Biologie 1E extra basisstof

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

blessures 

Je kent het skelet van verschillende zoogdieren

Theorie blz 31 

 Soorten topgangers

controle vragen

Maak de opdrachten bij de extra basisstof. 

Samenvatting

Wat heb je geleerd

Maak de opdrachten verder af

Blessures

Een beschadiging aan je botten, gewrichten en spieren heet een blessure. 

Er zijn de volgende soorten:

- Botblessure 

- Gewrichtsblessures 

- Spierblessures 

Botblessures

Botbreuk: 

Een bot is gebroken. Een arts opereert of zet de botstukken.

Gewrichtblessures

Ontwrichting: 

De gewrichtsknobbel schiet uit de gewrichtskom. 

Verstuiking (verzwikking): 

Het gewrichtskapsel rekt te ver uit of scheurt in.

Spierblessures

Spierpijn: 

Er blijven afvalstoffen in de spier achter.

Spierkneuzing: 

Er zijn bloedvaatjes in de spier stukgegaan.

Spierkramp: 

Een spier trekt plotseling samen.

Spierscheuring of zweepslag: 

Er ontstaat een scheurtje in de spier.

Blessures voorkomen

Je kunt blessures voorkomen door:

– beschermende middelen, zoals kniebeschermers

– intapen: gewrichten beschermen

– warming-up: goede doorbloeding van spieren

– cooling-down: afvalstoffen afvoeren

Lichaamshouding

De manier waarop je zit, staat en beweegt heet lichaamshouding.

Fout tillen: 

Met gebogen rug. De kraakbeenschijven worden op één punt in elkaar gedrukt.

Goed tillen: 

Met rechte rug, vanuit de benen.

Goed zitten: 

Let op de regels voor goed zitten.

Voetbalknie

Kraakbeen in het kniegewricht is  gescheurd.

Een botbreuk is een acute blessure

1. waar
2. niet waar

Welk soort blessure zie je hier?

1. Verzwikking
2. Spierscheuring
3. Kneuzing
4. Spierpijn

Bouwplan van zoogdieren

Zoogdieren

Alle zoogdieren hebben een skelet. Mensen zijn ook zoogdieren. Je skelet geeft stevigheid en vorm aan je lichaam. 

Skelet

We verdelen het skelet in: 

• de schedel
• de wervelkolom 
• de ribbenboog 
• de schouders en het bekken 
• de ledematen

Leerdoelen

• Je kunt het verschil tussen zoolganger, teengangers en hoefgangers uitleggen.
• Je kunt zoolgangers, teengangers en hoefgangers herkennen.
• Je kunt vertellen welke aanpassingen dieren hebben aan hun omgeving

Topgangers (=hoefgangers), zoolgangers en teengangers. 

0

zoolganger/ teenganger/ topganger (hoefganger)

0

Hoefganger

Loopt op de hoef => op de nagel die op de top van de teen

Teenganger

Loopt op de teenkootjes

Kat

teenganger

Zoolganger

Loopt op de gehele voet

biologiepagina.nl

Welke pootsoort heeft een egel?

1. Zoolganger
2. Teenganger
3. Topganger

Kies het juist antwoord:
"Kijk naar de afbeelding. Wat voor dier zou hier afgebeeld kunnen zijn?"

1. Teenganger, net als een paard.
2. Teenganger, net als een kat.
3. Topganger, net als een paard.
4. Topganger, net als een kat.

biologiepagina.nl

Een varken is een... 

1. topganger/hoefganger
2. zoolganger
3. teenganger

wat voor soort "ganger" is dit?

1. een zoolganger
2. een top/hoefganger
3. een teenganger

een voorbeeld van een teenganger is een

1. mens
2. paard
3. beer
4. hond

Kijk naar het plaatje. Dit is het skelet van een rat. Een rat is een....

1. zoolganger
2. teenganger
3. hoefganger

hoefganger

zoolganger

teenganger

een beer is een :

1. topganger
2. teenganger
3. zoolganger
4. hoefganger

Aanpassingen aan de leefomgeving

Organismen passen zich aan, aan hun leefomgeving.

Dit doen zij om de kans op overleving te vergroten.

Dit gebeurt door natuurlijke selectie/evolutie.

Je moet bij organismen kunnen uitleggen hoe zij zijn aangepast aan hun omgeving. Hierna een aantal voorbeelden

De mol

De mol leeft onder de grond.

Hij graaft gangen.

In deze gangen jaagt hij op regenwormen en insekten.

Het is donker in deze tunnels.

Hoe is de mol aangepast aan zijn omgeving?

(Klik de hints aan)

De mol leeft in het donker.

Is het belangrijk dat hij kan zien?

1

De mol leeft onder de grond.

Hij moet gangen graven

2

De mol leeft in het donker.

Hoe weet hij waar de regenwormen zijn?

3

De mol leeft onder de grond.

Is het handig als het dier vies/nat/koud wordt?

4

De mol

Hoe is de mol aangepast aan zijn omgeving?

Hij leeft onder de grond. Goede ogen zijn in het donker niet belangrijk. Hij heeft dus hele slechte ogen

De mol moet gangen  graven en heeft dus grote voorpoten waarmee hij heel goed kan graven

De mol ziet onder de grond niet. Maar hij kan heel goed voelen. Hij voelt de trillengen die diertjes maken en kan ze zo vangen.

De mol mag niet vies/nat/koud worden. Daarom heeft hij een dichte vacht waaraan het vuil en vocht zich niet makkelijk hecht

Skelet mol

De voorpoten zijn dus zo aangepast dat ze gemakkelijk aarde opzij kunnen schuiven

De leefomgeving bepaalt zo het bouwplan (skelet) van een dier. Dit bepaalt of zij kunnen (over)leven in een gebied

De uil

De uil jaagt op konijnen en muizen.

De prooidieren bewegen zich heel stil.

De prooidieren komen meestal in de schemering te voorschijn.

De prooidieren zijn heel voorzichtig: bij het kleinste geluidje vluchten ze.

Hoe heeft de uil zich aangepast aan de omgeving?

(klik op de  hints)

De uil jaagt op muizen.

Hoe weet hij waar die zijn?

1

De uil jaagt op muizen.

Hoe pakt hij ze?

2

De uil jaagt op muizen.

Hoe maakt hij ze dood?

3

De uil jaagt op muizen.

Die schrikken heel snel.

Hoe zorgt hij ervoor dat hij niet opgemerkt wordt

4

De uil jaagt op muizen.

Die komen in de schemer naar buiten.

Hoe ziet hij ze?

5

De uil

Hoe heeft de uil zich aangepast aan zijn omgeving?

Zeer goede oren, waarmee hij de muizen kan horen lopen

Zeer goede ogen, waarmee hij in de schemer kan zien

hele zachte veren, waardoor hij geluidloos kan vliegen.

Prooidieren horen de uil dus niet aankomen

Sterke klauwen waarmee hij zijn prooi kan vangen

Scherpe snavel, waarmee hij zijn prooi in stukken kan scheuren

De reiger

Hoe is de reiger aangepast aan zijn omgeving?

Lang nek om...

Lange poten om....

Scherpe snavel om...

De reiger

Je kunt zien dat het bouwplan van de r

reiger hetzelfde is als dat van andere

gewervelden.

Kijk eens goed naar de halswervels:

Het zijn er net zoveel als bij de mens.

Aan de slag

Maak de opdrachten van deze les in je werkboek

Samenvatting

blessures 

Je kent het skelet van verschillende zoogdieren

Theorie blz 31 

 Soorten topgangers

controle vragen

Maak de opdrachten bij de extra basisstof. 

Samenvatting

Wat heb je geleerd

Maak de opdrachten verder af

Wat heb je geleerd?