zoals

overzicht van de antwoorden

Groep 1: bestaat uit signaalwoorden die duiden op een bepaald tekstverband. 

bovendien – daarna – kortom – omdat – tenzij – vervolgens – zoals

Groep 2: bestaat uit zelfstandige naamwoorden die een soort beschrijving geven van stukjes tekst. 

bewering – definitie – tegenstelling – toelichting – vergelijking – verklaring – voorwaarde

Groep 2 

Toen ik 's morgens de deur uitging, zag ik dat er voor het gebouw van de peuterspeelzaal al een hele rij met mensen stond en ik dacht: die mensen hebben allemaal een mening. Een overtuiging. Een partij. En ik? Ik heb niks en ik hoor nergens bij. Ik ben een zwevende kiezer.

1. Dit tekstgedeelte is een probleemstelling.
2. Dit tekstgedeelte is een aanleiding.
3. Dit tekstgedeelte is een voorbeeld.
4. Dit tekstgedeelte is een conclusie.

Maar op welke partij stem je als alle partijen op elkaar lijken? Als iedere partijleider - min of meer - hetzelfde zegt? En toch doet alsof dat niet zo is. Kies je dan voor degene die het hardst schreeuwt? Of sluit je je aan bij de partij van de persoon die je het aardigst lijkt? Of het grappigst?

1. Dit tekstgedeelte is een argument.
2. Dit tekstgedeelte is een tegenstelling.
3. Dit tekstgedeelte is een probleemstelling.
4. Dit tekstgedeelte is een oplossing.

Uiteindelijk besloot ik dat ook ik niet kon achterblijven. Vijf minuten voor het sluiten van de stembus stapte ik moedig het stemlokaal binnen. De oververmoeide vrijwilliger gaf me een stembiljet en even laten koos ik partij. Ik had me in geen dagen zo licht gevoeld. Ik was eindelijk geen zwever meer.

1. Dit tekstgedeelte is een uitleg.
2. Dit tekstgedeelte is een oorzaak.
3. Dit tekstgedeelte is een toelichting.
4. Dit tekstgedeelte is een conclusie.

Welk functiewoord is van toepassing op alinea 1?

1. constatering
2. aanleiding
3. definitie
4. nuancering

Welk functiewoord is van toepassing deze alinea?

1. constatering
2. definitie
3. nuancering
4. vraagstelling

Welk functiewoord is van toepassing op deze alinea.

1. argument
2. tegenwerping
3. nuancering
4. vraagstelling

Verhaaltje dat de schrijver vertelt als illustratie bij het onderwerp van de tekst.

1. argument
2. constatering
3. conclusie
4. anekdote

Een goede raad

1. argument
2. afweging
3. aanbeveling
4. verklaring

De schrijver legt uit waarom iets is zoals het is.

1. argument
2. verklaring
3. conclusie
4. voorwaarde

Dat wat de schrijver tot het schrijven van de tekst aanzette.

1. anekdote
2. tegenwerping
3. conclusie
4. aanleiding

Vaststelling van een feit of verschijnsel

1. voorwaarde
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

Nadenken over wat het beste is

1. afweging
2. relativering
3. constatering
4. conclusie

Waar komt een afweging vaak voor?

1. aan het begin van een tekst
2. in de bron van een tekst
3. in het middenstuk van een tekst
4. aan het eind van een tekst

Relativering

1. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver.
2. De schrijver laat de betrekkelijkheid van iets zien, zwakt iets af.
3. Iets dat nodig is of eerst moet gebeuren voordat iets anders kan gebeuren
4. Verhaaltje dat de schrijver vertelt als illustratie bij het onderwerp van de tekst.

Definitie

1. Samenvattende omschrijving van de kenmerken van een begrip.
2. Iets dat nodig is of eerst moet gebeuren voordat iets anders kan gebeuren.
3. Nadenken over wat het beste is.
4. Voorwaarde of beperking bij een toezegging.

Conclusie

1. Jouw opvatting over iets stellen tegenover de mening van een ander.
2. Voorwaarde of beperking bij een toezegging.
3. Vaststelling van een feit of verschijnsel.
4. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver.

Tegenwerping

1. Laten zien dat een argument niet juist is.
2. Jouw opvatting over iets stellen tegenover de mening van een ander.
3. Resultaat van waarnemingen en overdenkingen van de schrijver.
4. Voorwaarde of beperking bij een toezegging.

Weerlegging

1. Laten zien dat een argument/argumentatie niet juist is.
2. Extra, nauwkeuriger omschreven informatie bij een onderwerp
3. Het verduidelijken van iets door meer details te geven en/of de mening iets minder scherp te maken.
4. Formulering van een probleem met de bedoeling het te gaan oplossen

Uitwerking

1. Het verduidelijken van iets door meer details te geven en/of de mening iets minder scherp te maken.
2. De schrijver laat de betrekkelijkheid van iets zien, zwakt iets af.
3. Laten zien dat een argument/argumentatie niet juist is
4. Extra, nauwkeuriger omschreven informatie bij een onderwerp