H3 Herhalingsstof

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

H3 Waarnemen 

De grote hersenen kunnen je waarnemingen beïnvloeden.

Je waarnemingen zijn niet goed verwerkt. 

Prikkel

Een prikkels is informatie uit je omgeving. 

Zintuigen zijn gevoelig voor prikkels.

Elk zintuig is gevoelig voor een specifieke prikkel.

Voorbeeld: Reukzintuig > Geur

Zintuigen

Prikkels

Licht zintuig

Gehoor zintuig

Reuk zintuig

Smaak zintuig

Warmte zintuig

Muziek

Vieze sokken

Vuurwerk

Een schouderklopje

Snoep dat op tafel ligt

Welke zintuigen liggen er in je huid?

• Warmtezintuigen
• Koudezintuigen
• Pijnzintuigen
• ^{Tastzintuigen} 

Werking zenuwstelsel

Zintuigen zetten prikkels om in impulsen.

Impulsen gaan via zenuwen naar je hersenen. 

Daar word je je bewust van je waarnemingen.

Via zenuwen sturen je hersenen impulsen naar je lichaam. Je lichaam reageert.

Buitenkant oog

Binnenkant oog

• Vaatvlies: Voorziet oog van zuurstof en voedingsstoffen
• Netvlies: Bevat de zintuigcellen van het oog
• Lens met kringspieren: Zorgen voor de vorming van een scherp beeld op de gele vlek
• Glasachtig lichaam: Houdt netvlies op zijn plaats

Harde oogvlies

Netvlies

Vaatvlies

Vangt lichtprikkels op

beschermt alles wat binnenin het oog zit

Hierin zitten de bloedvaatjes die stoffen vervoeren die het oog nodig heeft

Pupilreflex

Licht valt door de pupil

De pupil regelt hoeveel licht op de netvlies valt
Veel licht: pupil wordt kleiner (beschermen van netvlies)
Weinig licht: pupil wordt groter

de lens

Als de lens bol is kan je dichtbij scherp zien

Als de lens plat is kan je veraf scherp zien

Accommoderen = scherpstellen

bril nodig?

Oogbol te kort = verziend

beeld dichtbij valt achter het netvlies, bril met + lens

Oogbol te lang = bijziend

beeld veraf valt voor het netvlies, bril met - lens

Wat is geluid? 

Onderdelen oor

• Oorschelp > vangt trillingen op
•  Trillingen gaan door je gehoorgang naar je trommelvlies dat ook gaat trillen
• In de trommelholte achter je trommelvlies liggen de 3 gehoorbeentjes 
• Gehoorbeentjes geven trillingen door aan het slakkenhuis. 

Slakkenhuis

In het slakkenhuis zit vloeistof >

Door de luchttrillingen gaat de vloeistof in het slakkenhuis trillen >

 zintuigcellen met haartjes in het slakkenhuis gaan meebewegen

> de vloeistoftrillingen om in impulsen.

Impulsen gaan via de gehoorzenuw naar de hersenen.

Geluid is trillende lucht.

De weg :

Oorschelp -> 

Gehoorgang -> 

Trommelvlies -> Gehoorbeentjes -> 

Slakkenhuis

In welk deel van het oor liggen de gehoorzintuigcellen?

1. trommelvlies
2. trommelholte
3. gehoorzenuw
4. slakkenhuis

Hoe ruik je?

• Je ruikt met je reukzintuig
  
  
• Het reukzintuig is deel van
   het neusslijmvlies
  
  
• Geurstoffen komen via de 
   lucht bij het reukzintuig

Bron 2

Hoe proef je eten?

• Je tong is bedekt met kleine uitsteeksels, die noem je smaakpapillen.
  
  
• Tussen de smaakpapillen liggen de smaakzintuigen

Als je iets eet of drinkt komen er smaakstoffen op je tong. Die prikkelen de smaakzintuigen. De smaakzintuigen sturen vervolgens impulsen naar je hersenen

Bron 3

Vijf smaakzintuigen

                         Zoet

                                                                     Zout

Zuur

                                                                 Bitter

                        Umami (hartig)

Proeven met smaak én geur

Als je eet, proef je veel meer dan
5 smaken.

Dat komt doordat je ook ruikt.

Bij proeven voegen je hersenen de informatie van de smaakzintuigen en het reukzintuig samen.

Hierdoor proef je wat je eet.

Bron 4

!Schrijf het juiste antwoord op het tegeltje! 

Wat vangen de zintuigcellen in je zintuigen op?

1. Impulsen
2. Zenuwen
3. Prikkels
4. Licht

Welk onderdeel is het trommelvlies?

1. Q
2. R
3. S
4. T

Wat zijn de zintuigen?

1. organen in je lijf waarmee je kunt waarnemen
2. organen in je lijf waardoor je kunt leven
3. organen in je lijf waarmee je kunt overleven
4. organen in je lijf die je sneller en beter maken

Welk onderdeel regelt de luchtdruk in je oren?

1. Buis van Eastachius
2. Trommelholte
3. Oorschelp
4. Trommelvlies

Wat is geen zintuig?

1. praten
2. voelen
3. ruiken
4. proeven

Wat zit er in het slakkenhuis?

1. alleen trilhaartjes
2. alleen vloeistof
3. niks
4. vloeistof en trilhaartjes

welke onderdelen beschermen je ogen?

1. je wimpers
2. je wenkbrauwen
3. het hoornvlies
4. allemaal van de genoemde onderdelen

Welk onderdeel zorgt er voor dat je ogen scherp stellen?

1. Het hoornvlies
2. De pupil
3. De lens
4. Het netvlies

welke onderdelen beschermen je ogen?

1. je wimpers
2. je wenkbrauwen
3. het hoornvlies
4. allemaal van de genoemde onderdelen

Wat zit er aan je trommelvlies vast?

1. slakkenhuis
2. gehoorbeentjes
3. botjes
4. trilharen

Hoe heten de cellen van je smaakzintuig?

1. smaakpupillen
2. smaakpapillen
3. reukzintuigcellen
4. trilharen

Er komt een geurstof in je neus. Je reukzintuig wordt geprikkeld. Wat gebeurt er nu in je reukzintuig?

1. Je reukzintuig maakt berichten en stuurt die naar de hersenen.
2. Je reukzintuig ontvangt berichten en reageert

Hoeveel smaakzintuigen heb je op je tong?

1. 2
2. 5
3. 6
4. 8

Huiswerk

Toepassen reuk en smaak bij vleeseters

H3 3.4 

Opdracht 13 t/m 17 

blz 116