woordvolgorde in samengestelde zinnen - zelfstandig

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Woordvolgorde in zinnen met voegwoord (samengestelde zinnen)

In deze les 

• Werk je zelfstandig;
• Leer je samengestelde zinnen herkennen;
• Oefen je om de woordvolgorde in langere Nederlandse zinnen correct toe te passen;
• Leer je met welke verschillende voegwoorden je zinnen aan elkaar kunt maken ( 'samen-voegen').

Voegwoorden

In het Nederlands kun  je twee zinnen aan elkaar maken (voegen) tot een lange zin, met voegwoorden. Een lange zin met twee persoonsvormen heet een samengestelde zin.

Bijvoorbeeld:

                         zin 1: ik hou van voetbal.

                         zin 2: ik ben dol op paardrijden.

Aan elkaar voegen met EN tot één lange zin: 

zin 3: Ik hou van voetbal en ik ben dol op paardrijden.

enkelvoudige zinnen maken

Enkelvoudige zinnen zijn zinnen met 1 onderwerp en 1 persoonsvorm. 

In deze zinnen staat nooit een verbindingswoord, zoals een voegwoord.

 

Voorbeelden:

Max studeert doordeweeks.

Max  werkt in het weekend als ober.

Het klimaat verandert. 

samengestelde zinnen maken

Samengestelde zinnen hebben 2 (of meer) persoonsvormen en 2 (of meer) onderwerpen. Het zijn eigenlijk twee losse zinnen, aan elkaar gemaakt =  samengesteld met een voegwoord. 

Voorbeelden:

Max studeert doordeweeks en in het weekend werkt hij als ober.

Omdat het klimaat verandert, zijn de Nederlandse winters steeds zachter.

samengestelde zinnen maken

HOE?

Als je van 2 losse zinnen 1 zin maakt, heb je een voegwoord nodig. 

De woordvolgorde in zo'n samengestelde zin hangt af van het voegwoord. 

Welke is een enkelvoudige zin? (dus niet samengesteld)

1. Janneke speelt goed piano.
2. Het huiswerk heb ik niet gemaakt, het was te moeilijk.
3. Ik ben op de fiets, maar het regent.
4. Ik baal van school, want ik moet teveel doen.

Wat is een voorbeeld van een samengestelde zin?

1. Ik wil nog blijven, maar het mag niet van mijn moeder.
2. Ik wil graag naar huis lopen.
3. Wij gaan op de fiets naar school, of ik rij met mijn moeder mee.
4. De school had door corona veel lesuitval.

Hieronder staan 3 voegwoorden.
Wat is GEEN voegwoord.

1. maar
2. want
3. en
4. denken

Welk woord is GEEN voegwoord

1. want
2. of
3. maar
4. schrijven

Welke bewering past het beste bij jou?

1. Ik schrijf alleen korte zinnen en gebruik geen voegwoorden
2. Ik kan de voegwoorden en, maar, of correct gebruiken
3. Ik kan ook moeilijkere voegwoorden gebruiken: als, hoewel, daardoor, terwijl
4. Ik probeer lange zinnen, maar vind de woordvolgorde in lange zinnen moeilijk

Volgorde

Bij de meeste voegwoorden verandert de woordvolgorde: het werkwoord komt achteraan in de tweede zin:

Ik hou van voetbal, terwijl ik niet van paardrijden hou.

Ik zit op school, omdat ik iets wil leren

De volgorde verandert NIET bij:

1. en         Ik hou van koffie en ik hou van thee
2. maar    Ik hou van koffie, maar ik hou niet van thee
3. want    Ik hou van koffie, want ik word dan wakker.
4. of          Je  houdt van koffie of je houdt van thee.
5. dus       Ik hou alleen van koffie, dus ik hou niet van thee.

Voorbeelden

Zin 1: Ik ga niet naar school                        Zin 2: ik ben ziek

Ik ga niet naar school want ik ben ziek.

Ik ga niet naar school en ik ben ziek.

Ik ga niet naar school omdat ik ziek ben.

Ik ga naar school, tenzij ik ziek ben

05:32

Maak nu eerst zelf een samengestelde zin met 'zodat':
Ik werk vandaag
Ik ben morgen vrij.
Maak ze aan elkaar met 'zodat'

De volgorde in de tweede zin verandert niet.

In de tweede zin verandert de woordvolgorde

en

maar

omdat

zodat

Terwijl

dus

want

Welke zin is NIET goed?

1. Ik hou van jou, want je bent lief.
2. Ik hou van mijn broer omdat hij is lief.
3. Ik lees de krant, terwijl ik muziek luister
4. Ik ga naar school, zodat ik veel kan leren.

In Nederland leren kinderen fietsen...

1. ...wanneer ze zijn vijf of zes jaar.
2. ...wanneer ze vijf of zes jaar zijn.

Zelf zinnen maken

Je ziet zo twee losse zinnen. 

Maak daarmee  zelf drie samengestelde zinnen met de drie gegeven voegwoorden. 

Let op de betekenis en de woordvolgorde!

Jan werkt in de pizzeria.
Jan heeft geen tijd voor huiswerk.
omdat dus want

Voorbeelden van goede zinnen

Jan werkt in de pizzeria, dus Jan heeft geen tijd voor huiswerk.

Jan werkt in de pizzeria, dus heeft Jan geen tijd voor huiswerk.

Jan heeft geen tijd voor huiswerk, want Jan werkt in de pizzeria.

Jan heeft geen tijd voor huiswerk, omdat Jan in de pizzeria werkt.

Omdat Jan in de pizzeria werkt, heeft  Jan geen tijd voor huiswerk. .

Maar 3 zinnen:
Ik hou van voetballen.
Ik ben lid van de tennisclub.
en maar hoewel

Voorbeelden van goede zinnen

Ik hou van voetballen en ik ben lid van de tennisclub.

Ik ben lid van de tennisclub en ik hou van voetballen. 

Ik hou van voetballen, maar ik ben lid van de tennisclub

Ik ben lid van de tennisclub, maar ik hou van voetballen.

Hoewel ik van voetballen hou, ben ik lid van de tennisclub.

Hoewel ik lid ben van de tennisclub, hou ik van voetballen

Hoe nuttig was deze les voor jou? (nuttig = zinnig, je hebt er iets aan).
1 = niet nuttig, 10 is heel nuttig

110