Arm & Rijk §2.2 Ruzie om water

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

2.2 Ruzie om water

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les weet je:

• Waarom een groot deel van de bevolking in het Midden-Oosten te maken heeft met waterschaarste en een ander deel niet
• Welke economische, fysische en politieke gevolgen de ongelijke verdeling van water in het Midden-Oosten heeft
• Welke mogelijkheden er zijn om waterschaarste in het Midden-Oosten op te lossen.

Van welke rivieren krijgt het Midden-Oosten water?

Rivieren in het Midden Oosten

Nijl

Nijl

Eufraat

Eufraat

Tigris

Jordaan

Neerslag in het Midden Oosten

Waterschaarste in het Midden-Oosten

Waterschaarste Midden-Oosten

- Het Midden-Oosten heeft wereldwijd het grootste tekort aan water.

- Toenemende bevolking en rijkdom: waterschaarste.

- Grote verschillen tussen gebieden: rivieren en berggebieden veelal geen tekorten aan water.

- Spelen belangrijke rol in de verdeling van water: maar hoe kan dat eerlijk?

Water Midden-Oosten

Noord: smeltwater van rivieren Eufraat en Tigris

Midden: smeltwater van rivier de Jordaan

Zuid: Rivier de Nijl

Neerslag

Verdamping

Condensatie

Oppervlaktewater

Infiltratie

Aquifer

Afstroming

Egypte & de Nijl

Egypte

Nijldelta

Nijldata

Egypte bestaat vrijwel volledig uit woestijn. Behalve de Nijldelta.

De Nijl levert irrigatiewater en vruchtbaar slib.

Maar: de bronnen van de Nijl liggen niet in Egypte. Stroomgebied ligt in 10 landen

Meest regenrijke landen liggen ver stroomopwaarts

Het stroomgebied van de Nijl

Stroomgebied = Het hele gebied dat afwatert op een bepaalde rivier.

Korte geschiedenis van Egypte

• 1517-1863: Onderdeel van Ottomaanse rijk
• 1863-1922: Onderdeel van het Britse rijk
• 1922-1953: Koninkrijk Egypte als "zelfstandig" land binnen het de staat "Anglo-Egyptisch soedan"

Korte geschiedenis van Egypte

Geschiedenis van Egypte

Egypte produceerde veel katoen voor het Britse rijk. 

Daarvoor wilden de Britten de garantie op voldoende irrigatiewater.

In 1929: Verdrag met Egypte: "Geen projecten in de Nijl zonder toestemming Egypte"

Sinds 1950: Dekolonisatie

Soedan & Ethiopië: Verdrag geldt niet meer.

Egypte vindt echter van wel. Sluit in 1959 nieuw verdrag met Soedan waarin staat dat Egypte 75% van het Nijlwater krijgt, Soedan 25%.

Na jaren vol spanningen is omstreden Nijldam in Ethiopië in gebruik genomen bron: NOS feb 2022

Spanning om water

Spanning door bouw dam Ethiopië:

- Te weinig water voor landbouw

- Te weinig water voor eigen stuwdammen 

85% van het Nijlwater komt uit de "Blauwe Nijl" die ontspringt in Ethiopië. 

Toename risico op een waterconflict.

Waarom zou je een stuwdam bouwen?

Dit is de drieklovendam in China, de grootste stuwdam ter wereld.

Aswandam in de Nijl

• Dam door Egypte gebouwd

Voordelen:

• regelen waterstand - overstromingen
• irrigatiewater opslaan in stuwmeer (= Nassermeer)
• hydro-elektriciteit
• scheepvaart gemakkelijker

Aswandam in de Nijl

Welke nadelen heeft het bouwen van een stuwdam?

Dit is de drieklovendam in China, de grootste stuwdam ter wereld.

Aswandam in de Nijl

Nadelen:

• Dorpen lopen onder
• Veel verdamping van stilstaand water - (denk aan woestijnklimaat!)
• Veel sedimentatie in Nassermeer (stuwmeer)
• Minder slib in de delta -> minder vruchtbaar, verdroging, daling bodem, verzilting
• Milieubelasting (ecosystemen afsluiten, vissentrek onmogelijk maken)

Türkiye

In Turkije verdwijnen tientallen dorpen onder water door....

de aanleg van stuwmeren

https://www.nationalgeographic.nl/fotografie/a43400192/verdronken-dorpen 

Een van de nadelen is dat een flink aantal dorpen in het water van de grote stuwmeren komt te liggen (figuur 2.28 en 2.29). Mensen moeten verhuizen en weten niet of zij grond en een huis van een gelijkwaardig niveau krijgen aangeboden. Daarnaast dreigen belangrijke archeologische vindplaatsen voorgoed onder water te verdwijnen.

Eufraat en Tigris

Waarom is Turkije amper tot niet afhankelijk van buitenlands water? Geef twee redenen

Dammen in Oost-Turkije

Met behulp van het Zuidoost-Anatolië Project (GAP) maakt de Turkse regering gebruik van de enorme hoeveelheden water in het oosten van het land. Het werk is in 1984 begonnen en omvat waterkrachtcentrales, irrigatiekanalen en 22 stuwdammen in beide grote rivieren (figuur 2.28). Zo hoopt men de economie van dit gebied te stimuleren. Daarnaast heeft de regering nog een politiek doel.

Politiek doel 

Doel: Koerden bij Turkije betrekken

Gevolgen

Hoeveelheid rivierwater beschikbaar per land

Atatürkdam - voor

Atatürkdam - na

Gevolg waterschaarste

- Inzetten op nieuwe methoden: "water seeding" of importeren van water

- Verdroging en verzilting: afname BBP door dalende opbrengsten uit landbouw

Vormen van landdegradatie

Oorzaken landdegradatie

overbeweiding

ontbossing

verkeerde irrigatiemethoden

verzilting

verwoestijning

bodemerosie

Irrigatie

Ontbossing

Overbeweiding

Verzilting

verzilting

Bodemerosie

Irrigatie 

Ontbossing & overbeweiding

ontwrichte waterhuishouding

Verwoestijning

https://www.newscientist.nl/nieuws/waren-de-overstromingen-in-dubai-het-gevolg-van-kunstmatig-opgewekte-regen/ 

Actualiteit

Actualiteit

Actualiteit

https://nos.nl/artikel/2449289-wat-als-de-dam-bij-cherson-doorbreekt

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

Afbeelding: Aswandam in de Nijl

Aan de slag

Kijk de opdrachten na van paragraaf 2.1

Lees paragraaf 2.2 en maak 4 opdrachten naar keuze.

Maak sowieso opdracht 1 van paragraaf 2.2.

Klaar? Lees alvast paragraaf 2.3

Pauze

Maak examenopdracht pagina 84.

Probeer te oefenen zonder eerst de antwoorden te bekijken.

Open je online boek (controleer, zit je in boek

vwo Arm en Rijk)

Maak de opdrachten van

H2 §1+2

Dinsdag 18 juni

SO Begrippen H1 tm H3

Zie begrippenlijst in Classroom

Of maak oefenvragen in lessonup, zie Classroom https://lessonUp.app/invite/h/FTXvBrYZHM2Nd53cw