het begin van de Europese overzeese expansie

herhalen
1 / 39
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4

In deze les zitten 39 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

Onderdelen in deze les

herhalen

Slide 1 - Tekstslide

Wat is de Renaissance?
A
Italiaans voor "middeleeuwen", dat woord ontstond in de 16e eeuw
B
Bloeiperiode van de kunst en wetenschap, waarbij ze terugkeken naar de Klassieke Oudheid.
C
Strijd tussen paus en keizer over wie de meeste macht in de wereld had.
D
De "nieuwe" tijd na de middeleeuwen, waarin men totaal nieuwe ontdekkingen deed.

Slide 2 - Quizvraag

Renaissance
A
1300-1600
B
1300-1700
C
1300-1500
D
1100-1300

Slide 3 - Quizvraag

Waarom ontstond de Renaissance in Italië?
A
Omdat zij het meeste geld bezitten van alle landen in Europa en dat ergens aan kwijt wilden: dat werd dus de kunst en de wetenschap.
B
Omdat ze daar overblijfselen hadden van de Klassieke Oudheid en daar door geïnspireerd raakten.
C
Omdat de paus in Italië woonde en die wilde graag dat de kunst verder ontwikkeld werd voor de kerk.
D
Eigenlijk per toeval. Hier werden nu eenmaal de grote kunstenaars geboren, zoals Da Vinci en Michelangelo.

Slide 4 - Quizvraag

Wat is fout?
de relatie tussen humanisme en renaissance?
A
Het humanisme gaat uit van het menselijk verstand, dus ook kennis uit de oudheid is belangrijk
B
humanisme gaat ervan uit dat de mens zelf nadenkt.
C
door bestudering van oorspronkelijke bronnen, worden de klassieken herontdekt
D
doordat het humanisme uitgaat van de mens, wordt de mens egoïstisch

Slide 5 - Quizvraag

Welke van de onderstaande bekende zinnen is een typische Renaissance zin?
A
Carpe Diem - Pluk de dag
B
Memento Mori - gedenk dat ge zult sterven.
C
A Posteriori - Achteraf gedacht
D
Graeca sunt, non leguntur - Het is Grieks, het wordt niet gelezen.

Slide 6 - Quizvraag

De renaissance ontstond deels door de zelfstandigheid van de stadstaten. Dit is een...
A
Politieke oorzaak
B
Culturele oorzaak
C
Economische oorzaak
D
Sociale oorzaak

Slide 7 - Quizvraag

Tijdvak 5 Ontdekkers en hervormers


Het begin van de Europese overzeese expansie 

Slide 8 - Tekstslide

Lesdoelen
  • je kent de economische, politieke en religieuze motieven voor ontdekkingsreizen en kolonisatie
  • je weet hoe in de 16e eeuw de kolonisatie van Zuid-Amerika door  de Spanjaarden
  • je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking en voor de Europeanen beschrijven
  • je kunt beschrijven hoe het wereldbeeld van de Europeanen veranderde door de combinatie van ontdekkingsreizen en kolonisatie
 

Slide 9 - Tekstslide

Vanaf 1000 toenemende welvaart in West-Europa

Toen begonnen ook de eerste grote reizen richting Jeruzalem (lees kruistochten). 
Maar in West-Europa had men nog steeds een beperkt wereldbeeld 

Slide 10 - Tekstslide

Mappa Mundi, wereldkaart ±1300
kaart gemaakt met een religieus doel; hoe ziet Gods schepping eruit? 
Middelpunt wordt gevormd door Jeruzalem

Slide 11 - Tekstslide

waarin wijkt deze kaart af v/an jouw eigen wereldbeeld

Slide 12 - Woordweb

Ptolemaeus
In de 15e eeuw kwam, via Constantinopel, een 'nieuwe kaart' naar Florence. Deze kaart was gemaakt door de Griek Ptolemaeus rond het jaar 100
Het wereldbeeld veranderde enorm...

Slide 13 - Tekstslide

Wat verandert er aan het wereldbeeld door deze kaart?

Slide 14 - Woordweb

Vanaf de late middeleeuwen
In de 2e helft van de middeleeuwen werd de handel steeds internationaler. Er werd gehandeld binnen Europa, maar handelaren uit Genua en Venetië reisden ook naar Azië en Noord-Afrika. De handelswaar werd vervolgens verkocht aan o.a. de grote steden in Vlaanderen.

Slide 15 - Tekstslide

Vanaf de late middeleeuwen

Maar zowel de Arabieren als de Ottomanen wilden graag ook wat verdienen aan de handel in Aziatische producten. 
Handelaren uit Portugal en Spanje wilden zelf handelen met Azië, maar dat blokkeerden de Arabieren en de Ottomanen. Dus gingen Portugal en Spanje op zoek naar een andere route richting Azië...

Slide 16 - Tekstslide

Vanaf 15e eeuw
Vanaf de 15 eeuw organiseerden de Europese landen (in eerste instantie vooral Spanje en Portugal) ontdekkingsreizen. Maar waarom? 

Motieven om op ontdekkingsreis te gaan:
  • economisch:  de Europeanen wilden zelf handelen 
  • politiek: het veroveren van een groot rijk
  • religieus: het verspreiden van het christendom
  • cultuur: nieuwsgierigheid 

Slide 17 - Tekstslide

Europeanen willen zelf handelen (economisch)


De Arabieren beheersten de handel in specerijen en zijde uit het oosten, de Europeanen willen zelf handelen (want dan meer winst)
Maar de Islamitische heersers in het Midden-Oosten laten de Europese handelaren niet door hun land reizen
Dus gaan de Europese handelaren op zoek naar een route overzee. 

Slide 18 - Tekstslide

De Portugezen gingen op zoek naar de route naar Azië. Eenmaal aangekomen in Azië stichtte men factorijen aan de kust. Dat zijn handelsposten van waaruit werd gehandeld met de binnenlanden 

Slide 19 - Tekstslide

Spanje wil ook meedoen!

De Portugezen beheersten de zeeroute naar Azië, maar de Spaanse koning en koningin wilden ook graag meedoen. Columbus is ervan overtuigd dat Azië ook via het westen te bereiken was. Het Spaanse koningspaar waagde de gok en betaalde de reis. Columbus "ontdekt" zo Amerika.  
Deze ontdekking zorgde ervoor dat veel Spanjaarden (conquistadores) naar Amerika trokken en dat had veel gevolgen voor de oorspronkelijke bewoners, de Inca's en de Azteken.

Slide 20 - Tekstslide

aankomst van Columbus in Amerika

Slide 21 - Tekstslide

Verdrag van Tordesillas 
Zowel Portugal als Spanje ondernamen ontdekkingsreizen richting het 'westen'. Om grote oorlog te voorkomen verdeelden ze de ontdekte gebieden in het Verdrag van Tordesillas.

Slide 22 - Tekstslide

Verdrag van Tordesillas 1494

Slide 23 - Tekstslide

noem een voormalige Spaanse kolonie

Slide 24 - Open vraag

noem een voormalige Portugese kolonie

Slide 25 - Open vraag

Spaanse conquistadores veroveren rijken van Inca's en Azteken
gevolgen:
  • inheemse bevolking stierf door de Europese ziektes, de inheemse bevolking had namelijk niet dezelfde immuniteit als de Europeanen. Europese ziektekiemen werden hierdoor dodelijk
  • inheemse bevolking wordt gekerstend, Spaanse priesters probeerden de inheemse bevolking te bekeren tot het christendom
  • inheemse bevolking wordt gedwongen tot arbeid op de Europese plantages/mijnen, tot de Spaanse priesters daar tegen gingen protesteren. 

Slide 26 - Tekstslide

Gewetensbezwaren 
De priesters kwamen in verzet; zij bekeerden de inheemse bevolking en daarna werden ze tot slaaf gemaakt. Dat kan niet volgens de Bijbel (alle christenen zijn gelijk!)
In 1542 werden de inheemse bevolking en de Spanjaarden voor de wet gelijk. Het gevolg hiervan was dat er geen personeel meer was op de Spaanse plantages. De Spanjaarden wilden dat werk zelf natuurlijk niet doen. 
gevolg: ontstaan Transatlantische Slavenhandel (pas in de volgende tijdvakken!)

Slide 27 - Tekstslide

Zwarte legende
Het Spaanse handelen tussen 1450 en 1700 wordt als zeer wreed en bloeddorstig voorgesteld. Het betreft de behandeling van de oorspronkelijke bewoners van Amerika en de Spaanse inquisitie. 
Spanje voert ter verdediging aan dat de rest van Europa zich ook schuldig maakte aan vergelijkbaar handelen.
Prenten over het bloeddorstige handelen van de Spanjaarden waren heel populair in de Nederlanden tijdens de Nederlandse Opstand

Slide 28 - Tekstslide

Bekijk het volgende fragment

Slide 29 - Tekstslide

Slide 30 - Video

Welk beeld van Columbus krijg je na het zien van dit clipje? Geef argumenten!

Slide 31 - Open vraag

Na Columbus volgde nog vele ontdekkingsreizigers en Amerika werd nu 'de Nieuwe Wereld' genoemd. Leg uit waarom.

Slide 32 - Open vraag

Indigenous Peoples Day
Er zijn in de Verenigde Staten inmiddels een behoorlijk aantal mensen die oproepen om Columbus Day niet langer te vieren en te vervangen door Indigenous Peoples Day.
Dit is een feestdag ter ere van de Native Americans (de oorspronkelijke bewoners van Amerika).

Slide 33 - Tekstslide

Slide 34 - Link

Columbusday,
voor of tegen?
😒🙁😐🙂😃

Slide 35 - Poll

Columbus vaarde voor welk koninkrijk?
A
Spanje
B
Engeland
C
Engeland
D
Portugal

Slide 36 - Quizvraag

Met een verdrag tussen Spanje en Portugal in 1494 werd de wereld langs een denkbeeldige lijn van noord naar zuid in tweeën gedeeld. Ten westen van deze lijn mochten de Spanjaarden hun gang gaan, ten oosten ervan de Portugezen.
Hoe heet dit verdrag?
A
Verdrag van Tortillas
B
Verdrag van Tordesillas
C
Verdrag van Nachos
D
Verdrag van Zaragossa

Slide 37 - Quizvraag

1. Het Portugese handelsrijk kreeg door het Verdrag van Tordesillas de macht over de Stille Oceaan.
2. De Spanjaarden ontdekten Amerika waar de exploitatie van grote rijkdommen zoals goud en zilver het Spaanse rijk veel winst opleverde.

Welke stelling is juist?
A
Beide zijn goed
B
1 is goed en 2 is fout
C
1 is fout en 2 is goed
D
Beide zijn fout

Slide 38 - Quizvraag

Tekst
Columbus ontdekt Amerika
Portugezen ontdekken de zeeroute naar Indië
Columbus brengt indianen mee voor Isabella
Marco Polo reist over land naar Azië
Conquistadores veroveren Zuid-Amerika

Slide 39 - Sleepvraag