recap genetica uitgebreide editie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Recap Genetica

Wat zijn de nucleotide van DNA

1. A, T, C & G
2. A, U, C & G

Je hebt het genotype en het fenotype.
Wat wordt bedoeld met het fenotype?

1. De erfelijke informatie op je chromosomen
2. Hoe je eruit ziet

Hiernaast zie je een karyogram.

Van welk geslacht is de persoon van wie dit karyogram is gemaakt?

1. Man
2. Vrouw
3. Is niet te zien
4. Dat kan je niet weten

Basis stof 1

Veel fouten?

- Lees text BS1 door

- Opgaves: 1 t/m 5, 7 t/m 12

Een recessieve eigenschap is een:

1. Eigenschap die snel tot uiting komt
2. Eigenschap die tot uiting komt als hij homozygoot voorkomt
3. Eigenschap die tot uiting komt als hij heterozygoot voorkomt

Iemand die een drager is van een recessieve eigenschap is...?

1. homozygoot dominant AA
2. heterozygoot dominant Aa
3. homozygoot recessief aa

Wat is intermediair

1. Beide allelen zijn even sterk
2. Het fenotype is mengelmoes van ouders
3. De heterozygote variant geeft afwijkend kleur
4. Alle antwoorden zijn goed

Sleep onderstaande begrippen...

...naar de bijbehorende uitleg

dominant allel

homozygoot recessief

ouders

kinderen

intermediair

'kleinkinderen'

recessief allel

heterozygoot

homozygoot dominant

A^wA^r

P

Aa

aa

F₁

A

F₂

AA

a

Basis stof 2

Veel fouten?

- Lees text BS2 door

- Opgaves: 16, 18, 20, 22

Wie zijn mannen in deze stamboom?

1. Alle personen weergegeven met een vierkant
2. Alle personen weergegeven met een rondje

Wat is de betekenis van een monohybride-kruising?

1. Een kruising waarbij je alleen kijkt naar de eerste generatie nakomelingen.
2. Een kruising waarbij beide ouders heterozygoot zijn.
3. Een kruising waarbij je alleen maar naar één erfelijke eigenschap kijkt.
4. Een kruising waarbij er altijd verschillende fenotypen bij de nakomelingen voorkomen

Ga de volgende vraag uitweken op papier 

Een kweker voert een kruising uit tussen een tomatenplant met ingesneden bladeren en een tomaten plant met gave bladeren. Het gen voor ingesneden bladrand is dominant over het gen voor een gave bladrand. Beide individuen zijn homozygoot.

Welke bladranden worden verwacht bij individuen van de F1-generatie? En welke bij de F2-generatie?

Een kweker voert een kruising uit tussen een tomatenplant met ingesneden bladeren en een tomatenplant met gave bladeren. Het gen voor ingesneden bladrand is dominant over het gen voor een gave bladrand. Beide individuen zijn homozygoot.
Welke bladranden worden verwacht bij individuen van de F1-generatie? En welke bij de F2-generatie?

1. F1 en F2 alleen ingesneden bladranden
2. F1 alleen ingesneden F2 beide vormen
3. F1 beide vormen, F2 alleen ingesneden
4. F1 en F2 zowel ingesneden als gave bladranden

Basis stof 3

Veel fouten?

- Lees text BS3 door

- Lees text boekje monohybride kruisingen door

- Opgaves boek: 25, 26 t/m 34

- Opgaves boekje mono hybride kruisingen

Ga de volgende vraag uitweken op papier 

De ouders van Bert hebben bloedgroep A en B; Bert heeft bloedgroep B. De ouders van Anneke hebben bloedgroep A en 0; Anneke heeft bloedgroep A. Bert en Anneke trouwen en krijgen samen een kind. Hoe groot is de kans dat hun kind bloedgroep B heeft?

De ouders van Bert hebben bloedgroep A en B; Bert heeft bloedgroep B. De ouders van Anneke hebben bloedgroep A en 0; Anneke heeft bloedgroep A. Bert en Anneke trouwen en krijgen samen een kind. Hoe groot is de kans dat hun kind bloedgroep B heeft?

1. 25%
2. 50%
3. 75%
4. 100%

Bert heeft bloedgroep B, dat betekent dat de ouder met bloedgroep A heterozygoot IAi moet zijn (anders had Bert wel een allel A gehad). Bert heeft het allel i geërfd van deze ouder, en heeft dus genotype IB i. Anneke heeft van de bloedgroep 0-ouder zeker i geërfd, van de andere ouder IA. Het gaat dus om deze kruising: IBi x IAi:

De kans op een bloedgroep B kind is dus 25%, IBi namelijk.

Kleurenblindheid wordt veroorzaakt door het x-chromosomale gen A en erft recessief over. Hoe groot is de kans dat meneer Groen (XaY) en mevrouw Groen (XAXa) een kleurenblinde dochter krijgen? Vul het kruisschema in én geef de kans. 

Opdracht

♀/♂

Xa

Y

XA

Xa

XAXa

XAY

XaXa

XaY

Ga de volgende vraag uitweken op papier 

Bij mensen is het gen voor hemofilie recessief en X-chromosomaal. De vader en moeder van een pasgeboren kind hebben beiden normale bloedstolling. Beide grootvaders hebben hemofilie.

Hoe groot is de kans op een dochtertje met hemofilie?

Hoe groot is de kans op een zoontje met hemofilie?

Bij mensen is het gen voor hemofilie recessief en X-chromosomaal. De vader en moeder van een pasgeboren kind hebben beiden normale bloedstolling. Beide grootvaders hebben hemofilie.
Hoe groot is de kans op een dochtertje met hemofilie?
Hoe groot is de kans op een zoontje met hemofilie?

1. Meisje: 100% Jongen: 50%
2. Meisje: 50% Jongen: 100%
3. Meisje: 0% Jongen: 100%
4. Meisje: 0% Jongen: 50%

Is de man in de generatie F1

(de zoon van ouders P)

heterozygoot, homozygoot of kun je dat niet weten?

1. heterozygoot
2. homozygoot
3. kun je niet weten

Wat is de kans op
bloed groep O voor ?

1. 0%
2. 25%
3. 33%
4. 50%

Stambomen

Welke is dominant?  

1. De ziekte is dominant
2. De ziekte is recessief
3. Dat is niet met zekerheid te zeggen

Bestudeer de stamboom hiernaast.

De vraag is of de ziekte daadwerkelijk X-chromosomaal overerft.

Valt dat MET ZEKERHEID vast te stellen in deze stamboom?

1. ja, het is namelijk autosomaal
2. ja, het is namelijk X-chromomaal
3. beide zijn mogelijk; het is niet vast te stellen in deze stamboom

• Wanneer 2 ouders met hetzelfde fenotype een kind krijgen met een ander fenotype, dan is het fenotype van het kind RECESSIEF.

• Bij X-chromosomale overerving hebben alle zonen van een homozygoot recessieve moeder hetzelfde fenotype, dat hoort bij het recessieve allel.

• Bij X-chromosomale overerving hebben alle dochters van een vader met een dominant allel hetzelfde fenotype dat hoort bij het dominante allel.

Basis stof 4

Veel fouten?

- Lees text BS4

- Lees text boekje Bloedgroepen & X-Chromosomaal

- Opgaves boek: 36 t/m 42

- Opgaves boekje Bloedgroepen & X-Chromosomaal

Ga de volgende vraag uitweken op papier 

Van een dihybride kruising worden 2 cavia's gekruist: AABB x aabb (A = zwart, a = wit, B = ruw, b = glad). De allelen erven NIET gekoppeld over, dus zijn onafhankelijk.

Wat is het genotype van de F1?

In de F2 is het gedeelte dat zwart en ruwharig is:

Van een dihybride kruising worden 2 cavia's gekruist: AABB x aabb (A = zwart, a = wit, B = ruw, b = glad). De allelen erven NIET gekoppeld over, dus zijn onafhankelijk.

Wat is het genotype van de F1?

1. AAbb
2. AaBb
3. aaBb
4. AaBB

Van een dihybride kruising met 2 cavia's: AABB x aabb
(A = zwart, a = wit, B = ruw, b = glad) worden de F1 dieren onderling gekruist. De allelen zijn onafhankelijk.

In de F2 is het gedeelte dat zwart en ruwharig is:

1. 1/16
2. 3/16
3. 9/16
4. 3/4

Ga de volgende vraag uitweken op papier 

Van een dihybride kruising met 2 cavia's: AaBb x AABb 

(A = zwart, a = wit, B = ruw, b = glad) worden de F1 dieren onderling gekruist, wat is de kan op Aabb met onafhankelijke allelen?

Van een dihybride kruising met 2 cavia's: AaBb x AABb
(A = zwart, a = wit, B = ruw, b = glad) worden de F1 dieren onderling gekruist, wat is de kan op Aabb met onafhankelijke allelen?

1. 12,5 %
2. 18,75 %
3. 6,25 %
4. 25 %

Hieronder zijn twee genen op verschillende loci gelegen. Sleep de afbeelding naar de bijbehorende categorie.

onafhankelijk

gekoppeld

Ga de volgende vraag uitweken op papier 

Van een dihybride kruising met 2 cavia's: AABB x aabb

(A = zwart, a = wit, B = ruw, b = glad) worden de F1 dieren onderling gekruist. De allelen erven gekoppeld over: A & B zitten op hetzelfde chromosoom, a & b ook.

In de F2 is het gedeelte dat zwart en ruwharig is:

Van een dihybride kruising met 2 cavia's: AABB x aabb
(A = zwart, a = wit, B = ruw, b = glad) worden de F1 dieren onderling gekruist. De allelen erven gekoppeld over: A & B zitten op hetzelfde chromosoom, a & b ook.

In de F2 is het gedeelte dat zwart en ruwharig is:

1. 1/6
2. 2/4
3. 1/4
4. 3/4

Basis stof 5

Veel fouten?

- Lees text BS5

- Lees theorie boekje Dihybride kruisingen  (ook gekoppeld)

- Opgaves boek: 45 t/m 51

- Opgaves boekje Dihybride kruisingen (ook gekoppeld)

Twee heterozygote muizen voor een eigenschap krijgen nageslacht.
Het recessieve allel is lethaal. Wat zijn de genotype verhoudingen in de nakomelingen?

1. AA(25%), Aa(50%), aa (25%)
2. AA(50%), Aa(50%)
3. AA(50%), Aa(25%), aa(25%)
4. AA(33%), Aa(67%)

Mitochondriaal DNA blijkt geschikt te zijn voor DNA onderzoek. Wat kan je te weten komen met dit type DNA

1. Een vader-kind relatie
2. Een moeder-kind relatie
3. Een ouder-kind relatie

Waar kan de crossing over hebben plaatsgevonden?

1. Tijdens de mitose
2. alleen tijdens meiose I
3. alleen tijdens meiose II
4. Tijdens Meiose I of II

BS 6 Speciale manier overerven

Veel fouten?

- Lees text BS6

- Lees boekje

- maak de oefen toets boekje

- maak opgaven boek BS 6 - 54 t/m 61

Begin met leren

• Biologie pagina genetica (SOM vorige les)
  
• Examen opgaven boek
•  Opgaven boek
• LessenUp op SOM

Letale factoren

• Dan levert een allel in homozygote toestand geen levensvatbare cellen of een levensvatbaar individu op. 
• Als twee geslachtscellen met dezelfde letale factor versmelten, sterft de zygote. 
• Een deel van de verwachte nakomelingen wordt niet geboren, waardoor je bij de nakomelingen andere verhoudingen in de genotypen en fenotypen aantreft.

X

Letale factoren:
De manx is een staartloze kat. De eigenschap staartloos is het gevolg van het dominante gen A. Voor fokkers van dit ras doet zich het volgende probleem voor: homozygote staartloze jongen zijn niet levensvatbaar. Ze sterven voor de geboorte. Het genotype van een levende staartloze kat is dus Aa.
Hoe groot is de kans op levende staartloze katten bij een kruising tussen 2 staartloze katten.

1. 100 %
2. 50 %
3. 67 %
4. 75 %

100(%) / 3 *2 = 66,66

F1 --> 1 kat met een staart (aa)

1 kat niet levensvatbaar (AA)

2 katten Aa staartloos heterozygoot

De kans op een levende staartloze kat is 67% (de kans op een staartloze kat is 75%)

Mitochondriaal DNA (mtDNA)

• Niet alleen Celkern bevat DNA, ook de mitochondria
• Cirkel vorming DNA
•  Is altijd van de Eicel, dus de moeder
  

Crossing over

Aan de slag!

maak je boekje af als je nog niet klaar mee bent of

maak opgaves BS 6 - 54 t/m 61